Katalog

Goethe'ye hayrandı Eserlerini zahmetli bir inceleme aşamasından sonra kaleme alan Thomas Mann, roman dokusuna denemeler katmayı, çağdaş romanın bir özelliği haline getirmiştir. Thomas Mannhn en büyük esin kaynağı kendi yaşantısıydı 2 Prof. GÜHSEL AYTAÇ 0. Yüzyıl Alman klasiklerinden, Nobel'le ödüllendirilmiş bir düzyası ustasıdır. Roman ve öykii gibi kurmaca eserlerinin yanı sıra denemeleri, eleştirileri, ıncelemeleri vardır. Lübeck'te bir tüccar ailenin, baba mesleğini üstlenmeyip yazar olmayı seçen iki oğlundan biridir. Varlıklı, kültürlü bir çevrede problemsiz bir çocukluk dönemi yaşamıştır. Ilk büyük romanı "Buddenbrook Ailesi"ni 1900 yılında yayınlar. Kendi ailesinın geçmişinden yola çıkarak Buddenbrook adlı bir tüccar ailenin çöküşünü işleyen bu romanda Thomas Mann, Tolstoy'un leitmotiv tekniğini benimser. Wagner, Nietzsche, Schopenhauer, Goethe onun gençlik yıllarından başlayaraK sürekli ilgilendiği sanatçı ve filozoflardır. "Buddenbrooks"da bunların izleri kendini gösterir. Thomas Mann'ın yaratıcılığında belirginleşen konu öbekleri vardır: Sanatçı varlığıburjuva düzeni, hastalıksağlık, ölüm, müzik, güzellık. Yaşantıedebiyatı çizgisini sürdürür, yani en büyük esin kaynağı, kendi yaşantılarıdır. "Büyülü Dağ" (Der Zauberberg), onun ikinci büyük romanıdır ve "Buddenbrooks"dan 25 yıl sonra yayımlanmıştır. İki ciltlik bir "zaman romanı" olan bu eser, hem çağını yansıtır hem de "zaman nedir?" gibi bir felsefi konuyu odak edinir. Thomas Mann'ın özelliklerinden biri olan "ayrıntı"lan ince ince işleme eğilimi burada da belirgindir. Aynca Thomas Mann üslubunun temel ilkesi "ironi" de "Büyülü Dağ"da billurlaşır. Batı kültürünün iki kutup doğrultusu: Akılcılık ile duyguculuk, birer roman figüründe savunucusunu bulur. Öte yandan eserde Avrupa ruhunun karşı kutbu niteliğinde olmak üzere Asya hayat üslubu da bir figürde simgeleşerek kontrapunktik kurgu geliştirilir. Bir İsviçre sanatoryumunda yedi yıllık bir süreye yerleştirilen konu, Birinci Dünya Savaşı öncesinde artık ölüm olgunluğuna vardığı sezinlenen Avrupa kültürü üzerine pek iyimser sayılamayan bir zihniyetin semboller ağını dokur. Thomas Mann, mesafeli tutumun göstergesi demek olan ironi üslubu Goethe'de keşfederek ona karşı büyük bir ilgi ve yakınlık duyar. Geothe'yi tekrar tekrar okur, onun eserleri kadar kişiliğine de merak sarar. Sonunda, konusu Goethe olan bir eser vermek ister. "Vcnedik'te Ölüm"ü (1913) bu niyetle yazmaya başlar, adı Thomas Mann, (solda) Tolstoy, VVagner, Nietzsche ve Goethe'yle gençlik yıllarından başlayarak süreklı ilgılendi başkaysa da bu novelin kahramanı Goethe'den izler taşır. Güzellik ve ahlak değerlerinin çatışmasını trajik boyutuyla işler bu eser. Goethe'yi anıyla sanıyla alarak bir romanını bütünüyle ona adamak idealini ise "Lotte Weimar'da" (1939) ile gerçekleştirir. Çok yönlü optik tekniğiyle Goethe'yi çevresindeki inşanların bakış açılarıyla yansıttığı bu romanda sanat nedir, yaratıcı kişi konusunu, kendi hayatından alırsa bunun insancıl sonuçları neye varır gibi sorunlar irdelenir. "Genç Werther'in Acılan" romanının otobiyografik konusu Goethe'ye yaşlılığında problem olmuştur. Çünkü eserin kahramanına model olan Lotte, Goethe'yi Weimar'da ziyaret edip kendisiyle hesaplajmak ister. Thomas Mann işte bu olaydan yola çıkarak nefis bir roman yazar. Ayrıca "dahi"nin dar ve geniş çevresi açısından nasıl algılandığı, Thomas Mann için verimli bir konu olmuştur. "Doktor Faustus" (1947) ve "Seçilmiş Kişi" (Der Envâhlte), Thomas Mann'ın Ortaçağ kaynakîarından yaptığı araştırmalardan sonra kaleme aldığı kapsamlı romanlardır. Eserlerini zahmetli bir inceleme aşamasından sonra kaleme alan Thomas Mann, roman dokusuna denemeler katmayı çağdaş romanın bir özelliği haline getirmiştir. Meselâ "Buddenbrooks" da tifüs üzerine, "Büyülü Dağ"da "Zaman" ya da "psikanaliz" üzerine denemeler vardır. Yazar bunları, roman figürlerinin mizaçları ile organik bir bağ içine yerleştirmede ustadır. Nazi döneminde Almanya'dan uzaklaşmış, Amerika'da eser vermeye devam etmiştir. Doğduğu şehir Lübeck'e geri dönüşü vatanıyla barışma anlamındadır. D Thomas Mann 1875 Lübeck doğumlu Babası: Th. Johann Heinrich Mann, tüccar, senatör Annesi: Julia da Silva Bruhns, müzisyen Eşi: Katja Pringsheim, matematikçi Hayatındakı önemli isimlcr: Tolstoy, Heine, Wagner, Goethe, Nietzsche, Freud. Eserleri: "Buddenbrooks", "Tonio Krager", "Königliche Hoheit", "Der Zauberberg", "Der Todin Venedig", "Die Geschicten Jakobs", "Joseph und seine Brüder, "Doktor Faustus", "Der Erwâ'hlte", "Trıstan", "Betrachtungen eines Unpolitischen." Türkçe'de Buddenbrook Ailesi. Çev. Burhan Arpad Istanbul 1970 (Altın Kitaplar) Sarayda bir Macera, Çev. N.Kocanevı, Istanbul 1977 (Altın Kalem Klasik Romanlar) Düşkün, Çev. N. Barurı Ankara (1982) (Dost Yayınları) Tonio Kröger, Çev.M.Karasan Istanbul 1967 (M.E.B.) Alaca Karanlıkta (Tristan) Çev. M. Hekimoğlu Istan bul 1955 Değişen Kafalar, Çev. Saadet Ikesus Istanbul 1964 (M.E.B.) Venedikte ölüm. Çev. B. Necatıgıl Istanbul 1969 (Cem) "Lotte Weimar*da" (Çevriliyor) S A Y F A CUMHURİYETKİTAP:S/\// 27 15