Katalog

Greil Marcus'tan "Elvis Presley: Bir Kültürel Takıntının Güncesi" Bir Berkeley Anarşistinin Gözuyle Punk ve Elvis yor. (Son başkanlık seçimlerinden bir hafta önce Ncw York Times'da yayımlanan Elvis pulları iizerinde bjr denemesindc adaylardan Clinton'ın "belki de tam yeterince Elvis" olduğu sonucuna varıyordu). Marcus, ayrıca üç önemli kitaba inıza atmış bulunuyor Lipstick Traces (Ruj tzlcri), Mystery Train (Esrarengiz Tren) ve Korsan Yayınları'nın Elvis Presley: Bir Kültürel Takıntının Güncesi bashğıyla Türkçeye ka/andırmış olduğu Dead Elvis. Bu üç yapıt bir bütün oluşturduğu için Elvis Presley'dekilerin yanı sıra Marçus'ın diğer iki kitabındakı (özellikle Ruj İzleri'ndeki) savlarını da özetlemek istiyorum. Marcus, 1970'lerin ilk yarısında ne fazla müzik dinlemiş, ne de müzik üzerine yazmış. Esin kaynağının yokluğudan dolayı yazma yeteneği tıkanmış. Daha açık bir anlatımla, o günlerin müzığinde yazma dürtüsünü ateşleyccek birşeyler bulamamış: "1977 yılına değin, hayatımı adamış olduğum müziğin bir çıkmaza vardığını hissediyordum." 1977 yılında kısa bir süre için Londra'ya giden Marcus, Berkeley'e bavulunda Sex Pistols'ın Anacrhy in the UK albiımiiyle reil Marcus, 1960'ların karşıkültüründen ve Berkeley radikal geleneğindcn gelen öncü bir rock eleştirmeni. Kişisel saplantılarını ilginç savlara dönüştürebilen ve keyille okunanbiryazar. • Marcus, 1960'larda önce Berkeley kampüslerinde başlayan, sonr# sokaklara taşan ve dönemin Kaliforniya valisi Ronald Reagan'ın huzurunu kaçıran öğrenri gösterilerine katılmış. Woodstock ve Altamont festivallerinde bulunmuş. (Altamont'ın şiddet dolu atmosferinden sonra bir yıl kadar müzik dinleyememiş) Gençliğini 1960'larda yaşayan pek çok insanın aksine, Marcus'un LSD ile olan az sayıdaki deneyimleri hiç de parlak olmamış. önceleri San Francisco'nun yeraltı dergilerinde yazdı Marcus. 1969'dan itibaren de Jann Wenner'in ünlü Rolling Stone'unda sürekli olarak yazmaya başladı. Marcus ve Wenner, Berkeley'deki öğrencilik ydlarından tanışıyorlardı. Yıllar içinde bazen çok yakın ıki dost, kimi zaman da "rock ideolojilerinin çatışması"ndan dolayı (Wenner'in sözleri) birer düşman oldular. Nihayet, Bob Dylan'ın Self Portrait albümü için yazdığı sert bir eleştiriden sonra Marcus, Roling Stone'daki işini yitirdi Marcus, albümd"n nefret etmişti, oysa Wenner için Dylan böylesı yüksek dozda eleştirılerden muaf biridol kli Marcus aslında 1960'larda değil de, Rolling Stone'daki ışıne son verildikten sonra ve özellikle de 1970'lerin sonlarında punk üzerine yazdıklarıyla ün kazandı Bugün de basta Interview, Art Forum, Wire olmak üzere avantgard eğilimlerin sözcülüğünü yapan çeşitli dergilerde yazı G dönmüş. İlk dinlediğinde "iyi ancak çığır açıcı bir albüm olmadığını" düşünmüş. Fakat, Anarchy in the UK O'nu Kuzey Kaliforniya'da yayınlanan hcmen bütün punk single'laıını toplamaya ozendirmıs ve bu single'lar sayesinde yavaş yavas yeni birşeylerin oluştuğunu kavramış. 14 Ocak 1978 akşamı, Sex Pistols, kaotik kariyerleri boyunca gerçekleştirebildikleri yegane Amcrıka turnesinin son ayağında San Francisco'ya ulaşmışu. Psychedelic yılların kalıntısı Winterland kulübünde verdikleri konserden dört gün sonra dağddılar. Marcus için 14 Ocak 1978 gecesi önemli bir tarih Daha açık bir anlatımla, O'na göre sonu değil, yeni bir dönemin baslangıcını itade ediyor. Marcus yazılarında sürekli olarak yakın geçmişin belirli bir döneminin, daha doğru bir anlatımla 197678 yıllarının tarihsel önemini vurguluyor. Bu yıllara damga vııran Sex Pistols üzerinde saplantı kertesinde ısrar ediyor. Gerçekten Sex Pistols, Marçus'ın birkaç açıdan çok önemli saydığı bir topluluk. O'na gore Sex Pistols'ın San Francisco'daki son konseri punk'ın sonu değil, yeni bir tarihsel dönemin başlangıcıydı. Marcus bunu "yeni bir düşün ce özgürlüğü dönemi" olarak adlandırıyor Çünkü, sözü edilen yıllarda insanlar sansür tanımaksızın, yasakları yadsıyarak konuşabilmişlerdir. Çoğu kimsenin gözünde punk (en azından önceleri) elektrik ve kancalı iğne israfından başka bir sey değildi. Üç akortlu basit müziği hiçbir yetenek gerektirmediği için şöhret olmanın da kolay bir yoluydu. Birçok punk topluluğu "hayır" ya da "gele cek yok" dcrken gerçekte "şöhrete evet' ve "gelecek modadır" dıyorlardı. Fakat tüm bu olumsuzluklıııına karşın Marcus birkaç açıdan punk'ın çok önemli olduğu vurguluyor. Marcus, 197678 yıllarını ve izleyen do nemi, özellikle Ruj tzlcri ve geçüğimiz ya/ Faşist Banyoda baslığı altında yayımlanan denemelerinde birçok yazardan oldukı,a farklı değerlendiriyoı (john Savage'ın tngiltere Düs Görüyor adlı kıtabında Maı cus'ın yaklasımını buv uk ölçüde paylaştığını soyleyebÜirim.) Dönemi doğrudan yaşamış pek çok yazar punk'ı önce kişisel bir deneyim düzeyine indirgeyip sonra da si nik bir tavırla karalarken (şimdilerde Jecqueline Susann ve Jackie Collıns'inkileı kadar kötü romanlar yazan Julie Burchıll bunlardan yalnızca biri), Marcus punk'ı komünal bir deneyim ve etik değer(ler) sistemi olarak tanımlıyor Punk, rock'n roll'ın gelenekleşmıs, cınsel tutuculuğunu yıkan yeni değerler getirmiştir. Etkderı posıpunk topluluklarınca ilcrideki yıllaıa taşınmıştır. Marcus, Ruj tzleri'nde ilk bakışta arala rında büyük uzaklıklar bulunduğu sandan tarihsel anları birbınne bağlar, düğümleı. Daha açık bir anlatında, punk ile tarih boyunca ağızlarında ceset olmadan konusarak imkânsızı talep ctınis, tardiin en apo kaliptik anlarından sorumlu heretik akımlar (Ortaçağ'ın özgur Ruhları, Gnostikler, Ranterlar, Dadaist ve Gerçeküstücüler, Lettristler, Situatıonıstler) arasında bag kurar. Marcus'un savınca punk, tüm bu akımların ketaretını ödeyerek onları tarihin rehninden kurtarmıs ve geçmişe etkıli olarak geçerlik ka/,andıımıştır. Marcus. bugün çoğumuzun guçlukle anımsayabil diği Mekons, Ldliput, Essential, Logic ve Raincoats gıbı avantgard postpunk topluluklarını Tristan T/.ara, Raoıd Hausmann, Richard Huelsenbctk, Hugo Ball gibi ca fecabaret anarçistleı ıyle aynı gelenek ıçınde görür. Situatıonist kuramcı Guy De bord ve Sex Pistols ınenajeri Malcolm Md.aren arasında yakın benzerlik bulur Dahası, John Lydon'ı (Sex Pistols dönemindeki adıyla Johnny Rotten'ı) 1534 yılında kendisini "yeryuzünün kralı" ilan eden heretik I^eydenlı John'ın reenkarnasyonu olarak yüccltir. Punk kısa ömurlu olınuştu. Fakat basta Mekons olmak u/.cıc postpunk topluluk ları bu kısa siirede vakılan atcşı koruklemışlerdı. Marcus, so/ konusu toplulukla rın muziğini "konu^ma ve tartışma" olarak nitelıyor. Postpunk topluluklan geleneksel rock'ın yıkıntıları u/erınde bir komünıte kurmayı ana hedef seçmişlerdi. Ne kı, postpunk gücünü "kıyı"dan (mar|dan) alıyordu. Tam da bu nedenle Marcus, 1983 ve izleyen yıllaı ıla, punk'ın vaadlerını yerine getirmek ü/.ere yola çıkan Mekons'ı W SAYFA 15 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 200