Katalog

OOOF OFF LINE Tanol Türkoğlu (tanolturkoglu@Gmail.com) BİLİM TARİHİ Facebook’un WhatsApp’i alması, daha ziyade kullanıcı tabanını iki milyara çıkarmakla ilgili. Acaba bu tür satışlar, 90lı yıllarda telekom şirketlerin yaşadığı ciro kayıplarını şimdi de GSM operatörlerine mi yaşatacak? TRAC Radyo Amatör Mecmuası Türkiye Radyo Amatörleri Cemiyeti’nin yayımladığı TRAC Radyo Amatör Mecmuası, 1960’lı yıllarda elektronik dünyasına açılan önemli bir pencere niteliğindeydi. Osman Bahadır bahadirosman@hotmail.com Facebook Whatsapp Satışı CBT 1406 12 /28 Şubat 2014 Geçtiğimiz iki hafta içinde dijital dünyada iki önemli satış anlaşması açıklandı. Sağır sultanın bile duyduğu; WhatsApp uygulamasının Facebook tarafından toplam 19 milyar dolara satın aldığı idi. Pek duyulmayanı ise İsrail merkezli Viber uygulamasının, ismi pek bilinmeyen önemli Japon teknoloji firması Rakuten tarafından 900 milyon dolara satın alınmasıydı. Her ikisinin de ortak özelliği akıllı telefon cihazları üzerinde çalışan ve GSM firmalarının ekmeği ile oynama potansiyeli olan uygulamalar oluşu. WhatsApp, en basit anlatımla, bedava SMS hizmeti gibi düşünülebilir. WhatsApp uygulaması, internet erişimi olduğu sürece akıllı telefondan bir başka WhatsApp kullanıcısına yazılı mesaj, fotoğraf ve kısa sesli mesaj göndermeyi sağlayan bir uygulama. Viber ise yine internet erişimi olduğu sürece iki Viber kullanıcısının (dünyanın herhangi bir yerinden) ücretsiz telefon görüşmesi yapmasını sağlıyor. Görünen o ki GSM firmaları tüm dünyada, SMS işinden artık eskisi gibi para kazanamayacaklarını anlamış durumda. O nedenle ağırlıklı olarak klasik ürünleri olan ses trafiğine (telefon görüşmeleri) ve yükselen ürün olan data trafiğine (mobil internet erişimi) odaklanmış durumdalar. Bu açıdan bakıldığında WhatsApp 19 milyar dolar gibi bir para karşılığında satılırken, potansiyel olarak GSM operatörlerini daha zor durumda bırakma potansiyeli olan Viber’ın sadece 900 milyon dolara satılmış olması, son günlerin popüler deyimi ile “manidar”. Keza WhatsApp satışının, Viber’in satışından sadece bir hafta sonra açıklanmış olması, ister istemez şunu da düşündürüyor: Acaba Viber müzakereleri bir hafta daha uzasaydı, fiyat 900 milyon dolar yerine çok daha yüksek bir değere çıkar mıydı? 19 milyar doların nakit olarak ve bir kerede ödenmeyeceğini de anımsatmak gerek. Bunun dört milyar doları şirket hissedarlarına nakit ödenecek. 12 milyar dolar karşılığında ise Facebook hissesi verilecek. Kalan 3 milyar dolar ise şirketin çalışanlarına “opsiyon” olarak sunulacak. Yani belli bir müddet daha çalışmaları karşılığında elde edebilecekleri “prim” gibi. WhatsApp’in 450 milyon kullancısı var ve şirket yöneticilerinin açıklamalarına göre bu figüre her gün bir milyon yeni kişi ekleniyor. Viber’in kullanıcı potansiyeli de az değil. 300 milyon. Herkes Facebook’un WhatsApp’i neden aldığını birbirine soruyor. Görünen o ki Facebook artık kendi alanında zirve yapmış durumda. Bundan sonra akıllı yatırımlar yapmazsa düşüşe geçme olasılığı yüksek. Öte yandan WhatsApp kullanıcılarının gerek demografik gerekse de coğrafik dağılımı Facebook için mevcut kullanıcı tabanını tamamlayıcı özelliklere sahip. Yaş grubu nispeteden daha genç, global coğrafik dağılımı ise Facebook’tan çok daha geniş bir alanı kaplıyor. Ayrıca Facebook yöneticilerinin de ifade ettiği üzere WhatsApp’in büyüme hızı bir milyar kullanıcıyı geçmiş olan Facebook’un büyüme hızından daha süratli. Bu durumda Facebook, WhatsApp ile ikinci milyar kullanıcı kitlesine çok daha kolay ulaşabilir. Internet 90lı yıllarda tüm dünyaya yayılırken, onu (kurulu telekomünikasyon ağlarıyla) sırtlarında taşıyan global telekom şirketleri ciddi ciro kayıpları yaşadı (örn. Skype gibi telefon görüşmesi yapan uygulamalar). Resme dahil olan GSM operatörleri ise tam 3G ile ivme kazanırken WhatsApp, Viber gibi uygulamaların kuyruklarına takılmasıyla benzer bir risk ile karşı karşıyalar. İ kinci Dünya Savaşı’ndan sonra transistörün icadı ve daha sonra da tümleşik (entegre) devrelerin geliştirilmesi ile elektronik teori ve uygulamalarında hızlı ilerlemeler kaydedildi. Bu gelişmelerin ülkemize yoğun bir şekilde yansıması 1960’lı yılların ilk yarısında ve ortalarında oldu. Türkiye Radyo Amatörleri Cemiyeti’nin (TRAC) 1962 yılında kurulması ve bu cemiyetin yayın organı olan TRAC Radyo Amatör Mecmuası’nın da 1964 yılında yayımlanmaya başlamış olması da bu nedenle rastlantı değildir. İlk sayısı Temmuz 1964 tarihinde yayımlanan dergi, kapandığı 1986 yılına kadar 22 yıl boyunca aylık 32 sayfa (bazen iki aylık 64 sayfa) olarak yayınını sürdürmüştür. Derginin Cemiyet adına sahibi ve sorumlu müdürü, Dr. Bedi Ezgi’dir. Cemiyetin 59 üyesinin isimleri ve adresleri derginin ilk üç sayısında açıklanmıştır. Dergi sayılarında, transistörlü ses jeneratörleri, basit transistörlü alıcılar, iki transistörlü cep radyosu, değildir. Şu bakımlardan çok önemlidir: 1 Gençlerin boş vakitlerini faydalı bir şekilde geçirmelerini ve bu arada gerek teknik, gerek dil, gerek dünya hakkındaki bilgileri bakımından ilerlemelerini sağlar. 2 Zelzele, su baskını ve benzer afetlerin normal haberleşme yollarını kırıp geçirdiği hallerde yüzlerce amatör, kızılhaç, sivil savunma, askeri birlikler ve belediyelerin hizmetine koşmaktadır. 1958’de Güney Kutbu’nda tecrit edilmiş olarak kalan personelle temas sağlayarak 12.000 mesaj geçirdiğinden dolayı ödül alan Birleşik Devletler’den 18 yaşındaki J. Madey bu alanda bir örnektir. 3 Amatörler bilgi ve tecrübe bakımından hazır bir halde askere gittiklerinden orduların muharebe problemi kendiliğinden çözülmektedir. 4 Radyo amatörleri ilim ve teknik alanındaki ilerlemelere yardımcı olmaktadırlar. Kısa dalgalarla TRAC Radyo Amatör Mecmuası’nın ilk sayısının kapak resmi (1964) radyo amatörlerinin bilim ve tekniğin pak resmi (TRAC Cemiyeti’nin kongre üyeleri) 1965. gelişmesinde gösterdikleri başarı örnekleri, basit diyotlu devreler, radyonun esasları, lehim tekniği, radyo haberleşme, Ay’ın tamiri, yüksek frekans jeneratörü, yüzünden radyo röleler, besleme transformatörleri, kısa dalgalarının yansıtılması dalga alıcıları, 5 transistörlü alıcı(1953) ve 220 MHz vericiler, radyo bobinlerinin hesabı gibi frekansla Amerikakonular, yer alan konulardan bazılarıdır. Hawai bağlantısı (1957), Bu konular titizlikle hazırlanmış şemalar amatörlerin bilime Derginin 10. sayısının kapak resmi (1965) eşliğinde açıklanmaktadır. yaptıkları hizmetler Derginin 9. sayısından itibaren kapakta üst başlık arasındadır. olarak “Radyo ve elektriği herkesin anlayacağı dille 5 Amatörlük, radyo ve elektronik endüstrilerine anlatan mecmua” sözleri koyulmuştur. Bu sözler yetişmiş elemanlar hazırlamaktadır. 6 Gizli olarak gerçekten de derginin yayın amacını en özlü bir biçimde çalışan kötü niyetli vericileri tespit etmede hiçbir devlet açıklamaktadır. Derginin 1. sayısında, iki yıl kadar önce aracının amatörler kadar faydalı olmadığını tatbikat kaybettiğimiz değerli bilim insanımız Güney Gönenç göstermiştir. İşte amatörlük bu, sevgili okuyucular....” (19332011)’in “Amatör Radyoculuğa Dair” başlıklı bir Gönenç’in belirttiği gibi amatör radyoculuk yazısı bulunmaktadır. Gönenç bu yazısında başka şeylerin gerçekten de elektroniğe ilgi duyan gençlerin daha lise yanı sıra şunları da söylemektedir: yıllarında kendilerini geliştirici ve yönlendirici çalışmalar “Amatör radyoculuk deyimi iki anlama gelmektedir: içine girmesini de sağlamıştır. Özellikle de Radyo Amatör Mecmuası’nın yayımlanmaya başlamasından 1 Amatör olarak radyo alıcısı, amplifikatör vb. gibi cihazları kuranlar, geliştirenler, tamir edenler. sonra bu tür amatör çalışmalar daha bilimsel bir 2 Alıcıverici bir düzen kurarak kendisi gibi nitelik kazanmıştır. Bu derginin 1960’lı yılların ikinci teçhizata malik başka kimselerle elektromanyetik yarısında birçok gencin elektrik mühendisliği eğitimine dalgalar yardımıyla, tecrübi olarak ve kâr gayesi yönelmesinde etkili olduğunu da söyleyebiliriz. gütmeksizin haberleşenler... TRAC Radyo Amatör Mecmuası, ülkemiz elektronik Radyo amatörlüğü yalnız bir zevk ve merak aracı tarihinin çok özgün bir evresinin sembollerinden biridir. Derginin 1516. sayısının ka