Katalog

POLİTİK BİLİM Ali Akurgal ali@akurgal.com 8 İnovasyon CBT 1454/30 Ocak 2015 Teknoloji Üreten Gençlik Başbakan’ın düşü: “Cep telefonu kullanan değil teknolojisini ilerleten gençlik” Haydi hep beraber bu “düş”ün peşinden gidelim. Önce cep telefonu kimin buluşu, ve yeni kuşak cep telefonu teknolojilerini kim yaratıyor ona bakmak gerek. Ki onların arasında nasıl yer alırız kestirebilelim. Şu “kendi işlerine baksınlar” diye sırtımızı döndüğümüz Avrupa Birliği ile Amerika Birleşik Devletleri arasında bir teknoloji savaşı süregelmekte. Concorde uçağı, eDevlet uygulamaları, cep telefonu ile teknoloji önderliğinin nasıl AB ile ABD arasında gidip geldiğini anlatmıştım. AB, 26 yıl önce Avrupa Telekomünikasyon Standartları Enstitüsü’nü (ETSI) kurdu. Günümüzde; üyelerinin üçte biri KOBİ veya mikro KOBİ düzeyinde şirketler. Türkiye’den ancak 3’ü üretici olan 7, (toplamda 750 kadar) üyesi var. Cep telefonu teknolojisi burada yaratıldı. ETSI’de teknoloji yaratanlar, bütçeleri kendi şirketleri tarafından karşılanan ve her biri o teknolojinin bir parçasını ortaya koyarak bütünü oluşturan mühendisler, entelektüel sermaye. İki türlü katkı verilebiliyor: Bizzat teknoloji (donanım veya yazılım) geliştirerek, veya, teknolojinin ana çizgilerini, üst düzey yapısını kaleme alarak. Kısaca, yaratılan kolektif bir çabanın sonucu. Hayıflanmayın, cep telefonu teknolojisinde Türk katkısı da var. Çalıştığım şirket Netaş, “teknoloji kovalamak” için 1990’larda bana yıllık 300.000$ bütçe ayırıyordu. Ali Rıza Akçay, Nâzan Tuğbay, Ahmet Belgül, Figen Eroğlu ve ben seçkin bir grup oluşturduk. Netaş için yararlı gördüğümüz oluşumlarda yer aldık. Örneğin, rahmetli Ali Rıza, cep telefonu ile geleneksel telekom ağının uyumunu gözeten komisyonun başkanı olmuştu. Lakâbı, “chairman” idi. Bugün, uyumlu bir telli telefonunuz varsa, bu telefona “cebinizden” SMS yollayabilirsiniz. Bunu yaratan Ali Rıza ve grubudur. Figen, Türkçe’ye özel harflerin ETSI’nin 1 numaralı alfabesinde yer alması çalışmasını sürdürmüştür. Bugün, SMS’te Türkçe harfler ile yazabiliyorsanız, bunun teknolojik temeli ona aittir. Nâzan, Avrupa’nın iletişim altyapısını tasarlayan üst düzey 11 kişiden biri olarak “European Information InfrastructureEII” çalışmasında yer aldı. Buradaki deneyimlerini ülkemizin enformasyon altyapısını planlayan TUENA çalışmasına yansıttı. TUENA’da, öyle isabetli kestirimler yapılmıştı ki, bunlar ne kadar gerçekleşti diye baktığımızda, 810 yıl sonrasının %35 sapma ile belirlenebildiğini görmüştük. O yıllarda bizde, cep telefonu hizmeti henüz başlıyordu. Avrupa’da ise, GSM’e GPRS eklenmekteydi. Buna 2,5G denilmişti; çünkü, 2G olan GSM ile bugün kullandığınız 3G’nin arasında bir yerde duruyordu. O sırada ETSI’de; değil 3G’nin, 4G’nin teknolojisinin ne olacağı üzerine bile uzlaşılmıştı. TSK için mili bir taktik saha iletişim sistemi tasarlanacağı vakit, ETSI’de aktif olarak yer alan Netaş ve Aselsan, bunun iletişim teknolojisi olarak OFDM’in (4G) kullanılmasını önerdiler. TSK bunu benimsedi. 1997 yılında TASMUS (Taktik Saha Muhabere Sistemi) teslim edilirken, OFDM teknolojisi gerçeklenmiş ve bir ticari üründe kullanılmıştı. Bundan 18 sene önce 4G teknolojisini müşteriye teslim edebilmemizi, “teknoloji kazanı”nın kaynadığı yerde, turistik amaçla değil de görev almak üzere bulunmaya, teknolojiyi hem çok önceden edinmeye, hem de ilerletmeye borçluyduk. Anlamadığım bir husus var: Şimdi aradan bu kadar zaman geçmiş, aynı teknolojik temel üzerine sivil 4G baz istasyonu yapılıverince, Netaş’ın hisseleri iki günde %30 artıverdi. Bu hisselerin 18 yıldır o değerde olması gerekmez miydi? Eğer gerçekten teknolojiyi “ilerletmek” istiyorsanız, ilim’e değil bilim’e odaklanın, teknolojinin yaratıldığı yere gönderilecek entelektüel sermaye yetiştirin ve giderini devlet katkısıyla karşılayın. Kendi sırça sarayında oturarak ilerletilecek teknoloji, yüzeye vurulan boyaya benzer, sığdır, derine işlemez, birkaç yılda solar gider. simgesi ve müthiş bir beyin Bu yazımızda, 21 inci yüzyılın yenilikçi (inovatif) sanayicilerinin başında gelen isimlerden Elon Musk’ın sıra dışı girişimleri ve başarılarına göz atıyoruz. Elon Musk: Bir yenilikçilik Erdal Musoğlu (emusoglu@gmail.com) E lon Musk (1) 1971’de Güney Afrika Cumhuriyeti’nde doğdu ve çocukluğunda programcılığı kendi çabaları ile öğrenerek 12 yaşında ilk video oyun programını 500 dolara sattı! 24 yaşında Pensilvanya üniversitesinde hem iktisat hem fizik dallarında lisans yaparak yükseköğretimini tamamladı. Doktorasına başlaması ile onu bırakması bir oldu ve ilk şirketi olan, internet gazetelerine şehir rehberleri (city guides) sağlayan, Zip2 yi kurarak iş hayatına atıldı. Gerisi ise neredeyse bir efsane ... Musk‘ın kurduğu, finanse ettiği ve yönettiği diğer şirketlerin hemen hepsi dünya çapında başarılara imza atmaktalar. Şirketlere kuruluş sırası ile kısaca göz atarsak: PayPal: Elon Musk, 2000 yılında, hemen hepimizin bildiği ve İnternet alışverişlerindeki ödeme hizmetlerinden yararlandığı PayPal şirketinin kurucu ortağı ve ana hissedarı oldu. 2002 yılında PayPal, eBay tarafından satın alındığında kazandıklarıyla Musk‘un yeni yap de görevlendirilen iki firmadan biri oldu. Musk, 20 yıl içerisinde uzay uçuşlarının maliyetini 10 kat azaltmayı ve Mars gezegenine insan göndermeyi hedeflemekte ve bu yönde çalışmaktadır. Geçtiğimiz günlerde, SpaceX, uzay aracı fırlatma roketlerinin Dünya‘ya kontrollu biçimde geri dönmeleri ve yeniden kullanılmaları amaçlı denemelere başladı (2). Tesla Motors: Elon Musk, 2004 yılında, diğer bazı girişimcilerle birlikte, elektrikli araç üreticisi Tesla Motors firmasını kurdu. Adını büyük mucit Nicolas Tesla‘dan alan şirket kısa sürede devrimci teknolojileri ve araçlarının sıradışı performansları ile dikkat çekti. Sırası ile Tesla Roadster, Model S ve Model X serisi araçlar üretildi. Tesla Motors, ayrıca, elektrikli ya da hibrit araçlar üreten büyük otomotiv firmalarına elektrikli tahrik sistemleri (powertrains) sağlamakta ve şirketinin elindeki patentleri de genel kullanıma açmakta. Musk, bu stratejik hamleleri ile teknolojilerini rakiplerine açma riskini almakta, buna karşın elektrikli araç pazarının gelişmesi ve büyümesini sağlamaktadır. tımları için önü iyice açılmıştı. SpaceX: Musk 2002 yılında, Kaliforniya‘da, uzay teknolojileri şirketi SpaceX‘i kurdu ve şirketin hem genel hem teknik müdürü (CEO ve CTO’su) oldu. Şirket, Falcon serisi roketler ile Dragon serisi çok amaçlı uzay araçları geliştirmekte ve üretmektedir. 2009 da üretilen SpaceX‘in ilk füzesi Falcon 1, Musk‘ın kendi tasarımı olup, bir özel şirketin yaptığı ilk sıvı yakıtlı ve bir uzay aracını yörüngeye oturtan füze unvanını taşımaktadır. 2012’de ise SpaceX‘in Dragon uzay modülü, ISS (International Space Station) ile başarı ile kenetlendi. NASA, uzay mekiği projesini sonlandırmasının ardından, ISS‘e kargoları SpaceX uzay araçları ile, astronotları da Rusların Soyuz‘ları ile göndermekte idi. 2014’te ise, SpaceX, insanlı uçuşlar için Tesla Motors‘un araçları gerek tasarımları, gerekse teknolojileri ve performansları ile çok dikkat çekicidir. Örneğin, bir şarj ile alabildikleri 400 km den fazla mesafe, diğer firmaların elektrikli araçlarının üç katı civarındadır. Dört çekerli en son modellerinin performansı ise Formula 1 yarış arabalarını aratmamaktadır! Firma, gerek araç, gerek akü üretim yatırımlarını büyüterek sürdürmekte, ayrıca hızlı şarj istasyonlarını da ABD ve Kanada’da hızla yaygınlaştırmaktadır. Bu arada, CEO Elon Musk’un yıllık maaşının 1 dolar olduğunu belirtmeden de geçmeyelim! (3) SolarCity: Musk, 2006 yılında, güneş enerjisi sistemleri üreticisi SolarCity’yi kurdu. Dalında ABD’in en büyüklerinden biri olan Şirket, fotovoltaik güneş panelleri, yüksek güçlü güneş enerjisi santralları ve elektrikli araç şarj istasyonları üretmekte, kurmakta ve kiralamakta. Musk, ayrıca, Hyperloop adını verdiği devrimci bir taşıma sistemi de kurma çalışmaları yürütüyor. Sistem, yolcuları, havası azaltılmış tüpler içinde, doğrusal (lineer) elektrik motorları aracılığı ile yerden kaldırılan (levitation) ve hareket ettirilen tekerleksiz vagonlarla, saatte 1000 km’yi bulan bir hızda seyahat ettirmeyi hedefliyor! MAAŞI YILLIK 1 DOLAR