Katalog

'Biiyiik Saafini kurmakta şiirin REFtK DURBAŞ imdi biz haberi nerden verelim derseniz solgun ama aydınlık ^ olanlardan bir taraf olanlardan söğütlerden de olur, kavaklardan da ve çamlardan ve durup duran adamlardan içerden, dışardan, türkiye'den, almanya'dan ve solgun ama aydınlık olanlardan Mahir'i sorarsanız, dışardadır, türkiye'de." Turgut Uyar'ı sorarsanız, "Türkiyem"de 63 yaşında bugün, "Her Pazartesi" "Kayayı Delen İncir" sesiyle "Büyük Saat"ini kurmakta şiirin... "Arzı Hal", "Türkiyem", "Dünyanın En Güzel Arabistanı", "Tütünler Islak", "Her Pazartesi", "Divan", "Toplandılar", "Kayayı Delen İncir" ve "Dün Yok mu"nun bir başlık altında toplandığı "Büyük Saat" ile bir bölümünü kendisinin yazdığı, bir bölümünü ise okuduğu "Sonsuz ve Öbürü". Birinde yazdığı şiirler, öbüründe düzyazıları ve şiiri üzerine yazılanlar... "Sonsuz" şiirlerini topladığı kitapların öteki adı, "Öbürü" düzyazılarının ve üzerine yazılanların soyadı niye olmasın? "Her şeyden biraz kalır, diyor bir İtalyan atasözü. En inandığım doğrulardan biri. Söylemeden edemeyeceğim bir doğru da şu: Aşk söz konusu olduğunda, ikinci de üçüncü de sonuncu da ilktir. İlklerde her zaman şakacı bir hüzün sonlarda hep acı var galiba. Şimdi bilmiyorum, bakalım, ilk ne zaman ölürüm..." Yanıtını yine kendi şiiri versin: " Ölümün ömrü bir gün..." "Büyük Saat" çıktığında "tek tek şiirler değil de bir büyük şiirin ayrıntılarını yazdığını" belirtmiştim. Şimdi de öyle düşünüyorum. Gerçekten ilk kitabıyla şair kimliğini giyinmiştir Turgut Uyar. Bu yüzden onun şiirini belli dönemlere ayırarak ele almak pek mümkün olmasa gerek. Sözü Tomris Uyar'a bırakalım burada: "Her başlangıçta kendini "bütün mümkünlerin kıyısında" bulur, o mümkünleri zorlamaktan geri kalmaz, el altındaki mümkünlere ise günün gelgeç modalarına hiç yüz vermez. Onun yıllar yılı çeşitli derTurgut Uyaı v ı ı 'i * I U , • ı I Ölümünün 5. yılında Şair Turgut Uyar'ın ardından ı olarak başlamıştı, ama Uyar ayrılana dek hep "dünyanın en sıvıl asken" olduğunu duşundü Turgut Uyar'dan bir şiir notu Tomris Uyar'ın dergımlze verdiği yukarıdaki dörtlüöü Turgut Uyar temize çekmemiş Bu nedenle "Bir şiir notu" dedlk.llk kez yayımlanan bu dızeler için Tomris Uyar'a teşekkur ederiz. S A Y F A 10 gılere şıır üstüne yazdığı yazılara bir göz atarsanız, şııre bakışının, şiirin sorunlarını ele alışının pek değişmediğini görürsünüz. Çünkü şiirini ne adına ve nasıl yazacağını daha baştan kavramıştır. İnsanı, daha doğru bir deyişle belli bir çağda, bellı bir toplumda yaşayan insanı, her durumda hatasıyla sevabıyla aklamaya; yargılamaya değil, haklı çıkarmaya adanmış bir şiir yazacaktır, belki bir tek "uzun şiir." • Bu "uzun şiir"in serüveni son elli yıllık şiirimizin de serüveni sayılamaz mı? Turgut Uyar bu "serüven"in altını şöyle çiziyor: "İkinci Yeni denilen şiirin haklılığı, aşırıhğı biraz da bu yüzdendir: Küçük de olsa, büyük de olsa, bir 'insan' dramının varlığını gözden kaçırmamak. Gözden kaçırmamak değil, yaşayıp durmak." • "Yalnız şiir, başka hiçbir şey." İşte yazdıklarının özeti... • Turgut Uyar, Edip Cansever, Cemal Süreya... İkinci Yeni şiirinin uç beyleri. Üçü de birlikte anıldılar, üçü de yok aramızda şimdi. Ama üçü de birbirlerinin şiirini tamamladılar, yol açtılar... Üç ayrı şiir evreni... Edip Cansever şöyle değerlendirdi Uyar'ın şiirini: "Şiirini çeşitlendirirken özentiye düşmemiştir hiçbir zaman. Ondaki değişiklikler, yaşamın başka başka kesimleriyle hesaplaşmak istemesinin doğal sonucudur. Çünkü yaşam her şeydir Turgut'un şiirinde. Bu yüzden de ne gelgeç akımlara ne de yapay ve zorlama modalara yüz verir." Bu sözler de Cemal Süreya'nın: Turgut Uyar Turgut Uyar, 1927 yılında Ankara'da doğdu. Bursa Askeri Lisesi'ni (1946), Askeri Memurlar Okulu'nu (1947) bitirdi. 20 yaşındayken baba oldu. Ailesiyle birlikte gittiği Posof'ta, Terme'de, sonradan döndüğü Ankara'da subay olarak ordudan ayrıhnca da (1958) sivil görevlerde çalıştı. Kendi isteğiyle emekli olunca (1967) İstanbul'a yerleşti. Turgut Uyar'ın 1966'da ayrıldığı ilk eşi Yezdan Şener'den, Semiramis Uyar, Şeyda Dikmen ve Tunga Uyar adında üç yetişkin çocuğu, 1968'de evlendiği Tomris Uyar'dan Turgut Uyar adlı bir oğlu var. Turgut Uyar'ın şiirleri ve şiir üstüne yazıları, Kaynak, Varlık, Yeditepe, Pazar Postast, Dost, Değişim, Türk Dili, Dönem, Papirüs ve Yeni Dergi'de, son ürünleriyse yine dönemin belli başlı dergilerinde yayımlandı. Arzı Hal (1949), Tüfkiyem (19521963), Dünyamn En Güzel Arabistanı (1959), Tütünler Islak (1962), (1963, Yeditepe Şiir Armanağı) Her Pazartesi (1968), Divan (1970), Topyandılar (1974), Kayayı Delen İncir (1982), (Behçet Necatigil Şiir Ödiilü), Bir Şiirden (1983, şiirimiz üstüne yazılarj, Evrenin Yapısı (1975, Tomrii Uyar'la birlikte Lucretius'dan yaptığı bu manzum çeviri, 1975 TDK Çeviri Ödülü'nü almıştır). Uyar'ın ilk beş kitabı "Toplu Şiirler" adıyla Karacan Yayınları'nca (1981),"Toplu Şiirler" ise "Diın Yok mu?" adlı son kitabı da eklenerek Can Yayınları'nca 1984'te "Büyük Saat" adı altında yayımlanmış ve Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü'nü kazanmıştır. Yapıtlan: C U M H U R İ Y E T KİTAP: SAYI 27