Katalog

»>*••.,. Metin Cengiz'in üçüncü şiir kitabı: Zehirinde Acan Zambak Zehirindc Açan Zambak Edebiyat Gazctesi Yayınları, Aralık 1991. ERAVCANBERK ctin Cengiz (d. 1953) edebiyat dünyasında adını 1983'te yayımlanan ilk şiirinden sonra duyurmaya başladı. 1986'dan sonra da "Broy" dergısinde göründü. Edebiyat alanında ve özellikle şiir konusunda yazı vc çevirileri ile birlikte şiirleri de yayımlandı. "Broy" dergisi çevresinde olıışan ve bir akımdan çok bir anlayışı simgeleyen "Yenibütün" hareketinin içinde yer aldı. Bu konuda saptayıcı, belirleyici ve tanımlayıcı yazılar yazdı. Şimdi de şiirlerinin yanı sira yazı ve çevirilerini sürdürüyor. İlk şiir kitabı "Bir Tuian Sonrası" (Ocak, 1988), ikinci şiir kitabı "Büyük M Sevişme" (Kasım, 1989) adlarını taşıyor. Üçüncü şiir kitabı "Zehirinde Açan Zambak" ise Aralık 1991'de yayımlandı . Dörtyıl içinde üç şiir kitabı aşırı bir verimliliğin göstergesi gibi gözükse de aldatıcı bir durum Gerçekte Metin Cengiz, çeşitli nedenlerle kitaplaştıramadığışiirleriniartardayayımladı. Bundan ötürü fazla verimli bir şair olarak gözüktü. Bu bir yana, üretken bir şair olarak da görebiliriz Metin Cengiz'i. Kitapları, birikmiş şiirlerin ürünü olabileceği gibi şiir birikiminin de ürünü olabilir. Bu tür bir verimliliğin şiirine ne kazandırıp ne kaybettireceği ise ayrı bir konu. Metin Cengiz, edebiyata ve özel olaı ak da şjire belli bir siyasal tavırdan geliyor ya da arka cephesinde belli bir siyasal tavır var. Çok geniş anlamıyla ve kabaca söylemek gerekirse "toplumcugerçekçi" sanat anlayışının sürdürücülerınden. Elbette bu anlayış da 1960lı yıllardan beri değişime uğradı; yeniden tanımlandı ve değerlendirildi. Metin Cengiz hem edebiyat hem de siyaset açısından bu yenilenmenin ve değişimin içinde. Kimi şiirlerinin izlekve konu bütünluğunden ya da anlatımcı tavrmdan bunu anlıyoruz. Edebıyatımızın bir kesıminde, yaşadığıınız siyasal çalkantılara koştıt olarak bir "siyasallaşnıa" söz konusıı Bu "siyasallaşma" Meün Cengiz'de de var, ama kendini dolaylı olarak duyumsatıyor. Bu dolaylılık nereden sağlanıyor; daha doğrusu nasıl sağlanıyor? Metin Cengiz de birçok kuşakdışı gibi ya da 1970'li ve 1980'li yıllarda şiir yazmaya başlayan birçok şair gibi Türk şiirinin birikiminin farkında. Divan şiirinden I lececiler'e, toplumçu gerçekçilerden İkinci Yenici şairlerine kadar şiirimizin biçim ve içerik yönünden geçirdiği değişimleri özümseyen, en azından bilen bir kuşaktan. Ayrıca Batı şiirine, özellikle de Fransız şiirine aşina. Bütün bunların etkileri kimi yerde açık, kimi yerde dolaylı olarak kendini belli ediyor. Özellikle ilk kitabı "BirTufan Sonrası"nda anlatımcılığa dayanan ya da belli bir konusu olan şiirlerindeki başarıs>ı, aynı tür şiir geleneğini kendine özgü bir söyleyişle sürdürmesinden kaynaklanıyor. Bu şiirlerde belli bir etki lenme var. Ama bu etkilenme öykünme sınırına yaklaşmıyor hiçbir zaman. "Zehirinde Açan Zaınbak'Yia da aynı adı taşıyan bölümde ve sonraki bölümde yer aian şiirlerde aynı havay ı buluyoruz. üysa "Çivı Yazısına Kahkaha Medyum" adını taşıyan boliım sanki Metin Cengiz şiiri değıl. Daha ileri giderek "şair için tehlikeli bir denenıe" denebilir bu şiirler (şiir) içın "Buyük Sevişrne'cle yer alan şiirlcule de bund benzer "girişimler" var, ama bu şıirlerde şair kendi biçeıni içinde yeni yakLışımlannı eritmeyi başarıniş Söylemek istediği ile söyleme biçinıi arasında ay kırılık yok. Aykırılık olmas>ı gereken durumlarda şair ustalığını ya da birikimini şiiri vararınakııllanabilmiş. Şu aşamada Metin Cengiz için ne soylenebilir? Şiirleri, son yıllarda dergilerde sıkçça yer alıyor; 3 şıır kitabı var. Ayrıca yazıları, çeviri yazı ve şiirleri yayımlanıyor. Çıkışı şiirinden çok "düşüncesi" ile iz bırakmış. Kendi şiirini bulup yitinyor. Sabırlı ve ayıklayıcı olması gerekiyor. Özgün olmak adına yer yer kalıplaşmış anlatımlardan yararlanıyor. Oysa anlatmak istediklerini kendince anlatabilir Yakaladığı "şiiri" ozgün ve değişik olmaya feda etmemesi gerekir. Zonguldak maden grevi ve yürüyüşü Bir eylemin öyküsü Eylem Günlüğü / Sevkuthan N. Karakaş / Metis Yayınları, İst. 1992, 258. Sevkuthan N. Karakaş'ın, Kasım 90Ocak 91 tarihleri arasında gazeteci olarak izlediğı Zonguldak maden grevi ve yürüyüşünü konu edineıı araştırmaropoıta| kitabı "Eylem Günlüğü", Zonguldak'ia yu/lerce ınsanın olum ve yaralanma.sına neden olan grizu patlamasından (4 mart) bir siire önce yayımlanmıştı Bu çalışmaya girmekteki amacını, Türkiye İşçı Sınıfı tarihinde ilk kez yaşanan bir olayın irdelenmesi olarak açıklayan Sevkuthan N. Karakaş hemen ekliyor: "Bu büyüklükte ve ilk kez yaşanan böyle bir olayın, tümüyle dört dörtlük ya da hatasız olabileceğini düşünemiyor ve işçi sınılının benzeri eylemlilikler içine girdiğinde 'neler yapS A Y F A 6 maması' gerektiğinin bilinmesini istiyorunı." Kitabın söyleşilere kadar olan böluınlerinde, grev öncesi dönemde Cîenel Maden İşSendikası'nınTürkîş ile ilişkileri, grevi doğuran nedenler, grev, Ankara yürüyüşü ve sözleşmenin imzalanmasına dek geçen sure veriliyor. Sendika için iç çelişkilerın arttığı, özellikle Genel Başkanı Denizer için ciddi suçlamaların yapıldığı ve sendika prestijinin giderek azaldığı sonıaki dönem dekitapta anahatları ileanlaidıyor Aıaşiırmanın soyleşi bolumleri ise, Sevkuthan N. Karakaş'ın, yürüyüşün u/.erinden geçen bir yılın ardından dönemin başbakanı, çeşitli sendika başkanları ve maden işçılen ile yaptığı konuşmalardan oluşuyor. Genel Madenİş Sendikası Genel Başkanı Şemsi Denizer, bir yıl önceki olayları, "İktidarı değiştirmek içinyürüdük" şeklindeyorumluyor. (İktidardeğişti, ama iktidarın Zonguldak maden işçisine bakışı değişti mir1) Dönemin Başbakanı Yıldırım Akbulut, yürüyüş sırasında hükümetin takındığı tavrın, biraz da Çankaya'ya dayandığını söylüyor. Selahattin Ataman, Ali Akgün, Hasan Yaman, Sabri Cebecık, Selahatün Büklücü, Bahri Develi, İzzet Kızıltoprak, Sevda Akçora, Cevat Göntepe, Murat Aksoy, Çetin Korkut, Abdülkadir Aksu, Cemil Çiçek, Kubilay Atasayar, Cevdet Selvi, Mehmet Bamyacı, Melih Yılmaz, Münir Ceylan, Hasan Hüseyin Kayabaşı, Kenan Durukan, Ali Ekber Güvenç ve Sabri Topçu, "Eylem Günlüğü"de bir yıl öncesini değerlendiren diğer adlar. Metis Güncel Dizisi içinde çıkan "Eylem Günlüğü"nde Süha Derbent ve Gül Derbent ile Likatiş arşivi fotoğrafları dabulunuyor. D CUMHURİYET K İ T A P SAYI 108