Katalog

Türkiye’ye bilimsel projelerde işbirliği çağrısı TÜBİTAK’ın ortakları arasında yer aldığı Avrupa Birliği 7. Çerçeve Programı (7.ÇP) kapsamındaki ASEEUNET projesinin tanıtımı için, 23 Şubat2 Mart 2012 tarihlerinde Tayland, Malezya, Endonezya ve Singapur’u kapsayan bir medya gezisi düzenlendi. Avrupa ülkelerinden sekiz gazetecinin aralarında benim de bulunduğumkatıldığı gezide bu dört ülkenin belli başlı bilim ve araştırma kurumları ziMalezya Genom Araştırmaları yaret edildi. Merkezi’nden Mujahidak Gezi süresince görüştüğümüz bilim insanları, akademisKhairun Nisak Rosli yenler, politikacılar ve gazetecilerden Güneydoğu Asya ve Avrupa Birliği’ne üye ülkelerin bu işbirliğinden ne gibi beklentileri olduğu konusunda bilgi edinmeye çalıştık. Bilim insanları Türkiye ile ortak proje yürütmeye sıcak bakıyor. Reyhan Oksay Güneydoğu Asya ile AB ülkeleri arasında bilim, teknoloji ve inovasyonda proje ortaklığı rek şöyle konuştu: “7.ÇP’si 2013 yılında sona erince 80 milyar Avro’luk bir bütçeye sahip olan Horizon 2020 devreye girecek. Bu projenin üç önemli hedefi bulunuyor. Birincisi “excellent science”, yani mükemmel bilimin yükseleceği güçlü bir alt yapı oluşturmak. İkincisi endüstriyel liderlik. İşte bu noktada Avrupa Araştırma, Inovasyon ve Bilim Komisyonu başkanı GeogheganQuinn Avrupa’nın ARGE ve inovasyon için daha cazip bir yer haline getirilmesi çabaları özendirilecek. Üçüncü hedef ise sağlık ve demografik değişiklikler gibi toplumsal sorunlara çözüm getirmek. “Avrupa Birliği projelerine ortak olma sürecinde bugüne dek aday ülkeleri en fazla zorlayan konu, bürokratik işlem karmaşası idi. Horizon 2020 sürecinde bürokratik işlemler önemli ölçüde hafifletilecek. Bu da proje sahipleri için iyi bir haber.. “Avrupa’nın sizlere neler sunabileceğini bir düşünün. Avrupa inovasyonu savunuyor ve yeniden sizlerle iş –business yapmak istiyor.” SEAEUNET PROJESİ ve TÜRKİYE TÜBİTAK VE TÜBİTAK UME’nin (Ulusal Metroloji Enstitüsü) SEAEUNET projesi kapsamında Güneydoğu Asya ülkeleriyle (SEA) şu ana kadar yaptığı ortak çalışmalar: Malezya bilim araştırmaları merkezi SIRIM’da görevli bilim insanları basın toplantısında 2 008 yılında başlayan ve 2012 yılı sonuna kadar sürecek olan SEAEUNET projesinin (Facilitating the BiRegional EUASEAN Science and Technology Dialogue) amacı resmi belgelere göre, Güneydoğu Asya ülkelerinin (SEA) Çerçeve Programlarına katılımını arttırmak ve ABASEAN bilim ve teknoloji işbirliğini güçlendirmek. Projenin (devam projesi ile birlikte) yaklaşık 4 milyon Avro bütçesi ve 23 ortağı bulunuyor. Projenin, Türkiye’den ortakları TÜBİTAK ve TÜBİTAK UME (Ulusal Metroloji Enstitüsü).. TÜBİTAK’tan edindiğimiz bilgiye göre TÜBİTAK’ın projede iş paketi lideri olarak ana görevi, SEA ülkelerinin 7.ÇP’ye katılımını arttırmak ve bu ülkelerde 7.ÇP Ulusal Bilgi Noktalarının (NIP) oluşumunu sağlamak. ASEAN ülkeleri kendilerine özgü bir takım özellikler içeriyor. Öncelikle biyoçeşitlilik açısından dünyanın en zengin bölgelerinden biri. Dünyanın 17 “megadiverse” ülkesinden üçü olan Malezya, Endonezya ve Filipinler, keşfedilmeyi bekleyen yüzlerce bitki ve hayvan türüne ev sahipliği yapıyor. Ayrıca bölgede gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasında bir köprü vazifesi görüyorlar. Burada çok yoğun bir insan nüfusunun yaşıyor olmasının doğal sonucu ne yazık ki çok hızlı fakat çarpık bir kentleşme ve doğal bitki örtüsünün bilinçsizce yok edilmesi.. Bruney Sultanlığı, Kamboçya, Endonezya, Laos, Myanmar, Malezya, Filipinler, Singapur, Tayland ve Vietnam’ın aralarında bulunduğu 10 ülkeden oluşan Güneydoğu Asya GÜNEYDOĞU ASYA ÜLKELERİNE GENEL BAKIŞ CBT 1304/ 10 16 Mart 2012 Avrupa Araştırma, Inovasyon ve Bilim Komisyonu başkanı GeogheganQuinn, Singapur’daki Nanyang Teknik Üniversitesi’ndeki konuşmasında, ASEEUNET projesinden ne beklediklerini net bir şekilde açıkladı. GeogheganQuinn, konuşmasının satır aralarında AB olarak Güneydoğu Asya’da daha fazla “Businessiş” yapmak istediklerini belirte HORİZON 2020 CBT 1304/ 11 16 Mart 2012 ülkeleri, çok kalabalık bir nüfusu barındırıyor; yaklaşık 600 milyon kişi. Biyoçeşitlilik ve doğal kaynaklar yönünden çok zengin topraklara sahip. Jeopolitik ve ekonomik açıdan çok stratejik bir konumda olduğu için tarih boyunca Batılı devletlerin sömürgesi olarak yaşamışlar; sözde bağımsızlıklarına kavuştuktan sonra da çokuluslu şirketlerin istilasından kaçmayı başaramamışlar. 1967 yılında Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) adı altında kurumsal bir yapı kazanan bu ülkeler, şu anda çok dinamik bir yapı sergiliyor. Genç nüfusunun ve yeni açılan üniversitelerinin yarattığı zengin inovasyon potansiyeline bağlı olarak yabancı yatırımcıların ilgi odağındalar. 10 gün süren medya gezisinde Tayland, Malezya, Endonezya ve Singapur’un önemli üniversitelerini ve araştırma merkezlerini ziyaret etme, bilim insanlarından görüş alma olanağını elde ettik. Bölgedeki ülkelerin her biri çok farklı özelliklere sahip olmakla birlikte bilim ve teknoloji alanında ortak yönleri çok fazla: *Bu ülkeler büyük ölçüde ABD, Avrupa ve Japonya’nın bilim sistemlerinden besleniyorlar. *Ülkelerin bilim politikaları genellikle hükümetleri tarafından belirleniyor. Hangi alanlara öncelik verileceği, yatırım yapılacağı, yurtdışına gönderilecek öğrenci sayısı, hangi bölgelerde araştırma merkezlerinin açılacağı, ARGE merkezlerinin finansmanı hep hükümetlerin alacağı kararlara bağlı. *ASEAN ülkelerinin bilim ve teknoloji stratejileri genellikle kısa vadeli. Örneğin Malezya’da kauçuğun fiyatı düşünce, hükümet palmiye ekimini teşvik ediyor. Buna paralel olarak alternatif bir bitki üretim planı yapılmıyor. ASEAN ÜLKELERİNDE BİLİMİN ORTAK PAYDALARI *Görüştüğümüz bilim insanları temel bilim araştırmalarının genellikle üniversitelerle sınırlı kaldığını, araştırma merkezlerinin ülkenin özel sektörünün gelişmesine yardımcı olmak amacıyla teknolojik araştırmalara öncelik tanıdığını belirtiyor. Endonezya’daki RISTEK, Malezya’daki SIRIM araştırma merkezleri başından beri piyasaya yönelik, müşteri odaklı bir strateji uyguluyor. Özel sektörün ARGE faaliyetlerine yatırımı çok az. Diğer üç ülkeye göre bilimi daha gelişmiş olan Singapur’da bile ARGE daha çok piyasalara yönelik. *Bilim insanı sayısı, teknik destek yetersiz. O nedenle yurtdışından öğretim görevlisi getirtmeye sıcak bakıyorlar. Görüştüğümüz bilim insanları Türkiye’deki bilim insanlarını buraya davet ediyor. *Bölge doğal afetler yönünden (deprem, su taşkınları, tsunami ve yanardağ patlamaları) çok büyük risk altında olduğu için son yıllarda doğal afet risklerini azaltan erken uyarı sistemleri (denizde kıyıya yakın bölgelere dalga hareketlerini ölçen şamandıraların yerleştirilmesisismik ağların kurulması vb.) için ortak projeler geliştiriyorlar. ENDONEZYA: ARGE payı şu anda %0.08. Hedefleri ise %1’e ulaşmak. Doğal kaynakları ve biyoçeşitliliği çok zengin. İran, Japonya ve Çin ile güçlü ekonomik işbirliği içindeler. Sıtma ve dang humması en önemli sağlık sorunları. Tıbbi araştırmalarında bu hastalıkların teşhis ve tedavisini hızlandıran yöntemlere öncelik veriliyor. Deprem ve tsunami gibi doğal afetler için erken uyarı sistemleri konusunda komşularıyla işbirliği içindeler. Gezdiğimiz 4 ülkenin bilimsel gelişmişlik düzeyleri çok farklı. En güçlüden en zayıfa doğru sıralarsak: SİNGAPUR: Bilgi tabanlı ekonomiye geçmeyi başaran bölgenin tek ülkesi2011 yılında ARGE’nin GSMH içindeki payı %2.5. 2015 hedefleri %3.5. Şu anda GSMH’ya en önemli katkıyı %32.6 ile elektronik sektörü sağlıyor. Bunu %28.1 ile kimya sektörü izliyor. MALEZYA: Hala tarım ekonomisi evresindeler. 2010 yılı için ARGE’ye ayrılan pay % 0.8; bu yıl bu oranı %1.%’a çıkartmayı hedefliyorlar. Ancak bunun için bilim insanı eksikliğini kapatmaları gerek. Biyoteknoloji ve nanoteknoloji araştırmalarında bölgenin en iyisi. 1985 yılından bu yana kendi otomotiv sanayisini kurmaya çalışıyor. PROTON, PERODUA gibi markaları ihraç ediyor. TAYLAND: Tarım ekonomisi çok güçlü. 2011 yılı ARGE payı %0.15 dolaylarında. Hedef %2 ama bu gerçekçi bulunmuyor; %1’e ulaşmak başarı olarak kabul ediliyor. Zengin bitki örtüsüne bağlı olarak kozmetik sanayi gelişmiş. En önemli ekonomik ürünü palmiye yağı. Otomotiv sanayi oldukça gelişmiş. Japonya ve Güney Kore’nin otomotiv sektörüne araba parçası üretiyorlar. Ulusal Metal ve Malzeme Teknoloji Merkezi’nden Dr. Pongsak Dulyapraphant, yerli otomobillerini tasarlama ve üretmelerinin Japonya ve Kore tarafından engellendiğini belirtiyor. DÖRT ÜLKEDE FARKLI BİLİM DÜZEYLERİ ASEAN ülkelerinin ASEEUNET projesinden beklentilerini Malezya’nın Araştırma ve Standartlar Kuruluşu SIRIM’dan Endüstri mühendisi Raja Yahya bin Raja Ariffin şöyle özetliyor: “Bizim amacımız sizin kanalınızla –medya mensupları demek istiyor burada yaptığımız çalışmaları Batılı meslektaşlarımıza duyurmak. Avrupa’dan gelecek bilim insanlarına ve daha da önemlisi girişim sermayesine ihtiyacımız var. Biz Avrupa’yı derin bilgi ve deneyim sahibi bir büyüğümüz gibi görüyoruz. İsteğimiz bizimle bilgi ve sermaye paylaşımına girmeleri. Yine Malezya’daki Universiti Putra Malaysia’dan (UPM) Prof. Dr.Mohd Ali Hassan, öğrenci mübadelesine de sıcak bakıyor. Peki tarafların bilim düzeylerinin bu kadar farklı olduğu ikili antlaşmadan Avrupa Birliği ne bekliyor? Yüzyıllarca başta İngiltere, Hollanda ve Fransa olmak üzere Güneydoğu Asya’nın doğal zenginliklerinden ve stratejik konumundan sömürgeci zihniyeti ile yararlanan Avrupa, şimdi bölgenin enerji kaynaklarının paylaşımında dışlanmak istemiyor: Japonya, Çin ve Rusya’nın yanında yer almanın yollarını arıyor. Bilim, teknoloji ve inovasyon alanındaki ortak çalışmalarla açılan yollardan Avrupa sermayesinin kolayca bölgeye girebilmesi sağlanabilir. Kaldı ki ASEAN ülkeleri de girişim sermayesinin girişine sıcak bakıyorlar. Aslında çokuluslu şirketler uzun süredir Singapur’da faaliyetlerini sürdürüyor. Örneğin Siemens, Shell, BP, GlaxoSmithKline, Rolls Royce ve Reuters Singapur’u mesken edinmiş durumda. Şirketlerin daha çok Singapur’u tercih etmelerinin nedeni çok gelişmiş bir altyapıya ve beyin gücüne sahip olması. İKİLİ ANTLAŞMALARDAN TARAFLARIN BEKLENTİSİ TÜBİTAK, Güneydoğu Asya bölgesinde AB 7.ÇP Ulusal İrtibat Noktaları (UIN) ağının oluşturulması ve bölgede AB 7.ÇP ile ilgili farkındalığın ve katılımın artırılmasına önemli katkılar sağladı. Ayrıca TÜBİTAK, Tayland, Vietnam, Endonezya, Malezya gibi birçok SEA ülkesine UIN yapılanması ve çalışma sistemi ile ilgili Türkiye modelini tanıttı. 2009 920 Şubat 2009 tarihleri arasında, yöneticilere yönelik olarak düzenlenen eğitimde amaç, SEA ülkelerine AB 7.ÇP Ulusal İrtibat Noktaları (UIN) oluşturma konusunda yardımcı olmaktı. Bu eğitim, Ankara ve Bonn’da bulunan Avrupalı UIN’leri işbirliği ve SEA’dan 14 temsilcinin katılımı ile gerçekleştirildi. 2010 SEAEUNET ve SEACOOP projeleri Ortak Çalıştayı, Avrupa Komisyonu ve ASEAN Sekretaryasının da katılımı ile 8 Nisan 2010 tarihinde Singapur’da düzenlendi. Etkinliğe, SEAEUNET ve SEACOOP projelerinden 32 temsilci katıldı. TÜBİTAK, etkinlikte AB 7.ÇP Türkiye UIN modeli ile ilgili bilgiler sundu. SEAEUNET projesi kapsamında, 24 Ağustos 2010 tarihlerinde Tayland/Bangkok’da NSTDA (National Science and Technology Development Agency, Tayland) ve TÜBİTAK tarafından AB 7.ÇP Eğitimi ve Bilgi Günü düzenlendi. Tayland ve diğer Güney Doğu Asya ülkelerinden 150’nin üzerinde araştırmacı katıldı.. 2011 TÜBİTAK ve Euresearch (İsviçre) tarafından organize edilen AB 7.ÇP Ulusal İrtibat Noktaları (UIN) eğitimlerinin ilk ayağı Avrupa’da düzenlendi.Etkinlikler, 610 Haziran 2011 tarihlerinde, İsviçre ve Brüksel’de gerçekleştirildi. Bu etkinliklere Tayland, Endonezya, Malezya, Vietnam ve Laos’tan 10 Ulusal Koordinatör ve Sağlık Alanı Ulusal İrtibat Noktası katıldı. TÜBİTAK ve Euresearch tarafından, RISTEK (Ministry of State for Research TÜBİTAK’IN PROJEDEKİ ETKİNLİKLERİ and Technology, Endonezya) ve NSTDA (National Science and Technology Development Agency, Tayland) işbirliği ile , 2021 Haziran 2011 tarihlerinde Endonezya/Cakarta’da ve 2324 Haziran 2011 tarihlerinde Tayland/Bangkok’da UIN eğitimleri düzenlendi. TÜBİTAK bünyesinde bir araştırma enstitüsü olarak yer alan TÜBİTAK UME, ülkemizin Ulusal Metroloji (ölçüm bilimi) Enstitüsüdür; Avrupa Metroloji Bölgesel Organizasyonu’nda (EURAMET) yer alır ve Avrupa’yı temsilen dünya platformunda metroloji araştırma çalışmalarına katılır. Malezya Ulusal Metroloji Enstitüsü NMLSIRIM ile birlikte SEAEUNET Projesi’nde faaliyetlerde bulunmakta. TÜBİTAK ULUSAL METROLOJİ ENSTİTÜSÜ’NÜN (UME) PROJEDEKİ ETKİNLİKLERİ UME’nin projede yaptığı çalışmalarla, Güneydoğu Asya Ülkelerinin metroloji alt yapısı tespit edildi ve rapor olarak Avrupa Komisyonu’na sunuldu. Daha çok Japonya, Çin, Kore gibi ülkeler ile ortak çalışmaları olan Güneydoğu Asya Ülkelerinin metroloji kurumları ile Avrupa metroloji kurumları arasında bağlantılar kurulması sağlandı. En önemlisi, sadece Avrupa ülkelerinin yer aldığı Avrupa Metroloji Araştırma Programı (EMRP) nın, 2014 yılındaki yeni versiyonunda, Güneydoğu Asya ülkelerine de açılması çalışmaları gösterilebilir. 2008 Ağustos 2008 tarihinde, TÜBİTAK UME’de proje çalışanları ortak toplantısı düzenlendi. 2009 Güneydoğu Asya Ekonomi Birliği Bilimsel Çalışmalar Alt Yapı Grubu’na, Mayıs 2009 tarihinde, Endonezya, Bali’de “Metroloji ve EMRP” hakkında seminer verildi. Aralık 2009 tarihinde Malezya’nın Kuala Lumpur şehrinde, Güneydoğu Asya Ulusal Metroloji Enstitüleri için “Metroloji Alanında, Avrupa ile İşbirliği” konulu çalıştay düzenlendi. 2010 Güneydoğu Asya ve Avrupa Ülkelerinde, metroloji alanındaki işbirliği çalışmaları için bağlantı noktası olacak “Metroloji Kontak Noktaları” oluşturuldu. Mart 2010 tarihinde, Mısır Kahire’de düzenlenen çoğu Afrika ülkesinin katıldığı AFRIMET Konferansı’nda, “Güneydoğu Asya Ülkeleri ile Metroloji Alanında İşbirliği Faaliyetleri” başlıklı makale yayımlandı ve sunum yapıldı. Aralık 2010 tarihinde, Tayland’ın Pataya şehrinde, Güneydoğu Asya bilim insanlarına yönelik “Metroloji Araştırmaları için Avrupa Komisyonu Destekleri” konulu çalıştay düzenlendi. APMPGelişmekte Olan Ekonomiler Çalışma Grubu’na, projedeki faaliyetler ile ilgili sunum yapıldı. 2011 Nisan 2011 tarihinde Avrupa Komisyonu’na, “Güneydoğu Asya Ülkeleri Metroloji Altyapısı ve İşbirlikleri” konulu rapor sunuldu. AB 7. ÇP destekleri kullanılarak metroloji araştırmaları alanında, Güneydoğu Asya bilim insanları’nın, Avrupa’da metroloji çalışmaları yapması için proje bulma, yazma ve başvuru uygulamaları başlatıldı. Aralık 2011 tarihinde, projede yapılan faaliyetler için Japonya’da düzenlenen APMP Toplantısı’nda sunum yapıldı. 2012 2012 yılında EURAMET Genel Sekreteri ve EMRP Komitesi Başkanı ile, EMRP’nin yerine geçecek olan EMPIR’in hazırlanmasında Avrupa dışı ülkelerin katılımı için başlatılan görüşmeler ve çalışmalar devam etmektedir. İletişim :Proje ile ilgili detaylı bilgiye www.seaeu.net web sayfasından ya da seaeunet@tubitak.gov.tr adresinden ulaşılabilir.