Katalog

H.Z«FEHŞ*HİW oyut Yayınları, Tiyatro/Oyun Dizisi'nin altıncı kitabı olarak üktay Aravıcı'nın Nafile Dünya, Bir ölümün Toplumsal Anatomisi, Rumuz Goncagül ve Tanilli Dosyası (Geçit) adlı oyunlarını Rütün Oyunlan 1 adıyla bir kitapta toplamış,. Oktay Afayıcı'mn (19361985) oyunlan, tıyatromuz içinde toplumcıı yaklaşıtnı, geleneksel veseyirliköğelen değeılendirme yontemı Ue kendine öz gü özelliklere sahiptir. Arayıcı'nın bu yaklaşımında, oyuncuyönetmenya zar ve tasanmcı olarak tiyatromıızun sorunlartna, tiyatronıın mııtfağında yer alârak bakan anlayişın temsilcilerinden bıri olmasının payı büyüktür. 19 36'da Rize'de doğan üktay Arayıcı'nın ünıversite gençlik tiyatrosunda başlayan yazarlık seruveni, 21 Ocak 1985'te ölütnüne değin sürmüştür. Arayıcı, kırsal ve k entsel yaşamın insan üişkilerini toplumcu dünya görüşiiniın ı^ığında ele alır. Bu yaklaşımını, Nafile Dünya adlı oyununıın İ. Şehir Tiyatrosu Dcrgisi'ne yazdıkları ile şöyle somutlamıştır: "İnsan mutluluğunun her şeyden ön,ce ekonomik ve siyasal bir sorun olduğu çağımızın en belirgin gerçeklerinden biri olarak ortadadır Bu gerçek, toplumları için ileri değişimler öneren, geleceğin umudunu kotaran sanatı ve sanatçıları kaçınılmaz bir şekilde ekonomik ve siyasal sorunlara, yönetenyönetilen ilişkisine, devlet felsefesine, kısaca rejimediizene ilgı duymaya götürmektedir." (Ekiml974,sayı7) B Oktay Arayıcı nın Yazımından 13 Yıl Sonra Ortaya Çıkan Oyunu: Tanilli Dosyası Oktay Arayıcı'nın bütün eserlerini biraraya getirecek olan dizinin bu ilk cildi Arayıcı'nın dört oyununu kapsıyor: Nafile Dünya, Bir Ölümün Toplumsal Anatomisi, Rumuz Goncagül Ve Tanilli Dosyası (Geçit). Bu son oyun ilk kez okur önüne çıkıyor. birkoşuldaeksiketnıediğisoğukkanlı lığında, açıksözlülüğünde ve inandığı doğru ve gerçeklerden ödün vermeyen bilim adamı kişiliğindeyoğunlasır. Kısa episodlarla oluşturulan sinematografik bir anlatım, ovunıın en önemli özellikJerinden biri olarak görünür. Bunda belgeselci yaklaşımın payı büyüktür Oktay Arayıcı'nın, yazımı bittıkten (20.12.1979) hemen sonra başlayan ve ülkemizi karanlığa iten 12 Eylül döneminde ortaya çıkaramadığı ve 1985'te ölümünden sonra da varislerı tarafından saklı tutulmuş bu oyunu, 13 yıl sonra gün ışığına çıkarken, çağdaş Türk tiyatrosunun yetkin ibimlerinden Oktay Arayıcı'yı saygıyla anıyoruz. Prof. Tanilli'nin, o dönemde mahkum ettirilmek istenen ve oyunun esas temasını oluşturan Uygarlık Tarihi kitabının, demokrasiye yenıden dönüş,umüzden sonra, günümüzde 7. baskısına ulaşmış olması, Oktay Arayıcı'nın yazarlık uğravMm ne kadar gerçekçi ve sağlaın temellere oturttuğunun çok çarpıcı ve sevindirici bir kanıtıdır. Bu kitabı için, ayrıca tiyatroya çok yönlü katkıları nedeniyle Boyut Yayınian'nıkutlamakgerek... • * İstanbul Şehir Tiyatrosu Araştırma Görevlisi. İzmir 9 Eylül Üniversitesi Tiyatro Bölümü mezunu. Arayıcı'nın oyunlarında, geleneksel tiyatromuzun kaynaklarından yararlanma çabası vardır. Bunda, yazarın ülkesinin kültürel birikiminden yararlanma kaygısı ve anlatmak istediklerinin seyirci tarafından bu yolla daha iyi anlaşılacağı inancı önemli bir yer tutar. Oyunlarının bazılarını "seyirlik" olarak tanımlaması, onun, geleneksel tiyatromuzun anlatım biçimlerinden birini ta bajından olumluladığını gösterir. Hatta biçem anlamında geleneksel olanı kullanmak Arayıcı'nın yazarlık seçimidir, tavrıdır. Kitaptaki dört oyundan ilk üçü, değişik yıllarda ödenekli ya da ödeneksiz tiyatrolarda birçok kez sahnelendi. Tanilli Dosyası (Geçit) ise 1979yılısonunda bitirilmiş olmasına karşın, ancak 13 yıl sonra tiyatromuzun gündemine girebildi. Oyun, yakın çevrcsi dışında Arayıcı'nın şimdiye kadar kimse tarafından bilinmeyen bir oyunudur. Tiim çaiışmalarında yaşadığı günlerin tanıklığını temel konu haline getiren Oktay Arayıcı, bu çalışmasında bilim adamı Prof. Server Tanilli'nin yaşamına belgeselci bir gözle bakmakta. S A Y F A 2 Oktay Arayıcı Tanilli Dosyası, 1970'li yıllarda giderek yoğunlaşan siyasal, ekonomik ve toplumsal bunalıma, ilericitoplumcu bilim adamı Prof. Server Tanilli'nin gözüyle yaklaşır. Tanilli'nin yargılanışı, ders verme yöntemi, tutukluluk günlerı, bilim ve bilim adamını, bilim yaşamımızı değerlendirmesi, değişik siyasal kesimlerden aldığı tepkilere verdiği yanıtları, çıkarları ve korkuları nedeniyle bilim ahlakı ve onurlarını yitiren, suskunlaşan öğretim iiyeleri, ya şama duyarlı bilim adamları üzerinde yoğunlaştırılan öldürülme baskıları oyunun konusunu oluşturmakta. Oyunun temel tavrı, Server Tanilli'nin hiç Oktay Arayıcı /Buttin Oyunlarıl., Boyut Yayınları Tiyatro/Oyun Dızısı 6, İ28say/a, 1. hamur kâgıt. Oktay Arayıcı nın Bir Olumun Toplumsal Anatomisi adlı oyunundan bir göruntu (Usttel Beyaz Perdeye de aktarılan Rumuz Concagul'de Turkan Soray ve Hakan Balamır oynamıslardı (Yanda) CUMHURİYET KİTAP SAYI 151