Katalog

BİLİM DÜNYASINDAN SON ARAŞTIRMALAR Kanserde büyük artış: Başta Akciğer da (bir Rus araştırma istasyonunda) ölçülmüştü. Yeni rekoru bilim insanları son 32 yılın en ayrıntılı uydu verilerini değerlendirirken buldular. Yerleşimlerin bulundu en soğuk bölgeler Sibirya’nın doğusunda. Verkhoyans’ta 1892 ve 1933’te 67,8 derecelik hava sıcaklığı ölçülmüş. Dünya Sağlık Organizasyonu’ndan yapılan son açıklamaya göre 2008 ila 2012 yılları arasında teşhis edilen kanser vakalarında önemli bir artış var. Geçen yıl dünya genelinde 14.4 milyon kişiye kanser tanısı konmuş. Bu oran bir önceki yıla kıyasla %11 daha yüksek. Kanser hastalıklarındaki artışın başlıca nedeni artan dünya nüfusu ve yaşlanan toplumlar diyor araştırmaya katılan David Forman. Kansere bağlı ölümler 2008 ila 2012 yıllarında yüzde sekiz oranında artarak 8,2 milyona ulaşmış. En fazla görülen kanser türleri arasında 1.8 vaka ile akciğer kanseri başı çekiyor. Bunu meme ve bağırsak kanserleri izliyor (1.7 milyon ve 1.4 milyon vaka). Kansere bağlı ölümlerin en üst sırasında yine akciğer kanseri yer alıyor (%19.4). İkinci sırada ise karaciğer kanserine bağlı ölümler var (%9.1). Mide karsinomuna bağlı ölümler ise üçüncü sırada yer alıyor (%8.8). Ülkemizde ise her yıl yaklaşık olarak 175.000 kişiye kanser tanısını konmakta. Türkiye’deki kanser sıklığı Dünya Sağlık Organizasyonu’nun verileri çerçevesinde, Amerika ve Avrupa’daki kanser sıklığından daha düşük olmasına rağmen yine de bir artış var. Bu artış kansere bağlı ölümlere de yansıdı. TÜİK verilerine göre 2002 yılında kansere bağlı ölümler %12 iken bu oran 2012 yılında %21’e ulaşmış. Türkiye’de akciğer kanseri, en sık görülen kanser türleri arasında. Her yüz bin kişiden, 29’unda görülen akciğer kanserine erkeklerde 8 kat fazla. Erkeklerde ikinci sırada prostat kanseri (yüz binde 19.36), üçüncü sırada ise meme kanseri yer alıyor ( yüz binde 17.57). Kadınlarda görülen en sık kanser türleri ise sırasıyla şöyle: Meme kanseri (yüz binde 34.73), deri kanseri (14.86) ve tiroit kanseri (7.15). “Yeşim Tavşan”dan ilk görüntüler Çin için büyük bir başarı. Uzay aracı “Yutu” (Yeşim Tavşan) Ay’a indikten sa Yeni bir sera gazı keşfedildi Karbondioksitten 7100 misli zararlı. İnanılır gibi değil, altmış yılı aşkın bir süredece birkaç saat sonra ilk görüntüleri gönderdi. Başkan Xi Jinping ve hükümet başkanı Li Keqiang görüntülerin canlı aktarımını Beijing Kontrol Merkezi’nden izledi. Uzaktan kumandalı Ay aracı ve “Chang’e3” uzay sondası, geçen pazar akşamı birbirlerinin fotoğraflarını çekmeye başladılar. Görüntülerden birinde Ay aracının üzerindeki Çin Halk Cumhuriyeti’nin kırmızı bayrağı da görülüyor. Ay aracı inişten yalnızca birkaç saat sonra keşif gezisine başladı. Çin, ABD ve Rusya’dan sonra Ay’a başarılı iniş yapan üçüncü ülke oldu. Sovyetler Birliği son olarak 1976 yılında Ay’a bir sonda göndermişti. Altı tekerlekli ve güneş kanatlı bir araç olan “Yutu” saatte 200m’lik hızla ilerliyor ve yokuşların yüzde otuzunu çıkabiliyor. Yaklaşık üç ay boyu Ay’ın üzerinde dolaşacak olan aracın başlıca görevi yeraltı zenginliklerini aramak. Ay aracının inişi, 2020 yılına dek uzun vadeli bir uzay istasyonunun kurulmasına dayanan Çin uzay yolculukları programının önemli bir adımı. dir atmosferimiz, potansiyel bir iklim katili tarafından kirleniyormuş. Kanadalı bilim insanları bugüne kadar bilinmeyen bir sera gazı bulduklarını açıkladı. Kısaca PFTBA (perflüoritbütilamin) olarak isimlendirilen gazın iklime zarar verici etkisi diğer tüm maddelerden daha fazla. İnsan tarafından “yaratılan” PFTBA on yıllardan bu yana atmosferde varlığını sürdürüyor ve ısı depolama etkisi bugüne kadar bilinen kimyasallara kıyasla çok daha yüksek (Geophysical Research Letters). PFTBA yirminci yüzyılın ortalarında kullanılmaya başlanmış. İlk başlarda her şeyden önce elektrikli cihazlarda yerini alan madde, günümüzde elektronik alanında pazarlanan termal ve kimyasal sıvılarda ve ısı iletim malzemesi olarak da yaygın olarak kullanılıyor. Ne var ki iklime zarar verici etkisini bilim insanları yeni keşfetti ve yüz yıllık bir zaman için yapılan hesaplamalara göre karbondioksitten 7100 kat daha zararlı. PFTBA ayrıca bilinen maddelerle indirgenemiyor veya alt atmosfer tabakalarından yok edilemiyor. Anlaşıldığı üzere çok uzun bir ömrü var, belki de yüzyıllar boyu varlığını koruyabiliyor. Yeni harita, siyasetçilerin ve kuruluşların bu zehirli maddeler ve değerli hammaddeler içeren atıklar hakkında daha fazla bilgi edinmelerini sağlayacak. Sayılar endişe verici. EAtık Sorununu Çözme İnisiyatifi’nin (StEP) hesabına göre, 2017’de dünya genelinde 65.4 milyon elektronik atık üretilecek. Bu miktar Gize piramidinin on bir misli ağırlığına ya da Empire State binasının 200 kat ağırlığına eşit. Fişi veya pili bulunan her çöp elektronik atık olarak kabul ediliyor ve bu ürünler günden güne artıyor. Çünkü hem cihazların üretimi ucuzladı hem de inovasyon döngüleri kısaldı. Ayrıca cep telefonu, bilgisayar veya çamaşır makinesi gibi ürünleri alabilecek insan sayısı artmakta. Elektronik çöp, kadmiyum, cıva vb zehirli maddeler içeriyor. Bununla birlikte elden çıkarılan aletler her ne kadar zehir yaysalar da aynı zamanda birer hazine gibiler. Nitekim bunların parçalarında altın, gümüş, platin ve bakır gibi değerli madenler var. Hatta indiyum veya ender toprak metaller gibi teknoloji metalleri Elektronik atık için ilk dünya haritası 2012 yılında dünya genelinde 48,9 milyon ton elektronik cihaz çöpe gitti. Bu her dünya vatandaşı için yedi kilo çöp demek, ki bu oran artıyor. Her ülkede ne kadar cep telefonu, ekran, bilgisayar, buzdolabı vb satıldığı ve ne kadarının elektronik çöp olarak kullanımdan çıkarıldığı ilk kez bir dünya haritasında gösteriliyor. bile yeniden kazanılabiliyor. Fakat ne var ki bu zahmetli yenilenme süreçleri gelişmekte olan ülkeler için çok masraflı. Oysa bu ülkelerin de elektronik atıkta önemli bir payları bulunuyor. StEP, elektronik atık haritası çıkardı. Haritada 184 ülkede 2012 yılında ne kadar elektronik cihazın satıldığı ve ne kadar elektronik çöp üretildiği görülüyor. Buna göre Türkiye’de 2012 yılında kişi başına 12.86 kilo elektronik cihaz sürülmüş piyasaya. Herkes ortalama q 8.83 kilo elektronik atık üretmiş. ABD’de ise kişi başına 29,8 kilo elektronik atık üretilirken, Almanya’da bu oran 23.2 kilo. StEP’in interaktif dünya haritasına şu adresten ulaşmak mümkün: www.stepintitiative.org/ındex.php/ WorldMap.html CBT 1397 6 / 27 Aralık 2013 Dünyanın en soğuk bölgesi Antarktik’in do ğusunda yer alıyor. Hiçbir insanın yaşamadığı Güney Kutbu’nun yakınındaki doğu kutup platosunda 10 Ağustos 2010 tarihinde 93,2 dereceyle yeni bir soğukluk rekoru kaydedildi. Bu veri ABD’deki NSIDC Ulusal Kar ve Buz Verileri Merkezi tarafından açıklandı. Bundan önceki en düşük sıcaklık olan 89,2 derece yine Antarktiğin doğusun Dünyanın en soğuk bölgesinde rekor İnsan ve kedinin 5000 yılı aşan dostluğu Anlaşıldığı üzere kediler beş bin yılı aşkın bir süredir fareleri insanlardan uzak tutuyor. Çin’de ortaya çıkarılan buluntular o tarihteki çiftçilerin kedilerle birlikte yaşadıklarını gösteriyor. Çiftçiler kedileri tahılla besleyerek evcilleşmelerini tetiklemişler diyor (Proceedings). Kedi, insanların en çok sevdiği ev hayvanından biri. Çin Bilimler Akademisi’nden Yaowu Hu’na göre şu sıralar dünya genelinde yarım milyardan fazla ev kedisi yaşıyor. Fakat doğada yaşayan atalarının bir zamanlar ne şekilde evcilleştirildikleri neredeyse hiç bilinmiyordu. Mısır’daki resimlerden insanların en az dört bin yıldır ev kedisi besledikleri bilinmektedir. Kıbrıs’ta ise yaklaşık 9500 yıl önce bir insanla birlikte gömülen yabani kedi kalıntıları bulunmuştu. Yaowu Hu ve ekibi şimdi Orta Çin’in Shaanxi eyaletindeki Quanhucun köyünde bulunan en az iki kediye ait sekiz kemiği inceledi. Kalıntıların yaşı yaklaşık 5300 olarak belirlendi.