Katalog

Sağlık Kulak, burun, boğaz hastalıklarında ileri teknolojinin kullanımı Gündelik tıp uygulamalarında teknoloji giderek artan bir ağırlığa sahip oluyor. Günümüzde iyi bir hekim olmak artık bilgili ve tecrübeli olmanın yanında teknolojiyi anlamak ve yerinde kullanmaktan geçiyor. Tıp alanında belki de teknolojiyi en yaygın olarak kullanan bölümlerden bir tanesi de kulak, burun, boğaz hastalıklarıdır. Doç. Dr. N.Tan Ergin, Vehbi Koç Vakfı Amerikan Hastanesi KBB bölüm başkanı G ünümüzde teknolojik gelişmeler tıbbın içerisinde de geniş kullanım alanı buluyor. leri teknolojiyi kullanabilme becerisi edinen hekimler, hastalıkları daha erken ve doğru olarak tanıyor; yine teknolojinin sağladığı yardımlarla daha etkin olarak tedavi sağlayabiliyor. Bütün bu gelişmelerin bazı olumsuz yönleri de var. Gereksiz teknolojinin kullanılması hem hasta açısından hem de ülke ekonomisi açısından bir maliyet unsuru olarak karşımıza çıkıyor. Ülkemiz sağlık teknolojilerini kendisi üretmediğinden, bu teknoloji mecburen belli bazı ülkelerden temin ediliyor. Dolayısıyla hem bazı cihazları satın alırken etkin kullanılıp kullanılamayacağı, eğitilmiş hekimin olup olmadığı göz önüne alınmalı hem de kullanım sırasında meydana gelebilecek sorunları çözecek bir sistem oluşturulmalıdır. Tıp alanında belki de teknolojiyi en yaygın olarak kullanan bölümlerden bir tanesi de kulak, burun, boğaz hastalıklarıdır. Günümüzde basit bir kulak, burun, boğaz muayenesinde dahi endoskopik kamera sistemleri kullanmaya başlanmış olup bu yazıda ileri teknolojinin gelmiş olduğu noktalar ve kullanım alanları hakkında bilgi verilmeye çalışılıyor. ları oldukça pahalıdır. Ancak günümüzde hiç işitmeyen erişkinlerde ve çocuklarda başarıyla kullanılıyor, hasta topluma kazandırılıyor. hastalıklarının sık rastlanılan sorunlarından bir tanesi de baş dönmesidir. çkulakta bulunan denge organının hastalıklarında meydana gelen baş dönmesi, bulantı, kusma gibi şikâyetlerde tanıyı doğru olarak koymak amacıyla denge testi (VENG [video elektro nistagmografi] ) altın standart olarak kabul ediliyor ve Amerikan Hastanesi KBB Bölümü’nde 2002 yılından bu yana rutin olarak kullanılıyor. çkulak denge sisteminde meydana gelen hasar nistagmus adı verilen istemsiz göz hareketlerini oluşturur; göz çevresine yerleştirilen elektrotlar yardımıyla bu hareketler tespit edilerek bilgisayar ortamında değerlendirilir hastalığa tanı konulur. Denge sisteminde kullanılan bir başka teknoloji de bilgisayarlı dinamik postürografidir. Bu sistemde hastanın içinde bulunduğu ortamın çevresi ve tabanı hareket edebilir; hastanın bu tür hareketlere verdiği cevaplar bilgisayarla değerlendirilerek denge sistemi hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olunur. Oldukça pahalı bir sistem olan bilgisayarlı dinamik postürografi henüz yaygın olarak kullanılmıyor. Türkiye’de belli başlı üniversite hastanelerinde bulunuyor. teknolojilerindeki gelişmeler işitme cihazlarında da önemli değişikliklere yol açıyor. Eski tip, büyük, hantal ve verimsiz işitme cihazları yerlerini, kulak kanalına sığabilecek kadar küçük ve işlevsel işitme cihazlarına bırakıyor. Yeni geliştirilen cihazlarla kişiye özel en doğru cihazı bulup tatbik etmek mümkün olabiliyor. şitme cihazları içlerinde gelişmiş bir bilgisayar programı barındırır; bu program yardımı ile hastanın ihtiyacı olan ses yüksekliği sağlanabilir; ortam gürültüsü filtrelenir ve hatta bir konserde müzikten daha fazla keyif alabilecek şekilde ayarlanabilir. şitme cihazını kullanamayan hastalarda implante edilebilen işitme cihazları gündeme gelebiliyor. Son yıllarda piyasaya sürülen bu cihazlar bir ameliyatla hastanın ortakulağına yerleştiriliyor ve böylece fonksiyon görüyor. şitme cihazlarından hiç fayda göremeyen insanlarda koklear implant (biyonik kulak) bir çözüm olarak karşımıza çıkıyor. Ameliyat öncesi değerlendirme periyodu bulanan ve ameliyat sonrası uzun bir eğitim süreci gerektiren koklear implant (biyonik kulak) cihaz Denge sistemi teknolojileri: Kulak burun boğaz şında burun tıkanıklıkları geliyor. Hastanın şikâyeti ve doktorun muayenesi zaman zaman yetersiz kalabiliyor. Bu hastalarda burundan geçen hava akımını objektif kriterlerle ölçülebilen akustik rinometri cihazı, problemin burun girişinden ne kadar derinde ve ne kadar büyüklükte olduğunu tespit edilebiliyor. Alerjik rinitten, septum deviasyonuna (burun kıkırdak eğrilikleri) kadar tüm hastalıkların burun tıkanıklığına ne kadar katkıda bulunduğu ölçülebiliyor ve bu sonuca göre de doğru tedavi planlaması yapılabiliyor. laç tedavisi ile kontrol altına alınamayan sinüzit olgularının cerrahi yöntemlerle tedavi edilmeye çalışılması ender olmayan bir durumdur. Modern sinüs cerrahisinde endoskopik cerrahi (kameralar ile yapılan) altın standarttır. Bilgisayar destekli endoskopik sinüs cerrahisi anatomisi zor olan, yaygın polipleri bulunan ve sinüsleri tutan tümör vakalarında yardımcı bir teknolojik cihaz olarak üretilmiştir. Cihazı bir tür navigasyon aleti olarak değerlendirmek yanlış olmaz. Bu sistemde cerrahın ameliyat esnasında yaptığı hareketler takip edilir ve bir labirenti andıran sinüs bölgesinde hastalığın tamamen, güvenilir bir şekilde temizlenmesi sağlanır. Hem erişkinlerde hem de çocuk hastalarda güvenle kullanılabilen bilgisayar destekli endoskopik sinüs cerrahisi sistemi Amerikan hastanesinde 2003 yılından bu yana gerekli olgularda başvurulan bir cihaz olarak bulunuyor. Son yıllarda geliştirilen bir başka cihaz balon sinuplasti sistemidir. Sinüslerden buruna açılan kanalların balon ile genişletilmesine olanak sağlayan bu sistem ile hastaya çok sıkıntı vermeden işlem yapılabiliyor. Ancak kanalların dışında sinüs içerisinde de yaygın bir hastalık söz konusu ise başarı şansı oldukça azalır. Dolayısıyla bu sistemin kullanılmasından önce hastaların iyi değerlendirilmesi uygun olacaktır. Burun hastalıklarında kullanılan ileri teknolojiler: nsanların en çok rahatsızlık hissettikleri sorunların ba yor. Her lazer tipinin dokuya etkisi farklı olduğundan kullanan hekimin bu konularda bilgili olması gerekir. KBB hastalıklarında kulak ameliyatlarında, burun etlerinin küçültülmesinde, sinüzit cerrahiDoç. Dr. N.Tan Ergin sinde, ses teli ve soluk borusu operasyonlarında lazer kullanılabilir. Horlama ve apne ameliyatlarında çok fazla ağrıya sebep olduğu gerekçesiyle lazer kullanılması Amerikan Sağlık Teşkilatı tarafından yaklaşık 10 yıldır önerilmiyor. Ses teknolojileri: Akustik fiziğindeki gelişmelerin elektronik ve bilgisayar teknolojisiyle entegre edilmesiyle beraber ortaya çıkan teknolojik cihazlar insan sesinin detaylı incelenmesini mümkün kılıyor. Videolaringoskopi, elektroglottografi, spektrofik analiz gibi ayrıntısına bu yazıda girmeyeceğim cihazlar ses teli ve gırtlağın çalışmasını incelemeye yöneliktir. Bir adım ötesi olan bilgisayarlı ses analiz cihazlarıyla ise insan sesinin tüm frekans ve detaylarını analiz etmek mümkün olabiliyor ve tespit edilen soruna göre ses terapisi ya da ses cerrahisi planlanabiliyor. Uyku teknolojileri: Günümüzde giderek yaygınlaşan bir sorun olarak karşımıza çıkan apne hastalığı, gece uykuda yeterince oksijen alamamak olarak tanımlanabilir. Vücudun oksijeni yetersiz alması ise kalp, akciğer ve beyin fonksiyonlarında geçici ya da kalıcı sorunlara yol açabilir. Dolayısıyla hastada apnenin olup olmadığının tespiti ve tedavisi önemli bir sağlık sorunu olarak karşımıza çıkıyor. Hastaların uykularında var olan sorunun tespitinde kullanılan altın standart cihaz uyku analizidir (polisomnografi). Bu cihazla hastanın gece uykusunda aldığı oksijen miktarı, kalp, akciğer ve beyin fonksiyonları, horlama derecesi, vücut hareketleri tespit edilebilir, objektif kriterlerle ölçülebilir. Apne hastalarının tedavisinde kilo kontrolü, cerrahi müdahale ve oksijen maskeleri gibi seçenekler vardır. Bu tedavilerden hangisinin daha başarılı olabileceğine yönlendirecek olan uyku analizi (polisomnografi) sonucudur. Oksijen maskeleri olarak da adlandırılan CPAP, BiPAP gibi cihazlar da yeni teknolojiler ile donatılmıştır. Bu cihazlar gece uykusunda hastanın solunum ritmine, oksijen ihtiyacına göre otomatik olarak pozitif basınçla oksijen verir. Yüz analizi yazılımları: Kulak, burun, boğaz hekimleri özellikle burun estetiği başta olmak üzere yüz estetiği ile de ilgilenirler. Hastaların estetik kaygılarında yönlendirici olmak, ameliyat sonrasında ki sonuç hakkında fikir verebilmek amacıyla birçok bilgisayar yazılımı üretilmiştir. Hastanın çekilen fotoğrafının dijital ortama aktarılmasını takiben, istenilen alanda değişiklikler yapılarak, hem hastanın merakı giderilir hem de doğru bir ameliyat planı yapılır. Robotik Cerrahi: Son yıllarda ağız içerisinde, dil kökünde, bademciklerde yerleşen kanserlerin tedavisinde robotlardan faydalanılıyor. Ağız içerisinde insan elinin yapamayacağı manevraları robotik cerrahi ile gerçekleştirmek mümkün oluyor. Bu amaçla kullanılan robotlar şu an için oldukça pahalı olsalar da giderek yaygınlaşacak bir kullanım alanına sahiptirler. Yukarıda da görüldüğü üzere gündelik tıp uygulamalarında teknoloji giderek artan bir ağırlığa sahip oluyor. Günümüzde iyi bir hekim olmak artık bilgili ve tecrübeli olmanın yanında teknolojiyi anlamak ve yerinde kullanmaktan geçiyor. şitme sistemi teknolojileri: Elektronik ve bilgisayar Lazer teknolojisi: Aslında lazer tıpta uzun zamandan beri kullanılıyor. Gelişen süreç içerisinde lazer teknolojisinde de gelişmeler ve yenilikler olmuş, cerrahlar belli bir bilgi birikimine ulaşmış durumdadır. Kullanımda olan birçok lazer tipi vardır (CO2, Holmium: YAG, KTP, Nd:YAG, Argon , Diod lazer gibi) ve hepsinin farklı fiziksel özellikleri bulunu CBT 1252/17 18 Mart 2011 KBB’de kullanılan radyofrekans cihazları: Yıllarca bistüri ve makas kullanarak yaptığımız işlemleri bir süreden beri radyofrekans cihazları ile gerçekleştirmekteyiz. Bu cerrahide dokuya düşük volt ile radyofrekans enerjisi vererek dokuların küçültülmesi ana amaçtır. Çok daha az kanama olur ve bu cihaz sayesinde hastaların ameliyat konforları oldukça yükselir. Kulak, burun, boğaz hastalıklarında burun etlerinin (konka redüksiyonu), bademciklerin, geniz etinin küçültülmesi ve alınması ameliyatlarında artık rutin olarak kullanılan bir cihazdır. Aynı zamanda horlama şikâyeti olan ve/veya apne hastalarının yumuşak damak ve dil kökü operasyonlarında da başarılı olarak kullanılabiliyor. Piyasada çok fazla sayıda ve değişik özellikte radyofrekans cihazı bulunuyor. (bipolar, thermal welding, koblasyon gibi.) Bunları kullanacak hekimlerin cihazlar konusunda yeterli bilgi ve tecrübeye sahip olması, ameliyatın başarılı sonuçlar vermesi açısından önem taşır.