Katalog

sya, Afrika ve Avrupa'da doğmuş bulunan en büyük devletlerden biri olan Osmanlılar yayıldığı alan itibariyle en geniş, egemenlik süresi bakımından da en uzun ömürlü imparatorluklardan birisi olmuştur. Osmanlı tarihi iyice bilınmeden diınya tarihinin dünü ve bııgünü anlaşılamayacağı gibi, Türkiye'nin bugün içinde bulunduğu sorunlar da anlaşılamaz. Yalnız askeri başarıları ve siyasi organizas A Dünya tarihinin 600 yılında damgası bulunan Osmanlı'nın, değeri giderek daha iyi anlaşılan engin kültürünü, uygarlığa katkılarını, siyasal ve askeri yapısını, bugün hâlâ boşluğu doldurulamayan yönetim sistemini ve daha pek çok yönünü bu ilginç ansiklopediden tanımaya ne dersiniz? Osmanlı Ansiklopedisi, Osmanh'ya ilginin yeniden arttığı şu günlerde vazgeçilmez başvuru kaynaklarınızdan biri olmaya aday bir çalışma. Ağaç Yayıncılık'ın yayımladığı "Osmanlı Ansiklopedisi" yedi ciltte tamamlandı. pedi anlayışmın öncülüğünü yapmayı hedeflemiştir.Yazarlar arasında ilk dikkati çekenleri şöyle sıralayabiliriz: Beşir Ayvazoğlu, Doç. Dr. Turgut Cansever, Uğur Derman, Ebubekir Eroğlu, Prof. Dr. Semavi Eyice, Prof. Dr. Hüseyin Hatemi, İsmail Kara, Prof. Dr. Aykut Kazancıgil, Dr. Orhan Koloğlu, Prof. Dr. Selçuk Mülayim, Sezer Tansuğ, Dr. Mümtaz'er Türköne, Prof. Dr. Nil Sarı. Ansiklopedinin bütünü içerisinde dikkat çekici makale ve denemelerden bazıları ise şöyle: llgınç Ortaçağtmız Selçuklular (Hüsrev Hatemi), Kalcm, Kâğıt, Mürekkep (Uğur Derman), Tasawuf ve Tarıkatlar (Mustafa Kara), Osmanh'ya yakından bakmak icin... miş, böylece siyasî olayların toplum hayatında yansıyan görüntüsünün okuyucunun zihninde beraber oluşması amaçlanmıştır. 3 Osmanlı Ansikpolcdısı'nm diğer önemli bir orijinalitesi ise, yukarıda sayılan bölümlerin arasina serpiştirilen kısa, özlü ve rahat bir iislupla yazılmış denemelerle zenginleştirilmiş olmasıdır. Bu denemeler genellikle siyasî tarih ve uygarlık dünyasıyla ilgili olduklarından Farklı bir düzenleme okuyucunun olayları Ansiklopediler de günümüzde bir daha derinden algılakabuk değiştirme süreci içindeler. Armasını sağlayacak ve tık tek bir ağızdan çıkmışçasına yazıOsmanlı dünyasının Ian, A'dan başlayıp Z'de biten, sözde daha iyi tanınmaksına objektif, asık suratlı ansiklopediler imkân verecek şekilde devri kapandı. Objektifliği muhtevaseçilmişlerdir. Ayrıca nın tekyanlı bakışında kilitlenmiş görçağdaş ansiklopedilermekten uzaklaşan çağdaş ansiklopedide görselliğin taşıdığı ler, değişik görüşleri bir arada vererek yer dikkate alınarak fookuyucununkendizihninde objektifliTanzimat ve Islahat fermanlarını ılan eden Sultan Abdulmecıt toğraf, harita, resim, ği yenidenkurmasını amaçlıyorlar. gravür, minyatür, belge ve görsel malBöylece okuyucuyu, sunulan metnin kilde peşpeşe yayımlayarak tamamlazemeler bol miktarda kullanılarak aynı karşısında esir alan, pasifize eden andığı 7 ciltîik bu ansiklopedi, klasik anzamanda zevkle 'bakılacak' bir ansiksiklopedi anlayışından vazgeçiliyor, siklopedi kalıplarını kıran birçok yelopedi meydanagetirilmiştir. okuyucuya bir özgürlük alanı tanınmış niliği de beraberinde getirdi. Bu yenioluyor. Bu amaçla da duvar gibi ruhlikleri şöyle sıralayabiliriz: suz ansiklopediler yerine, hareketli, "Özel bir ansiklopedi" 1. Osmanlı tarihinin kronolojik akıçokyanlı ve gerçeğe birbirinden farklı Bütün bu özellikleriyle "özel bir anşı taraflı değerlendirmelere, gereksiz yaklaşımları bünyesinde barındıran siklopedi" olduğuna inandığımız Osayrıntıya ve gerçekdışı söylentilere iti'mecmualar' dünyada günbegün çoğamanlı Ansiklopedisi'nin geniş bir uzbar edilmeksizin net ve sağlıklı bilgiler lıyor. Türkiye'de geçtiğimiz günlerde man ve yazar kadrosu tarafından titizson derece sade ve anlaşılır bir dille vebu yeni ansiklopedi anlayışının uzantılikle hazırlandığı hemen farkediliyor. rilmiştir. sı olan bir çalışma yayınlandı: OsmanlıHer biri kendi alanında uzman yazar2. Siyasî tarihin yanı sıra Osmanlı Ansıklopedısı: Tarıh, Medeniyet, Kültür uygarlığı ve kurumlarıyla ilgili (sanat, larca kaleme ahnan makale ve "çerçe(İstanbul, 19921993). Ağaç Yayıncıve"leriyle Osmanlı Ansiklopedisi hem bilim, teknoloji, iktisadi hayat, eğitim, lık'ın uzun bir hazırlık döneminden Osmanlı'yı yeniden gündemegetirmeaskerî teşkilat vs.) çeşitli konulara sisonra bir ytl içinde programlandığı şeyi, hem de ülkemizde yeni bir ansikloyasi tarihle aynı sayfalarda yer verilyonda gösterdikleri üstıınluk ile Osmanlı'yı tanımlamak ders kitaplarında yapıldığı gibi son derece yüzeysel ve kısıtlayıcı bir bakış açısına saplanıp kalmak olacaktır. Osmanh'yı asıl bugünlere taşıyan dinamik ise, siyasi gücüniin arkaplanını ve dayanağını oluşturan kültür ve uygarlık dünyasıdır. Madalyonun iki yüzü gibi olan siyasal ve uygarlık boyudarı bir arada ve bir bütünlük içinde ele alınmadığı sürece de Osmanlı'yı hakkıyla değerlendirmek mümkün olmayacaktır. Ayrıca bu bütünlüğün çağdaş bir anlayış ve algılayış çerçevesinde sunulması da günümüzde ayrı bir önem taşımaktadır. Şeyh Bedrcddin (Hüseyin Hatemi), Bızans Devnnde İstanbul (Semavi Eyice), Osmanlı Kutuphanecılıgı (İsmail Erünsal), Osmanlı 1 Ulafetı ve tktıdar (tsmail Kara), Osmanlılar 'da Mühur Kullammt (Erol Özbilgen), Osmanlı Musıkıstnde Yormlar (Nuri Özcan), Kapıtulasyon lar (Mim Kemal Öke), Osmanlı Sanattnda Soyutlama (Sezer Tansuğ), Bir Osmanlı Pasası (A. Turan Alkan), Osmanlı îkiisat Sistemi (Ahmet Tabakoğlu), Osmanlı Şchri (Turgut Cansever), Osmanlılar'da Yenilenme Taribi (Dr. Mümtaz'er Türköne), Osmanlılar'da Bastn ve Kamuoyu (Orhan Koloğlu), Osmanlılar'da Bılım ve Teknolojı (Aykut Kazancıgil). Bunlar arasında Semavi Eyice'nin Bizans Devnnde tstanbufu Osmanlı öncesi İstanbul'unu et raflı bir şekilde aydınlatmasıyla; Aykul Kazancıgil'in yazısı bilim ve teknolojideki gelişmelerin içerisinde son derece zengin bibliyografik bilgileri başarıyla serpiştirmesiyle; Ahmet Tabakoğlu'nunki Osmanlı iktisadi ile ilgili son araştırmalardan da yararlanmasıyla; Turgut Cansever'in özlü makalesi ise yeni bir Osmanlı şehri kavramsallaştırmasıylaönplanaçıkanmetinler. Dünya tarihinin 600 yılında damgası bulunan Osmanlı'nın, değeri giderek daha iyi anlaşılan engin kültürünü, uygarlığa katkılarını, siyasal ve askerî yapısını, bugün hâlâ boşluğu doldurulamayan yönetim sistemini ve daha pek çok yönünü bu ilginç ansiklopediden tanımaya. ne dersiniz? Osmanlı Ansiklopedisi, Osmanh'ya ilginin yeniden arttığı şu günlerde vazgeçilmez başvuru kaynaklarınızdan biri olmaya aday bir çalışma. • Osmanlı Ansiklopedisi / Ağaç Yayıncılık 17 cilt, her cilt 280 s.l istanbul, 1993. S AY F A 17 C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 1 9 2