Katalog

ö MER S E Y F E T T İ N ÖDÜ L Ü İlk ödül Necati Güngör'ün Uönen Belediyesı tarafından ilk kez düzenlenen Ömer Seyfettin Öykü Yarısması'nda birincilik ödülüne "Sinema Kusu Sevgilim" adlı yapıtıyla Necati Güngör değer görüldü. Oktay Akbal, Sami Karaören, Cahit Külebi, Tarık Dursun K., Atilla özkırımlı (özrü nedeniyle katılamadı), Tahsin Yücel ve Gönen Belediye Başkanı Kaya Uzcr'in yer aldıkları seçici kurul ikincilik ödülünü "Tünel Çıkmazı" adlı öyküsüyle Mahmut Alptckin'e, üçüncülük ödülünü de "Yumuyak Bir Diken" adlı yapıtıyla Zehra Ünüvar'a verdi. İlk Ömer Seyfettin Öykü ödülü'nün sahibı Necati Güngör, 70 yıl önce yitirdiğimiz ö m e r Seyfettin'in öykücülüğüyle ilgili olarak şunları söylcdi: "Günümüz ölçüleriylc dcgerlendirırsek, Ömer Seyfettin'in hikâyelerini, çokça kolay bir elestirınin malzemesı yapabiliriz. Ama bu sağiıklı bir yaklajırn olmaz. Öyle sanıyoruz ki, hiç kimse de böyle bir insafsızlığa düşmck istemez. Ömer Seyfettin'ı kendi çagı içinde ele almak gerekir. O zaman görülecektir ki, Ömer Seyfettin, yaşadığı çağın eerçek bir kahramanıdır! Ömer Seyfettin'in yajadığı çağ, fırtınalar çağıdır: Savaşlar, mücadejeler ortasında, kan ve barut kokusunun milliyetçilik riizgârkrıyla savrulduğu yıllardır. İmparatorluğun yıkılış günlerine rastlar onun çocukluk ve gençlik çağı. Ümmetçiliğin fırsat kollayıp ayaklanmalar düzenlediği bir ortamdır. İşte bu yıllarda, böyle bir ortamda, yüreği 'vatanı kurtarmak ajkıyla' çarpan bir asker olarak görürüz onu. Nc var ki, savajın, isyanların, yokluk ve perışanlığın ortasında bir eliyle silah tutarken, bir elinde de kalem tajımaktadır ö m e r Seyfettin. Ve asıl önemi de buradan kaynaklanmaktadır. Tozdan dumandan göz gözü Dil Konusunda Yazılar Ömer Seyfettin /Derleyen: Muzaffer Uyguner / Bilgi Yayınevi 178 s. / 4.000 TL / Kod No: 152.452 AHM BEdRCİ 'Yeni Dil' akımının öncüsü Ölümünün 70. yıldönümünde Ömer Seyfettin ömer Seyfettin 1884 yılında Gönen'de doğmuş ve 6 Mart 1920'de Istanbul'da ölmüş. (Bu ay, doğumunun 106'na, ölümününse 70'inci yıldönümü oluyor.) 36 yıllık yaşaI Yazttttr 1 mına bir yığın ürün sıgdırmış. Tıpj kı, 36 yaşında aramızdan ayrılan , ,j Orhan Veli, 35 yaşında canına kıyan •^•••••••i Beşir Fuat, 41 yaşında öldürülen Sabahattın Ali gibi o da çalışkan, verimli bir yazarmış. Kısacık yaşamında 11 hikâye, 3 roman, 3 inceleme kitabı ile yarım kalmış ya da hepsi yayımlanmamış günceler, çeviriler, yazılar kaleme almış... Kuşkusuz, Ömer Seyfettin'in en önemli yanı hikâyeciliğıdir. Bu konuda cdebiyat tarihlerı ile okul kitaplarında yeterince bilgi var. Birçok yayınevinin defalarca bastığı hikâyelerini de okurlar gereğince tanıyor. Ama dil alanındaki olumlu çalışmaları bilinmiyor. Daha doğrusu, az biliniyor. Oysa, 19101919 yılları arasında, ömer Seyfettin, bu alanda bir kitap dolduracak kadar çok yazı yayımlamış... Bunu, Muzaffer Uyguner'in derleyip düzenlediği bir kitaptan öğreniyoruz: " ö m e r Seyfettin, Dil Konusunda Yazılar" (1989, Bilgi Yayınevi). Uyguner, derlemesinin önsözünde " ö m e r Seyfettin'in dil anlayışı"nı açıklıyor. Bu özlü ve yararlı açıklamada belırtıldiğine göre, ömer Seyfettin, Divan şairleri ile Serveti Fünuncuların ve Fecri Aticilerin yapay, ağdalı diline karşı çıkıyor. Temiz Türkçe yerine karma Osmanlıcayı kullanan, ürünlerinde çoğunlukla Arapça, Farsça sö/cüklerc, tamlamalara, kurallara başvuran tutucu şair ve yazarları "Enderuncu" diyerek eleştiriyor. Onların süslü, karışık, yapmacık dillerini ycrip "saf sade ve temiz Türkçe"yi övüyor: umer Seyfettın'ın en önemli yanı hikayeciliğidir Ama onun dil alanındaki çalışmaları pek bılinmıyor • Arapça, Farsça sözcüklerin yazımları konuşnıa diline göre değişlirilmelid'r. • Şiirde ve yazıda lstanbul Türkçesi örnek alınmalıdır. • Doğal konuşma dilı ile yapay dili arasındaki uzaklık azaltılmalıdır. Günü için ileri bir atılım olan bu önerilerden <;oğunun, günümüz için de geçerli olduğu söylenebilır. ömer Seyfettin'in bunları savunmasında o dönemde gitgide yayıhp güçlenen ulusalcılık ve Türkçülük akınılaıınııı da etkisi olmalıdır. Ittihat ve Terakki Fırkası'nın polıtık görüşlerini benimseyen ömer Seyfettin, edebiyatta da adı geçen akımlara ayak uydurmustur. Osmanlıcılığa karşı ulusalcılığı tutmuştur. O günkü deyimle "Milli Ldcbiyat"tan yana çıkmıştır 3öyle bir "edebiyat vücuıla getirmek için önce milli bir dil kurmak" gerektiğini ileri surmüştür. Uyguner'in derlemesi ömer Seyfettin'in Dil Konıısunda Yazılar'ının tumünü kucaklıyor. Yalnızca Yeni Lisan akımıyla ilgili olanları değil, Türkçenin guzelliği, ya pısı, grameri, sözdizimi ile dilde yalınlaşma, ö/.lc>ınc ve dille bilimin, ulusun, halkın, edebiyatın iliskisine değinenleri de kapsıyor. Dolayısıyla, ömer Seyfettin'in a7 bilinen bir yönünü de bütünüyle ortaya çıkarıyoı. Dil Konusunda Yazılar gerek önsözü, gerek içeriği, gerekse sonundaki sözlüğüyle yararlı bir kitap. Hem Türkçenin özleşme tarihinin bir evresini hem de ömer Seyfettin'in yazarhğının önemli bir yanını aydınlatıyor. Uyguner'in Esendal ve Sait Faik derlemeleri gibi bu derlemesi de övgüye değer. D S A Y F A 1 S Necati Gunoör Fotoğraf Cengiz Cıva) eörmediği, yarım okka ekmeein otuz kuruşa satıldığı o kıyım Kiyamet günlerinde, edebiyatla uğraşmanın erdemine inanmış biridir kahramanınuz. Hikâyeciliğimizin ilk büyük kilometre taşı. Çağdaj edebiyatımızda hikâye türünün başlıbasına bir değer olarak anlajılmasını sağlamış bir yazar. Edebiyatı konuşma diline yaslandırarak, hikâyelerinin genij halk kitleleri arasında yaygınlık kazanmasını baş?rmıştır. BugUn, okul yüzü görmüş nemen herkesin okudueu, tanıdığı, bildiği btr yazar olma özelliğine sahiptir. Hikayelerinin bazen yağma bastlıp yayımlanarak günümüzc kadar gelmesi ve okuma yajına varmış herkesin ilk okuyacağı yazarlardan birı olması, başlı bajına bir olay değil midir?" "Her millet kendi lisanında yaşar. Lisan vatan kadar mukaddestir. Fiili vatanımjz olan Türkiye'de nasıl yabancı düşmanlar bulunmasını istemczsek, lisanımızda da Türkçeleşmemiş ecnebi kelimeleri, ecnebi kaideleri istemeyiz." ömer Seyfettin bu inançla eylemc geçip "Yeni Lisan" akımına öncülük ediyor. Ziya Gökalp ve Ali Canıp'le birlikte, Selanik'te çıkan Genç Kalemler Dergisi'nde bu akırnın tanınması, benımsenmesi, güçlenmesi yolunda aşırı çaba gösteriyor. Karşıtlanyla ateşlı tartışmalara gıriyor. "Yeni Lisan" hareketinın amaçları şöyle özetlencbilir: • Arapçanın, Farsçanın kurallarına göre tamlama yapılnıamalıdır. • Arapça, Farsça çoğul takıları kullanılmanıalıdır. • Dilimize Türkçenin grameri egemen olmalıdır. • Türkçesi bulunan Arapça, Farsça sözcükler bırakılmalıdır. • Halkın kullandığı Türkçeleşmiş yabancı sözcüklere dokunulmamalıdır. C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI S