Katalog

Cazın Olimpos'tan görünüşü Cazın lçinden / Cüneyt Sermet Pan Yayıncıhk / 293 s. / 25.000 TL CKK Kod No: 273.013 SADETTİN DAVRAN "Bu kitap bir bakıma caza eskiden beri meraklı olanların fikirlerini tazelemek ve caz saflarına yeni katılan genç dinleyici ve müzisyenlere yol göstermek üzere yazılmıjtır." Cüneyt Sermet bir &üre önce yayımlanan "Cazın tçinden" adlı kitabının sonunda böyle diyor. Sermet, "Efter başarılı olmuşsa ve biraz faydası dokunacaksa" mutlu olacağını ekleyerek kitabını noktalamış. Kitap okumuyoruz. Peki kitap yazıyor muyuz? Okuma yazma çoraklığı ülkemizin her geçen gün ağırlaşan sorunlarından. Cüneyt Sermet'i bu çoraklıkta kitap yazmak gibi kulağa bile oldukça yabancı gelen çabası için kutlamak gerek. Kitabından önce yazarla ilgili birkaç söz söylemeye kalkarsak Cüneyt Sermet'in ülkemizin ilk caz eleştirmeni olduğunu rahatlıkla en başa koyabiliriz. Müzisyen Cüneyt Sermet'i ise 19451952 yılları arasında caz müziğine canlı dinleyecek kadar kapılanlardan unutmayanlar çıkacaktır. Kontrbascı Sermet o yıllarda Ülkemizin sayılı caz müzisyenleri ile birlikte oluşturdukları topluluklarla çalmıştı. Sermet, eleştirmenliğe de aynı yıllarda başlamıs hatta ilk eleştirileri yurtdışında yayımlanmıştı. 1950 lerin ortalarından baslayarak aralarında "Millivet"in de bulunduğu bazı gazetelerde yazıları yayımlanan Sermet 1965'de Ankara Radyosu'nda caz programları yapmaya başlamış, bu programları 1968'de Fransa'ya yerleşmesine karşılık 1976 yılına kadar sürdürmüştü. Cüneyt Sermet gerçek bir caz kişiliğidir. Caz denizinin bütün girdisinı çıktısını avucunun içi gibi bilir. Bu genç denizin yükselip alçalmalarını, sayılı fırtınalarını, ticaret rüzgarlarını, sakin limanlarını, nadide balıklarını çok iyi tanır. Klasik müzikte de eski deyişle "vukuf sahibi" olan Sermet her iki müzikle de iç içe yaşamaktadır. Uluslararası alanda gittikçe ünlenen Hüseyin Sermet'in de babasıdır. Aynı zamanda da bir "hayalettir." Daha doğrusu "idi." Bu kitap yayımlanana kadar. Türk caz çevrelerinde gün geçmezdı ki "Cüneyt Sermet demiş ki" ya da "bir gün demişti ki" diye başlayan bir cümle duyulmasın. Ama 40 yaşın üzerindekilerin, onların da bazılarının dışında onu yaşamında hiç görmeyenler çoğunluktadır. Beni sorarsanız onu tanıvan bahtiyar azınlıktanım. Hatta kendisiyle önceki yıl Nice Caz Şenliği'nde kısa bir süre birlikte bile olmuştuk. Çok değer verdiğim dostluğumuzun bu yazıdan sonra bile süreceğine inancım tam. Evet, orkestraların önünde yere uzanıp kulağını yere yapıştırarak bir süre bekledikten sonra sazların yerlerını değiştirttiği ve böylelikle çok daha iyi akustik sonuçlar ahnmasını sağladığı, ünlü Jimmy Lunceford orkestrasma "mektupla danışmanlık" ettiği, yıllardır kulaktan kulağa anlatılan bu "heyula" caz adamı şımdi 293 sayfalık kitabı ile kendısini tanıyanlann da tarumayanların da önüne soyunup yatıverdi. Her şeyi ortada. Cüneyt Sermet karşınızda. "Cazın lçinden" ne kitabı? En kısa yanıt: Caz kita' Sadettın Davran, Nıce Caz Şentığı'nde Cuney! Sermet le bı. Cüneyt Sermet kitabını öyle, geldığı gibi, herhangi bir üslup kaygısı gütmeden yazmış. Cazın ne olduğu, ne olmadığı, daha doğrusu Cüneyt Sermet'e göre ne olup ne olmadığı, gelmişi geçmişi, bugünü kısacası bütün evreleri, bütün özellikleri, bilinen bilinmeyen tüm yanları ile başlıca müzisyenleri bu kitapta. Cazın içinden son derece yoğun bir kitap. Cüneyt Sermet önsözde de belirttiği gibi kitabını "hem nalına hem mıhına" yazmış. Doğrusu da elbette bu. "Müzisyenlerin sadece iyi yanlannı yazmamış, kötü yanlannı da yazmış. Hasıraltı etmemiş". Ama bu konuda zaman zaman kantann topuzunu kaçırdığı da olmuş. Cüneyt Sermet en geç beş sayfada bir müziğin en önde gelen verlerini tutmuş saygın müzisyenlerini süzülmüş kişiliğinden hiç beklenmeyen bir hoyratlıkla itip kakıyor, ama hemen arkasından önsözde an arda getirdiği sözcüklerden oluşturduğu kalın kalkanın arkasına geçiveriyor: "Tabii ki yazılan her kitap ne kadar objektif olmaya çalı$ırsa çalıjsın subjektif olup, yazarın fikirlerini aksettirir." Yine önsözde söylediği gibi "...aşagı yukan caz müziği ile yajıt olan ve bütün ömrünü caza hasretıniş biri..." olan Cüneyt Sermet'in kitabı gerçekten her türlü övgüye d^er bir çalıjmanın ürünü. Ama "Cazın lçinden"i yazarken sevgili Sermet'in en az olmaya çalıştığı şey de galiba objektiflik. Burada hemen Cüneyt Sermet'le pek çok konuda aynı görüşte olduğumu, pek çok müzisyenle ilgili değerlendirmelerine avnen katıldığımı rahatlıkla söyleyebilirim. Ne var ki benim Sermet'in değerlendirmelerine katılıp katılmamam Cazın lçinden adlı kitabın niteliklerı ile ilgili bir ölçüt elbette olmamalı. Kitabın bazı çevrelerden olumsuz eleştiriler aldığını bildiğim diline gelince. Tırnak içine aldığım bölümlerinden de anlaşılacağı gibi Cazın İçinden bugünkü dille yazılmamış. Çünkü Cüneyt Sermet bugünkü dili kullanmıyor. 1968'den beri yurtdışında yaşadığı, sanıyorum bugünkü dili kullanmaya da özel bir çaba göstermediği için dil eskimiş. Hatta kitap bazı genç okurlar için yer yer söylük bile gerektirebilir. Ama ne yaparsınız ki bu da Cüneyt Sermet'in dili. Doğal olarak da "Cazın lçinden"in. Hatta kitabın Türkçesinden 1950'li, 6O'lı yılların gazete koleksiyonları karıştırılıyormuşçasına tatkr bile alınabilir. Kitaptan alınabilecek çok belirgin bir başka tat da daha ilk cümlelerden baslayarak okuru saran, daha doğrusu sarsan, neredeyse tanrısal yükseklik duygusu. Sermet'in adamakıllı yukardan, hatta "Olimpik" dcnebilecek bir irtifadan bakan tavrı pek çok okuru yadırgatabilir. Ama clden ne gelir ki bu da bir üslup. "Cazın lçinden"i alın. Okuyun. Elinizin altında bulunsun. Bir "ömürün hasredildiği" bu sanatla ilgili dilimizdcki ilk ve tek kapsamlı başvuru kaynağı sizin, "nesnelliği kendinden menkul" görüşleri Cüneyt Sermet'in olsun. G S A Y F A 11 Engin caz denizinde Cüneyt Sermet'le biryolculuk Miles Davis (solda) ve cazın iki usta adı daha: Ella Fitzgerald, Dızzy Gillespie C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 29