Katalog

kitlesinin eğitimi, özendirilmesi ve beğeninin gelişririlmesi için, okunmak için, okunmak için yapılmış çeviriler. örneğin, oyuna değin bilgi veren önsözleri, açıklamalı özel adlar dizini gibi okuma edimini vc anlamayı kolaylaştıran eklerle donanmış Sabahattin Eyüboğlu çevirileri. Tiyatro türünün asal niteliğini öncelikle gözönünde tutan çeviriler. Örneğin, Nıırettin Sevin Bir Yaz Dönümü Gecesi Rüyası'na yazdığı önsözde şöyle diyor: "Zira Chambers'ın dediği gibi, 'Bu hususta en büyük hakikat: Shakespeare'in eserlerini, köşesine çekilip okuyanlar için değil, kth kırka yaran kritik veya alım için değil, hayali geniş seyirciye seyrettirip dinletmek için yazdığı hakikatidir.' Bu eserin Devlet Tiyatrosu'ndaki temsilinde (seyirciyi) ayanık tutmanın en büyük sırrı, (...) oııu örtecck ufak tefek gölgelerden kurtarmasınıbilmekteydi..."(1962:XV) Can Yücel ise bir söyleşide tiyatro çevirmeni kimliğiyle amacını şöyle saptar: "Siz okuyucuya, okuyup anlamaya çalışan insana hitap etmiyorsunuz. Doğrudan doğruya ses verip, ses alına ve sununda da alkıs alnıa zorunda olduğunuz bir noktadasınız. Gerilimdahabüyüktür."( 1989:1516) Görüldüğü gibi, çevirmenin ajnacı nı belirleyen cn yosu nun yaönemli etken pımlarındaki birçok başka öl "sahnede yaşaçüt ve dış koş ma geçen" tilun yanısıra sesyatronun yanılendiğikitlcolasıra, "kitap saygelmiştir. Yulalarında yaşakarıdaki öbekma geçen" tileşmede çeviryatroya da desmenin yönelditek sağlanacaği.sırasındaöğğını, üstelik de renci/ dizide yer alacak yapıtların araştırmacı, yaortak özelliğizın okuru ve tinin daha ünce yatro seyircisi hiç çcvrilmekitleleıidir. miş, yayımlanKuşkusuz bu mamış oyunlar öbekler çoğu olduğunu da kez birbirleriybelirtiyor. Dole örtüşür ve çalayısıyla çeviri kışır. Yukarıda güdümünün belirtilen üç deyazın okurunu ğişik güdü büolduğu kadar tünleşir. YaşaDavld Levlne'nln cizgileriyle Shakespeare. öğrenci oyunyan Dratna Dicuyu da eğeitmek olduğunu anlıyozisi'nde oldıığu gibi. dizinin başındaki ruz. giriş yazısında Ahmed Levendoğlu dünyada üyatro ürünlerinin artış oranı Oyunlardan, II. Richard'ın tanıtmagözönünde tutulduğunda, ülkemizde lık yazısında bu oyunun "Shakespeaözellikle tiyatro eğitimi yapan öğrencire'in İngiltere'deki içsavaşlarla ilgiîi talerin karşılaştığı "yetersizlik" sorunurihse! oyunları arasmdaki gerek şiirselnu dile getiriyor. Artık, Tiyatro Stüdliği, gerek oyun şiirlerine sağİadığı zengin olanaklar açsından en sevilen ve en sık oynanan yapıtlarından biri" olduğu belirtiliyor. Pericles'in arka kapak yazısında ise "Bu çevirinin, oyunun Türk sahnelerinde de izlenmesini gerçekleştirerek bir itici güç olmasını diliyoruz," deniyor. Yayıncının ve çevirmenin amacının tiyatronun sonal amacı, varoluş nedeni olan seyirlik niteliğini gözden kaçırmadığı nıgörüyoruz. Butür çeviri girişimlerininsaptadıkları amaçlara ulaşmasını, bir yandan okuru yoğun bir okuma edimine özendirirken, öte yandan, seyirci ve oyuncu için gösteri olanaklarını da çoğaltmasınıdiliyoruz. • Kaynakça Çahşkan, M. Hamit 1992 "Sunus". II. Richard. (Shakespeare) Istanbul: Yapı Kredi Yayınları Çapan, Cevat 1992 Değişen Tiyatro. tstanbul: Metis Yayınları. Sevin, Nurettin 1959 "önsö/.". Bir Yaz Dönümü Gecesi Rüyası (1962) Arıkara: M.H.B. Urgan, Mina 1973 Shakespeare. İstanbul: l.Ü.E.F. Yayınları. Yücel, Can 1989 "Can Yücel'le Bir Söyleşi". Metis Çeviri. İstanbul: Metis Yayınları. "Hoyrat Bir Ruhun Eksilme Tablolan" Orhan Kahyaoglu'nun ilk şiir kitabı Bir kıyıda yapayalnız Orhan Kahyaoğlu şürlerinde sözün müziğine gözüpek yanaşıyor. Sesler baygın doğu kalıplarıyla akmıyor, caz tınısıyla yükseliyor bu şiirlerde. Özellikle seçilmiş tek heceli sözcüklerin gizli ritminde gezinen, doğaçlamalan bu sağlam zemine yaslanan bir şiir, bir söyleşi, biçemi oluşturuyor Kahyaoğlu. S ebsizliği 'karamartılar'ın kanat vuru^lanyla parçalayarak geldi son Korsan. 'Sombahar' dergisi ve 'Korsan Yayın'ın yöneticisi Orhan Kahyaoğlu, yayınevinin 17. $iir kitabını çıkardı. Şairin adı, Orhan Kahyaoğlu. Üç yıldır düzenli çıkarak, sağlam bir kurumlaşmaya giden 'Sombahar' dergisini yöneten ve daha önce 'Pink Floyd' ve 'Jethro Tull' gibi, çok satıl mış rock müzik kitaplarına iıııza atan Orhan Kahyaoğlu, gerçek kimliğiyle, şair kimliğiyle karşımızda. Kitabın K İ T A P SA YI1 6 S KUBİLAY ÜNSAL adı,'Hoyrat Bir Ruhun Eksilme Tablolan.' "küçücük bir gölcük çıkış yeri aykırılığa susanıış bir nehrin." 'İç konuşmalar'ın birincisi böyle başlıyor kitapta. Yaşananlar, ruhun derin kuyusunu doldurur da sonra göz pınarlarmdan taşıp, kristal bir çığlık olarak süzülür ya. Orhan Kahyaoğlu'da işte o mücevherde kırıyor şiirin ışığını. Rengârenk, binlerce gökkuşağı. Bu gökkuşağının altında danseden, gülen, ağlayan, acı çeken, ama en önemlisi soluk alaninsanduyarlığı. Güneş gibi sıcak bir kitap 'Hoyrat Bir Ruhun Eksilme Tablolan.' Paylaşmaya ve paylaşılmaya açık. Üç ana başlık altında toplanmiş şiirler. İlk bölüm, kitapla aynı adı ta^ıyor. 'Hoyrat Bir Ruhun Eksilme Tablolan.' îkinci bölüme adını veren şiir, 'Kuş ve Aşk.' Üçüncü bölümde de yine bir şiirin adı. 'Gözüpek', bu bölüme adını veriyor. "gündüzleri niye böyle eksik, ve gece hovarda çözülen ilmiklere gözüpek yanaşır." Evet, Kahyaoğlu da sözün müziğine gözüpek yanaşıyor. Sesler baygın doğu kalıplarıyla akmıyor, caz tınısıyla yükseliyor. Özellikle seçılmiş tek heceli sözcüklenn gizli ritminde gezinen, doğaçlamaları bu sağlam zemine yaslanan bir şiir, bir söyleşi, biçemi oluşturuyor. "nekar yağıyoriştenede sis var düş kurmaktan hep düşkünler korkuyor" Tematik bağlamında bakıldığında bu şiirlere, bireyin ön planda olduğu görülüyor. Ama tarihinden hiçbir şekilde soyutlanmamış bir birey bu. Yaşadıklarından oluşmuş. "aklında sönmez bir ışık, tarihle atışıp çıkıyor masaldan dışarı, ölümle koklaşarak" Bu tarihi yaşayan kahramamn adını da koyuyor şair. 'Aşk Suratlı ÇtKiık'. Bu kahraman ne kadar şairi olııvoısa şiirin, o kadar sen oluyorsıın sev^ili okur. Çünkü bu ülkede en çok şair var veen az şiir kitabı satılıyor. "korktııkça asılırsın, viirü üstüne di lin, deş kapılanmış bilgilcr arnıonisi, \ab.ı nıl düş aşk suratlı çocuktur saldıran bitlu rın gelişine Bu kitapta tüm şıirokıırl.ınnınh.ı/.l.ı ezberleyip, beğeniylebirhirİLTİvle pa\ laşmak isteyecekleri şiiıier tnplanmış Yazının başında da bel'rttiğinı gibi, paylaşmaya ve paylaşilınaya açık şıırler var bu kitapta. Fakat beıı, şairi kiKİciı cömertolamıyorum. 'Karamartılar şı irini kendime saklayıp, ondan hiç alıntı veremiyoıum. Sizinle o şiirde aııc.ık kitapta buluşuıuz, belkı de bir kıyıd.ı yapayalnız... Ama sevgili şair, ama sevgili okur, biliyoruz: "dışımdaki çöl içimdeki sis. rulıumun timleri ve harekât. hayat bir bahanedir diyenin yetimidiraşk." • Hoyrat Bir Ruhun Eksilme Tabloları/ Orhan Kahyaoğlu I Şiirlcr I Korsan Yavttt 164 sayfa. SAYFA 11 C U M H U H İ Y E T