Katalog

Garip bir bağlılığın csrarengiz serüveni: îtalyan Kızı Yenilgide kutsanan hayat 12.000 TL./ CKK Kod No: 097. 587 NAZAN AKSOY ttalyan Kızı / Iris Murdoch / Çeviren: Celal Üster/Remzi Kitabcvi, lst.|991/J81ş. [rıs Murdoch ıın romanlart 'l'ann'nın yok oldıığu, ortak .ılılak degeı yargılannın çöktüğü lıir dünvada sevgi ve özgıırlüğün var olup olamayacağı sonıntı çerçcve.sindc gelişen, telsefi rikirleıın işlendiği anlatılardır. Iris Murdoch telsefe üğrenimi görınüş, uzun yıllar rclscfc konularında denemeler yazmıştır. Bir romancı olarak romanı felsefenin somutlanması olarak göriir ? I i R K I T A B I 'Mavfsinden kaçmış bir lacivert' REQUIEM Zaınandışı Scssizliksaati / Mecit Unal / Belge Yayınları / 11? s. /7.00() TL./CKK Kod No:016,131 Mecit Ünal, 1961 doğumlu. "Sesimi Scsirnin Yaıuna Koy" adlı ilk şiir kitabının ardından, 1989 Yunus Nadi Röportaj Ödülii'nu aldı. Alman PEN Kuliibü onıır iiyesi. 1980 kasımından beri 'içeri'de yazmak ve yaşamak zorunda... "REQUIEM Zanıandışt Sessizliks<ıaii" ozanın ıkincı şıir kıtabı. Mecit Ünal; yalın, ç,ağnsımlara yaslanan bir şiıri süriiyor. İçeride ya da dışarıda yazmanın ayrımından u/ak, salt şiire soyunmuş olnıanın duyarlığında... Dört dııvar arasında sıkışmış oluşu, yalnızca yazdı£ı yeri belirliyor: "Ancak geceleıi çıkarabilıyurduk bir parça kâğıtla bir kırık kurşun kalemi / Bundaııdır tyi anlaşılmıyorsa sözcüklerimiz. Okunaklı değilse, silinmişse, yarımsa ve birbirine karışıyorsa sesimiz." Oysa yazdıklarıyla, daha eok evrenseli arayan bir bakışın, yaşamın nabzını turuşun imgesi egemen. Içerinin gerçeği yalnızca bir nıotit olarak giriyor şiire: "hücredcydim nokıa yalnı/.ım nokın üç / gündür açlık grcvindcyim nokta benı bartına / sürccekler meşgulsesi düşmcden bir ycre giınıenı ' Bu yuzdcn REQUIEM ozanına ulaşmak isteyenlere, baharı bekleyen bir İstanbul ak^amını önerebilirim.. Usul usul saran bir şiır. Sözcüğün güriıltüsündcn (,ok, gücü çıkıyor öne: "n karanlığın içinde / sonra tjın diyc bir ses / işte neysek oyuzdedı / ıri sozler gerekmez!" REQUIEM, büliiın ba^lıklarıyla ınü/iklc i<; i«,e gircrı ve kitap bütiinlüğünde bırbırini lanıamlayan şiirlerle örülii. /\ltan alta şiirin iç scsindeki ınuzıği dc algılaıarak aşkı soluyor: "aşkın da kayııağı çiinkii geıu bıt a^ktır ' ve hayatın vc şiirin vc (.ünkü evct sözün." Nnh Ömar Çeflnay Ürettiğimiz felsefeler, kuranılar, ideolojiler içinde yaşadığımız dünyayı çekilebilir kılmak, ona anlam kazandırmak içindir. Ama hıı düşünscl sistemleştir meler dünyayı bütün karmaiiklığı vc rastlansallığı ilc açıklayamamakta, lıayatın akıp gidcn kinıi ydnleri bu ılüşünscl ürctimin kapsanıı vc ilgisi dı^ınd.ı kalmaktadır. Dünyayı anlama, onıı her yonüyle çoziimleme çabamız siirekli boşa çıkmaktadır l^tc, Murdoch aklımızla egemen olmaya çalıştıgımı/, her şeyin açık se ı,ik belirlenebilecegi rasyonel biı dünva imgesı varal ma (,'ahamızı gerçekle^mesı ınumkıın olmavan bir "hayal" (phantasy) olarak gorur. İ(;inc atılmış oldıığumıız dünyada var olan diizenli biı yapı, bir merkez arayışı insanların yüzyıllardır hayatın belli bir yoru^ ınunu hayatın kendisi gibi algılanıalarına yol açmı^tır. Akıl çağından beri bu dünyayı akıl yoluyla yorumlamaktayız. Bugün içinde yaşadığımız çağı Murdoch, bir "bilim çağı" olarak görür; bilimin tanrı katına yükseldiği bir çağdır, içinde yaşadığımız zaman. Oysa bilim genellemclerdcn oluşur, soyuttıır bilimler. Hayatın bütüniinü açıklamaya çalışır, bu da bclli bir rasyonalizmi, determinizmi öngerektırir. Determiniznıler ise, amacı gereği, açıklavanıadığı olguları, oluşumları konıı dışı bırakır. Bu d.ı son çözümlcmc1tle, zorunlulıığun ra.stiantıva tahakkumıinıi meşrtılaştırır Burada Mıırdoch'ıın aynen söylemediğı, ama relsetesinin öziinden çıkarabileceğimiz b'r nok tayı telaffuz etmek gerçkir: Bilimler, kuramlar, baskıcı, totalitcr rtjimlerekapı açmaktac'ırlar. Murdoch'un bu yanını, daha çok, ptncl düşünsel ctkınliğinde bukıruz. Ama sadece romanlarına baktığımızda bu düşünsel arka planın bireyler düzeyindeki ifadesiveizdüşümlerisözkonıısudur. Dünyada nasıl birtakım baskıcı rejimlerin oluşmasır.ı izin veriyorsak, kendi birevsel hayarlarımızda da bizi yöneten, baskısı altına alan birtakım güçlerc boyun eğeriz. Murdoch'a gört lıi/.i en kt)la\ biçimdc tutsak eden güç dc cinsclliktir; ama burada vanılmamak gerekir, Murdoch cinscl ilişkilcrin romamnı yaz maz, tersine, onu insanın en çok yanılabileceği bir alan olarak romanına getirir. îtalyan Kızı, aslında lelseli roman gelcneğinin temsilcilerinden biri savılması gcrckcn Murdoch'un şimdiyc kadar yayımladığı vırmiyı aşkın roman aıa sinda felsefi yükü en halil eserlerinden biri olmakla bırlikte, Murdotlı u bilen liiı okııı bu lomanın cla oııun düııvasıııı vansııtıgını lark ctmektc lazla guçluk çekmez. Romanın anlatıcı.sı Mdmıınıl, alıı yıllık biı ayrılıktan sonra annesının ccnaze törenine katılmak üzere baba evıne doner I'.vde .ığabeyı ()tio, karısı, kızı vc İtalyan kızı oturmaktudırlar. Ldmund, cena/.e törcııiııııı ardından baba cvindeıı tckrar avrılmavı, kendi sessiz, sonük, ama dengeli havaıına donmeyı düşunmekte dir. Ancak, cvdc onu bekleyen sıirprizler, bütün ka rarlılığına rağmcn dönüş planını alıüsi edeı Ağabeyı ütto ile yengesi Isabel, evliliklerindc bulanıadıkları cınsel doyumu Elsa ve David adlı iki Rus Yahudisi kardeştebulurlar. Bu ikikardeşkarıkoca içinbirsaplantı haline gelmiştır, bu saplantı ise ruhlarına hük meden diktatörce bir güçtür. Otto ile Isabel, bu iki genci cinsel dünyalarıııdan yola çıkarak tanrısal bir güce dönıiştürürler. Bu garip bağlılık onları esrarengiz karanlık serüvenlere süriiklcr, bövlece çevlerindekı insanları, gerçeklerı goremıv hale gelirleı Kıııtu luşları, ancak saplantılarından kurtulmakla nuııııkıııı olacaktır... Ama Murdoch, bunu sadece belli belirsiz bir bıçım de sezinletir. Zaten yazdığı romanılır, mak.ıle değıl, gene de onu felsefı roman geleneğının ötekı lenihilcı İerindeıı ayıran biı nokta vardır: Çünkü birçok lclseli romancıdan larklı olarak o, busbütün karanlık bir dünyada yaşamaya mahkunı olduğumuzu hısscttir mez bize, hemen bütün romanlarının sonunda tek \n sanın önceden tasarlanamayan gerçeklik karşısmdaki yenilgisini ilan etmiş olsa da bu yenilgide hayatın adeta kutsandığını duvurarak bize bir unıut ışığı aşılar. n Iris Murdoch a gore bızı en kolav bıcımde rutsak eden guc cınsellıktır Ama Murdoch, cınsel ılıskılprın romanını y.vrnaz rersıne onu insanın en cok yanılabileceği bir alan olarak romanına getırır C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 60 S A V F A 5