Katalog

Prof. Dr. Metin Sözen, tarihsel akış içinde Türkler'de saray olgusunu gündeme getiriyor Devletin evi saray MHM TURAY P O R T R E M E T İ N S Ü Z E Devletin Evi Saray / Prof. Dr. Metin Sözen / Sandoz Kültür Yayınları /Büyük Boy, ciltli, rekli 286 s. "Bugün saray, köşk ve kasırlar, kentlerin özenle seçiltniş yerlerindc geniş yeşil çevreleri içlerindeki birbirinden ilginç özlü özellikleric yüklü sanat ürünlcriyle, günümüzde geçmişle gelecek arasında sağlıklı bağ kurmak için en güçlü çıkış noklaları olarak gözükmektedirler. Gerçekten, başlıbaşına küçük bir kcnt gibi tasarlanmış bu saray, köşk vc kasırlar, eski bütünlüklerine ulaştmlabüir, çağdaş ctkinliklerle donatılabilirsc, çocuklardan yaşlılara, halkımızdan dünya halkına, her yaştan insana, çok yönlü kültiir ve sanat odakları olarak ulusumuzun ürettiği incelikleri sergileycbilirler. Böylece biraz olsun, sağlıksız gelişme lere, çağdaş ctkinliklere cevap verilmiş olur." Prof. Dr. Metin Sözen, geçen guıılerde Sandoz Yayınları arasından çıkan "Devletin Evi Saray" adlı çalışmasında ozetle bunları söylüyor. Prof. Sozen'in çok sayıda renkli totoğrafla ve geniş bir kaynakça ile zengınleştirdiği bu büyuk boy kitap Anadolu öncesi donemden başlayarak, tarihsel akış ıçcrisinde "Türklerde Saray" olgusunu gündeme getiriyor ve ayrıntılarına inmedcn "saray" adına üretilenlerden genel bir kesit sunuyor. "Devletin Evi Saray" uç bolümden olıışuyor. "Türklerde Saray" başlıklı ilk bölümde Anadolu öncesi, Anadolu Selçukluları, beylikler ve Osmanlı dönemleri, "Devletin Evlerinden Ornekler" bölümünde Edirne Sarayı, Topkapı Sarayı, Aynalıkavak Sarayı, KâğıthaneSâdâbâdÇağlayan, Beşiktaş Sahil Sarayı Hümayunu, Dolmabahçe Sarayı, Ihlamur Kasrı, Küçüksu Kasrı, Çırağan Sarayı, Beylerbeyi Sarayı, Mermer Köşk/ Serdâb Köşkü, Ahır Köşkü, Sarı Koşk, Yıldız Sarayı ve Şale, Maslak Kasırları yer alıyor "Devlet tleri Gelenlerinin Evlerinden ornekler" başlıklı son bölümde ise tbrahimpaşa Sarayı, Siyavuşpaşa Köşkü ve İshak Paşa Sarayı ele alınıyor. Prof. Sözen, kitapla ilgili sorularımızı şöyle yanıtladı: Sarayları, geçmişle gelecek arasında sağlıklı bağ kurmak için en güçlü çıkış noktaları olarak .<!••» •' t a n ı m l l y ° | " s u n u z > l ' ' r a z a ç a r m | s ı n l z ? •; SÖZEN Bııgünlerde bence Türkiye'nin gündemınde tek bir madde var dır: Gelecekte kimliğimizi nasıl açıklayacağımız. Acımasız bir biçimde tartışılması gereken budur. Geçmişten geleceğe güçlenerek akan, akması gereken değcrlerin saptanması, onları kimlikli kılan öğelerden arındırmadan yeni bir işleve kavuşturulmasıdır. Açık olarak biliyoruz ki bize bırakılan kültürel miras, çok kötü koşullar altındadır ve bu durum böyle sürecekse artık Türkiye kendi kimliğini açıklayamaz noktaya gelmiş demektir. Tren gitmektedir, ancak kompartımandan korkunç sesler gelmektedir. Eğer Türk ulusu bu yoğun kültürel mirasla yüklü trenin devrilmesini, raydan çıkmasını istemiyorsa, hızlı, fakat doğru bir karara ulaşmak zorundadır. Ben bu konularda Türkıye'yi şu anda onarılması gittikçe güçleşen bir savaş içinde görüyorum. Böylesi bir savaş, Birinci Dünya Savaşı ve diğerleri gibi somut da değildir. Bu kez düşman belirli, açık da değil, ülkeyi ezmek üzere gelmiş de değil. Bizler kendi kültür mırasımızı kendimiz hızla yakıp yıkıp bitirmekteyiz. Bıçak kemiğe dayanmıştır. Dün gıdip gördüğümüz çok önemli bir kilit yapı, özgün bir çevre ertesi gün yıkılabilıyorsa oyalanmaya zaman yoktur. Biz Türkiye'yi nasıl algılayacağız, nasıl yorumlayacağız, gelecekte yaşanabilir, hatta yaşadığımız ortamdan daha zengin kılabilecek miyız sorularını sorarken gerçek bir kültür kenti ımajını taşıyan Istanbul'un sorunlannı gıındeme getirmemiz gerekiyor Cîenış anlamda Istanbul, tüm sorunları anlatmak için bir simge, bir araç olarak görülüyor. Bu hızlı değişim ve sağlıksız gelişim ortamı içinde hem yöneticilere hem bunu kullanan Istanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Metin Sözen, Türkiye'deki tarihsel ve kültürel mirasın korunması, değerlendirilmesi ve tanıtüması amaçlarıyla yoğun çaba gösteren bir bilim ve uygulama adamı. Çalışmaları kapsamında değışik dillerde yayırrJanmış kitaplar, makaleler, belgesel filmler, radyo programları ve Safranbolu, Bursa, Kütahya gibi tarihsel yerleşim birimlerinden TBMM'ye bağlı Milli Saraylar'a uzanan bir çizgide gerçekleştirdiği çeşitli uygulamalar bulunuyor. Sözen şu günlerde Anadolu kültür ve sanatıyla ilgili çalışmaların süreklilik kazanması, derinliğine araştırmaların desteklenmesi ve deneyımli kadrolar yetiştirilmesi amacıyla çok yönlü çalışmalar yapacak olan Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı'nın kuruluş hazırlıkları içinde. YapıtUn: tlgi alanındaki birçok ulusal ve uluslararası kuruluşun üyesı olan Sözen'in yayımlanmış kitaplarından bazıları şunlar: Anadolu Medreselerı, Selçuklu ve Beylikler Dcvri / Açık Medreseler (1970), Anadolu Kentleri (1971), Dıyarbakır'da Türk Mimarisi / Turkish Architecture in Diyarbakır (1971), Anadolu Medreseleri, Selçuklu ve Beylikler Devri / Kapalı Medreseler, Bir Kısını Ayakta Olan Medreseler, Kaynaklardan Bilinen Medreseler (1972), 50 Yılın Türk Mimarisi (1973 M. Tapan ile), Türk Mimarisinin Gelişımi ve Mimar Sınan (1975, yöneten), Turas elimâre elTürkiyye velMi'mar Sınan / Turkish Architecture and Architect Sinan / L'Architecture Turque et L'Architecte Sınan (1976), Turk Miınarlığının Tarihsel Gelişimi (1980), Anadolu'da Akkoyunlu Mimarisi (1981), Tarihsel Gelişimi İçinde Türk Sanatı (1983), The Evolution of Turkish An and Architecture (1983, 1987), Cumhuriyet Dönemi Türk Mimarlığı (1984), Sanat Kavram ve Terimleri Sözlügü (1986, U. Tanyeli ile), Sinan, Architect of Ages (1988, S. Güner, foto.), An;, ın the Age of Sinan (1988, S. Güner, foto), Mimar Sinan ve TezkiretülBünyan / Mimar Sinan and Tezkiret ülBünyan (1989, yöneten). hemşerilere İstanbul'un dayanılmaz bir zenginliğe yakalanması çok güç, uzun süre alan bir duyarlılığı çoğaltacak onama sahip olduğunu anlatmamız, kısa sürede bir bilince donüşturup onları bu ortamın içine çekmemız gerekı hhak Pasa Sanyı nın camısı S A Y h A 12 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 5 6