Katalog

İnsana ve yasama ait siirler... Cavidan Tümerkan, 1951ydında basılan ilk kitabından bu yana çıkardığı yedi şiir kitabından seçtiği iki yüz kadar şiirini" Ve Bahçelerde Büyür Sonsuzluk; Simsiyah Bir Gül Gibi" adlı kitabında bir araya getirmiş. MUZAFFFR UYGUNER avidan Tümerkan, 1951 yılında basılan ilk kitabından bu yana çıkardığı yedi şiir kitabından seçtiği iki yüz kadar şiirini Ve Bahçelerde Büyür Sonsuzluk; Simsiyah Bir Gül Gibi adlı kitabında roplamış. Tümerkan'ın şiirlerini daha önceleri bu kitapla/ında da okumuştum. Bu kitap, şiirinin bu uzun süre içindekigörüntüsü sayılmalıdır. "Simsiyah bir gül derken, bütün şiirlerinde bir karamsarlığın olduğunu söylemek istediğini sanmıyorum. Çünkü, şiirleri okuyunca karamsarlığın ağır bastığı gorulmemekte; zaman içinde yaşayan insanın bir sona yaklaşma düşüncesinin böyle bir boşluğa götürdüğünü ve bu boşluk içinde de biraz karamsar bir bakışla eskilere, geçip giden günlere baktığını söyleyebilirim. ikinci bölüğünde "Az gittik, uz gittik/ Dere tepe düz gittik/ Eteklerine vardık" dizeleri anılabilir. Bu arada, birçok şiirinde ikilemeler var, bir sözün anlamı güçlendirmek için yinelenmesi denilen bu kullanım için şu örnelder verilebüir: "Şu koku /Denizden gelen şu koku yok mu/ Serin serin, tuzlu tuzlu/ Şu koku/ Çiçekten gelen şu koku yok mu/ Baygın baygın, özlü özlü7 Şu koku/ Başaktan gelen şu koku yok mu/ Taze taze gizlî gizli." Altını çizdiğim dizeler ve daha başkaları bunun örneğidir. Bu arada bazı dize yinelemeleri de görülüyor şiirlerde. "Bir Gün Hatırlamak" adlı şiirde, ilk dize olan "Bir gün hatırlamak içindir" ikinci ve üçüncü bölüğünde ilk dizeleri olarak yinelenmiştir."Eylül"deki "Her yaz bitişinde, eylülde sesin" dize ; si ilk bölükte birincidizeolduğu gibi, üçüncü bölükte de ilk dize olarak yer almıştır. "Ten tçinde Aydınlanır"da da * bu durum vardır; ama bunlar da azdır. Çünkü, Tümerkan özgür bir şiir yapısındanyanadır. îçerik olarak baktığımızda yaşamtn çok büyük bir yer tuttuğunu,şiirlerininçoğunluğunda yaşamdan sözeden dizeler bulunduğunu görüyoruz. Cavidan Tumerkan "özlem" adlı şiirinde, yaşamı bir oyun gibi görür, "Ne kurallannı bildim/ Ne de hilelerini/ Yaşam denen oyunun" der. Bu görüşünü başka şiirlerinde de belirtıniştir. "Anılar Dünyası"nda ise "Bu kırık dökük yaşam ancak/ Anılar dünyasında/ Bütünleşecek" dizelerini okuyoruz. "1955 Bahan"nın son dizcsinde ise "Memnunuz yaşamaktan" demiştir. "Yaşamak Oyunu"nda ise "Sevdiklerimize dil/ Ölenlerimize gözyaşı döküyoruz/ Dokunmayın keytimize/ Yaşayıp gidiyoruz" diyerek ahnyazısını ortaya koymuştur. "Ölümii Unutturan" anlarda da yaşamış ve "Yaşamak güzel/ Sevmek hele/ Olümü unutturan her şeye/ 'Ole'!.." demiştir. Ama gene de "Sevinçler yüzdedir dalgalar gibi/ Acılar kaynaşır hep derinlerde". Zaten, "ölmeyi göze alamazsan/ Yaşadım diyemezsin". Yaşam ve ölüm konusunda çok şeyler söylendiğinin de algılamasındadır herkes gibi, bu algılama içinde "Ne kaldı söylenecek/ Hayat, ölüm üstüne/ Her yaşadığın gün/ Düğüm düğüm üstüne" dizelerini söylemiştir. "Işte dünya böyle bir yer/ Aynalarla kaplı her yer/ Ağlayan kendine ağlar/ Gülen kendinegüler"(s. 91). Yaşamı dizelerine dökerken yaşanan günlerle geçmiş günleri de şiirleştirmiştir. "Biz miydik" adlı şiirinde "Biz miydik yaşayan o yılları/ On beşinde, yirmisinde olan biz miydik/ Du Cavidan Tümerkan dan seçme şiirler: "Ve Bahçelerde Büyür Sonsuzluk; Simsiyah Bir Gül Gibi" C Bu kitaptaki şiirlere biçimsel yönden haktğımızda, ölçü ve uyak anlayışında bir ö/gürlüğün varolduğunu görüyoruz. 1 lele ölçülü olarak yazılmış şiirine rastlayamadım. Bazı şiirlerinde uyaklar vardır. Ama, bu uyaklaruı bazıları sözcüklerin rastlantısal düzeninden dolayı ortaya çıkmıştır. Gerçek bir uyak düşüncesiyle yazılmış şiirleri arasında "Mutluluk Ertelenmez", "Başaktan Gelen", "Kime Ne", "Cadı Ka zanı" ve "Yoksa" adlı şiirler vardır, ki bıınların bazılarında da yarım uyak kullanddığı görülmektedir. Şiirlerdeki sözcükler yadırganacak türden, yabancı sözcükler değildir. Bazı deyimlerin kullanıldığını görüyorıız; sözgelimi, "Uzak ve Yakın"ın SAYFA 10 çer gibi/ Bir ömür geçti hızla" dizelerini de anımsamak gerekir. Yaşamanın sonu ölümdür doğal olan; Tümerkan da yakınlarını ve eşini y itirmiştir. "înanıyorum ki artık/ ölebilir herkes" dizeleri, gerçeği kabul etmesinin kanıtıdır. Eşinin ardından, "Ay tutar mı yerini güneşin/ Göl benzcr mi denize?/ Neyle doldurulabilir neyle/ Senin boşluğun?" dizelerini söylemiş, derinleşen bir uçurum karşısında kaldığını belirtmiştir. Yaşam da ölüm de insanlar içindir; Tümerkan da yaşamı boyunca duygulanımlarını şiirlerine koymuştur. Şiirlerini okurken doğaya ve insanlara da sevgi beslediğini, doğanın güzelliği karşısında nasıl duygulandığını, birçok zaman da mutluluk içinde olduğunu seziyoruz. Sözgelimi "Bo ğazda" şiirinin sonundaki şu dizeleri anımsayahm: "Öylebir akşam Bo ğaz'da/ Bir kez görülse/ Bin yıl anılır". Bir şiirinde de güzel bahçesinde açan çiçekler, yeşeren otlar için çağrı yapmıştır. Daha başka şiirleri de vardoğayla ilgili. Doğanın güzelliği, insanların sağlıklı ve dostça yaşamı karşısında da mutluluk duymuştur.Aileyaşamındaki mutluluk da yansımıştır şiirlerine.Tümerkan, doğayı, yaşamı, insan yaşamındaki görüş ve duyguları sanat yapma endişesinden uzak, yalın ve açık bir dille şiirleştirmiştir. Çok az imge ve simge var şiirinde; ama insan ve yaşam var, çevre ve doğa var. Karamsarlık yok, sevinçve sevgi var. • Ve Bahçelerde Büyük Sonsuzluk; Simsiyah Bir Gül Gibi/ Cavidan Tumerkan/ Şıırler/ Kendı Yaytm/ Utanbul 199}/100 s. tsteme Adrcsi: Feneryolu Dr. Mubü Tumerkan Sokağt 8/4, Ktzıltoprak ruyor aynalar yerli yerinde/ Biz sade aynalarda bir hayal miydik" diyerek, geçmişi anımsamanın hüznünü ortaya koymuştur. Başka bir şiirinde "Nereye gitmiş o güzel günler nereye?/ Belki gittikleri için bunca güzelleşmişler" demiş ve gerçeğin başka bir yanını yansıtmıştır. Yaşamda sevinin, aşkın yeri büyüktür elbette, "Bir sönmeyen ateş gibi yıllardır yanan/ Aşkı kaldır yaşamdan, ne kalır geriye?" Zaten "Yaşamak, ah yaşamak/ Sevilirken" güzeldir. Sevginin'önemini unutmamak gerekir; çünkü, "tyi güzel ne varsa/ Dünyada insanlara/ Hep sevgiden gelecek"tir (s. 82). Ama, "Bir tren ge tST). C U M H U H İ Y E T K İ T A P S A Y I 2 0 0