Katalog

Asım Bezirci'nin denemelcri: 'Çok Kapılı Oda' Değişim içinde devinim Amerikalı yazar O. Henry'den stcak oyküler İnce bir mizah, canlı bir anlatım Bir Aşk Hizmeti / O. Henry / Çeviren: Mehmet Harmancı / Oda Yayınları, îst. 1991 (2. basım) 144 s. / 10.000 TL? / CKK Kod No: WiUiam Sidney Porter adı sizler için bir şey ıfade ediyor mu? Sanmıyorum. Peki ya O. Henry?.. Otuz yaş ve üstündekilerin çok iyi bildikleri bir isim olduğundan eminim O. Henry'nin. Genç kuşağın bir kesimi nc yazık ki çok az okuduğundan, ne yazık ki salt televizyon ve bilgisayarla beslenmeyi seçtiğinden O. Henry yi tanımıyor, tabii daha pek çok yazarı hatta kendi yazarlanmızı da... Yükseköğrenim görmüş bir anneyle doktor bir babanın çocuğu olarak North Carolina'da (18621910) dünyaya gelen O. Henry'nin asıl adıdır William Sydney Porter... Oyküleri tüm dünya dillerinc çevrilmiş, sahnelenmiş, filme alınmı; ve televizyonda gösterilmiş bir yazar olan O. Henry"nin KuzeyGüney Savaşı sonrasına rastlayan çocukluğu. O. Henry için hep acı veren bir anı olarak kalmıştır... Bir yandan savaş, bir yandan annesınin ölümü, bir yandan da babasının kendini alkole vermesi yüzünden hayatı olumsuz etkilenen O. Henry, on beş yaşında okulu bırakıp çeşitli işlerde çalışmaya başladı. Kendisini klasikleri okuarak yetiştiren O. Henry'nin sevdiği ve ısrarla okuduğu kitaplar arasında, Ingiliz araştırmacı ve yazar Robert Burton'un (15771640), çağının felsefi ve psikolojik görüşleri bakımından eşsiz bir bilgi kaynağı olarak nitelenen Melankolinin Anatomisi adlı yapıtıyla, Binbir Gece Masallan'nın önemi büyüktü. Bir bankada çalışırken hesabına be$ bin dolar geçirmekle suçlanıp üç yıl hapse mahkum edilen O. Henry, yazarhgını dön duvar arasında kaldığı sürece geliştirdi ve cezaevinde yazdığı öykülerle tanındı. 1903'te New York'a yerleşerek çeşitli gazete ve dergilerde yazdığı öyküleriyle büyük bir ün kazanan O. Henry, her yaştan, her sınıftan okura seslenen bir yazardır. Mizah, laf kalabalığından nefret eden yazarın, yapıtlarında her zaman önemli bir öğe olmuştur. O. Henry'nin yapıtlarının bir başka özelliği de konuşma diline yakın, canlı ve yaratıcı imgelerle süslü anlatımıdır. Konularını günlük hayattan aldığı ve sonları çokluk 'sürpriz'lerle biten öyküler yazan O. Henry'nin Bir Aşk Hizmeti adlı kitabında on dört öyküsü yer alıyor. Kahkahalarla güldürmeyen, ama tebessüm ettiren, tekrar tekrar okunabilecek, tat alınabilecek öyküler. Küçük mutlulukları olağanüstü sezgiyle yakalayan O. Henry'i tanıma olanağını bulamamış olanlar için Bir Aşk Hizmeti, iyi bir fırsat... Altı yüzü aşkın öyküsü olan O. Henry'nin Türkçede Yeşil Kapı, Son Yaprak, Yanlış Tahmin, Kuklalar, Yaşay&n Göriir, Viski Soda gibi kitapları bulunmaktadır. Çok Kapılı Oda / Asım Bezirci / Çağdaş Yayınları/3. basım 1990/ 184 s. / 7.000 TL. / CKK Kod: 027.086 NJUIM KUTLU Eleştirimizin bugünkii duruÇok Kapılı muna bakanların içi sevinçle doluyor. Eleştirimiz son otuzkırk yılcla serpilip gelişti. Sürgünleri meyveye d u r d u . Artık sağlıklı düşünen hiçbir kafa nesnel/ bilimsel eleştirinin varhğını yadsıyamıyor. Üstelik, çok kimse nesnel olmaya çalışıyor. Elint kalemi alıp eleştiri/tanıtma yazısı yazacak olanlar kcndi kişisel beğenilerinden, öznel yargılarından uzaklaşıp eseri çözümlemeye, inceleyip nesnelce değerlendirmeye uğraşıyorlar. Bireysel beğeni, ölçüt ve yargılarının içeriğini bilimsel bilgilerle temellendirmeye çalışıyorlar. Toplumcu sanatımız gibi eleştirimiz d e varlığını, saygınlığını, önemini, gerekliliğini artık kanıtlamış bulunuyor. Elbette bıı aşamaya kolay gelinmemiştir. Birtakım güçlüklerle, sıkıntılarla karşılaşılmıştır. Bunların göğüslenmesinde ve aşılmasında araştırmacı denemeci eleştirmeci Asım Bezirci'nin büyükkatkısı olmuştur. Gerçekçi/toplumcu sanat anlayışımız gibi nesnel/bilimsel eleştirimizin yerleşip güçlenmesinde emeği en çok geçen yazarımızdır. 66 kitabıyla ortamın aydınlanması, bilimden ve emekten yana yönelmesi için var güciiyle uğraşmıştır. Bu yolda en yakınlarıyla bile tartışmaktan çekinmemiş, çok yönlü bir \ Asım Bezırcı savaşım vererek kendisinden sonraki kuşaklar için toplumculukla birleşen sağlam bir bilimsel eleştiri geleneğine temel oluşturmuştur. Bezirci bununla yetinmemiş, eleştirimizin kendi içinde bilimsel bir disiplin oluşturmasına da özen göstermiştir. Başarmıştır da bunu. Daha ilk kitabı olan Çok Kapılı Oda ile bu yolda önemli adımlar attı ğını, atacağını belli etmiştir. Nitekim, sonraki kitapları bu adımları pekiştirip geliştirmiş, o'nu doğru bildiği yolda inançla, dirençle, güvenle yürütmüştür. Çok Kapılı Oda, Bezirci'nin çoğu 19551965 yılları arasında değişik yerlerde yayımlanan 'denemeeleştiriaraştırma'larını içeriyor. Yazılarda, "birtakım şiir, edebiyat, çeviri, eleştiri ve özellikle dil konuları, ürünleri üzerinde" duruluyor. Bezirci, ele aldığı konuları, sorunları çok iyi biliyor. Onlara yeni bir açıdan bakıyor. Eskiden verilmiş yargıları, getirilmiş çözümleri olduğu gibi benimsemiyor. Onları kuşkuyla karşılıyor, üzerlerinde ye.niden düşünüyor. Araştırmaya, soruşturmaya, kaynaklara yöneliyor. Verileri enine boyuna tartışıyor, başka bir açıdan yeni bir yaklaşımla çözümleyip değerlendiriyor. Yargılamaya geçerken belgeye, bilgiye dayanıyor. Çok Kapılı Oda'da yeni düşüncelerle, yorumlarla, uygulamalarla karşılaşıyoruz. Yazılar, zamanına göre oldukça yeni bir içerikle yüklü. O günlerin düşünce düzenindeki eksiklikleri, yaklaşımlardaki yanılgıları ortaya çıkariyor. Konuları, sorunları ele alıştaki tekyanlılığı gösteriyor. Üstelik, yalnızca bununla kalmayıp çözüm yolları da öneriyor. Kuşkucu bir irdeleyiş, toplumcu bir dünya görüşü ve bilimsel bir yöntemle inceleyip değerlendiriyor. Bezirci, gerçekliğin taşıdığı çelişkilerle devinimi, değişimi içinde çok yanlı, somut bir bütün olarak ele alınmasını istiyor. Buna aykırı bir kavrayışın gerçekliği tüm yönleriyle yansıtmayı sağlayamayacağını öne sürüyor. Örneğin, Kemal Tahir'in "Sahici Türk romanı işçimizle köylümüzün realitelerinden doğacaktır. Eserlerimiz bu işi becerebildiğimiz nispette milli olacaklar ve sınırlarımızı aşabilmek gücünü elde edebilecekler" biçimindeki tek yanlı, eksik yargısını yeniden inceleyip tamamlıyor. "Bir Gerçeğin Iki Yanı" başlıkh yazıda, sanatta toplumbirey ilişkisine tek yanlı bir görüşle yaklaşanları eleştiriyor. Bilinir: Uzun yıllar kinıi düşünür ve yazarlar yalnızca ya bireye ya da topluma öncelik vermişlerdir. Bezirci, sorunu yeniden gündeme getiriyor, tartışıyor ve doğru anlayışın ne olması gerektiğini gösteriyor: "İnsanı toplumdaki durum ve işlevi içinde, kişisel eylem, duygu ve düşünceleriyle birlikte canlandırmak; bireyi toplum içinde ve toplunıla birlikte ele almak: tşte günümüz sanatçısının yürüyeceği bilimsel yol." "Yarına Kalmak" başlıkh uzun araştırmasında, bir sanat eserinin çağlar boyu yaşayabilmesinin, kalıcı olabilmesinin koşullarını inceliyor. Bu konuda değişik edebiyat akımlarının soruna bakış açılarını ortaya koyup eleştirirken bilimsel olarak tutarlı, doğruluğu kanıtlanmış düşünceler öne sürüyor. Çok Kapılı Oda'da Bezirci'nin öğrenciyken hazırladığı bir ödevden eleştirmen olmasına kadar geçirdiği evrimi izliyoruz. Bir dönemin değer yargılarını yıkarken onların yerine yenilerini koymaya girişiyor. Yadsıdığı kuramın, yöntemin yerine daha ileri, çağımızda da geçerli olanı getiriyor. Üstelik, o dönemin sorunlarıyla da sınırlı kalmıyor. Onları geliştirerek aşıyor. Dünden bugüne uzanıp yannı kucaklıyor. Çok Kapılı Oda kendi döneminde getirdiği yeni bakış açısıyla, içerdiği yeni görüşler ve yorumlarla günümüzde de geçerliğini, güncelliğini koruyan önemli birkitap. Okunmalı. D '. <V;.«(r..CIJMHURlYET KİTAP SAYI »4 S A YF A 1 $ \'. : "•