Katalog

Sağlık Çocuklarda uyku problemleri Yaşamın ilk yıllarında uyku problemleri çok sık görülür. Uykuya dalmakta güçlük, gece yarısı uyanma, kâbuslar ve uyurgezerlik sık rastlanan sorunlardır. Daha büyük çocuklarda yatağını ıslatma da sorun olabilir. Çocuklar ihtiyaç duydukları uyku süresi ve uykuya dalma süresi açısından farklılık gösterebilir. Ne kadar çabuk uyanıp ne kadar çabuk uykuya dalacağı her çocukta farklıdır. Ebeveynlerin en önemli görevi çocuklarına erken yaşta iyi bir uyku alışkanlığı kazandırmak olmalı. Uyku problemlerinin çözülebilir olduğu unutulmamalı. Dr. Hilda Çerçi Özkan, Vehbi Koç Vakfı Amerikan Hastanesi, Pediatri Bölümü Yenidoğan çocuklar düzensiz bir uyku düzenine sahiptir ve bunun olgunlaşması yaklaşık altı ay sürer. Yenidoğan bebekler günde ortalama 1617 saat uyumalarına rağmen bir kerede ancak 12 saat kadar uyurlar. Çocuklar büyüdükçe günlük uyku süresi gittikçe kısalır. Farklı çocukların farklı ihtiyaçları vardır. Altı aylık bir çocuğun bile geceleri kısa bir süre için uyanması normaldir ancak uyanıklık döneminin sadece birkaç dakika sürmesi gerekir. Bebeğinizin ve dolayısıyla sizin geceleri daha iyi uyumanız için öneriler: Bebeğinizi mümkün olduğu kadar sakin ve sessiz tutmaya çalışın. Gece yarısı çocuğunuzu beslemek veya altını değiştirmek gerektiğinde onu çok fazla uyarmayın çok fazla uyandırmayın. Çocuğunuzun gündüz çok uzun süre uyumasına izin vermeyin, gün içinde çok uyuyacak olursa gece uyanık olma ihtimali daha fazla olacaktır. Bebeğinizin uykusunun geldiğine dair ilk belirtide yatağına yatırın. Bebeğinizin kendi başına uykuya dalmayı öğrenmesi gereklidir. Bebeğiniz uyuyana kadar onu kucaklamak veya sallamak, gece yarısı uyandığında da aynı şeyleri yapmanızı gerektirir. Bu da çocuğunuzun uyumayı kendi başına yapabilmesini engeller. Bebeğinizi emzikle yatağa koymaktan kaçının. Emzikle uyumaya alışan bebekler de kendi başlarına emziksiz uyumayı öğrenemez. Emzikler bebeğin emme ihtiyacını gidermek içindir. Uyku için değil. Bebeğiniz emzikle uykuya dalıyorsa yatağa koymadan önce emziği yavaşça çıkarın. Dört ila altı aylık bebeğiniz uyandığında müdahalenizi geciktirin. Bebeğinizi kontrol etmeye gitmek için birkaç dakika bekleyin çünkü bebeğiniz belki de birkaç dakika içinde uykuya yeniden dalabilir. Ağlamaya devam ederse gidip kontrol edin ancak ışığı yakmayın, oynamayın, kucaklamayın veya sallamayın. Eğer ağlama devam ederse biraz daha bekleyip tekrar kontrol edin. Kendisini neyin rahatsız edebileceğini kontrol edin. (Aç olabilir, altını ıslatmış olabilir, ateşli olabilir vb.) Çocukların uyku pozisyonu ve SIDS ( ani beşik ölümü sendromu):Amerikan Pediatri Akademisi sağlıklı çocukların sırtüstü pozisyonda yatırılmasını tavsiye ediyor. Çünkü son zamanda yapılan çalışmalara göre sağlıklı bir çocuğun uykuda sırtüstü yatmasından doğacak herhangi bir zarar yoktur. Çocuğunuzun uyumasına yardımcı olan ilaçlardan kaçının. Zamanla ilaçlar etkisiz hale gelirler ve bebeğinizin gündüz tam uyanık olmasını engelleyebilirler. Etkileri gece ortasında bitebilir ve gece uyanmalarına neden olurlar. Bazı ilaçlar gece korkularına veya diğer uyku bozukluklarına yol açabilir. Eğer bebek hasta ise bu öneriler ertelenir. yileştikten sonra uyku düzeninin tekrar oluşturulmasına çalışılır. Birçok aile oyun çocuklarının yatağa gitme zamanının günün en zor kısmı olduğunu düşünürler. Bu yaştaki bir çocuk özellikle de kendisinden daha büyük bir kardeşi hâlâ uyanıksa yatağa gitmeye direnç gösterebilir. Oyun ve okulöncesi çocuklarının her gece 1012 saat uykuya ihtiyaçları vardır. Çocuğunuz uykuya dalmadan önce sessiz bir dönem geçirmesini sağlayın. Uykudan önce sakin bir rutin geliştirin; masal okuma, şarkıninni söyleme, banyo gibi. Bu düzenli rutin Süt çocukluğu dönemi bebeğinize uyku zamanının geldiğini hatırlatacaktır. Çalışan anne ve babalar geç saatlerde çocukları ile oynamak ister. Uykudan önce oynanan aktif oyunlar bebekleri uyarır, uykuya dalmalarını güçleştirir. Değişmeyen bir uyku planı yapın. Sabit bir uyanma saatinin olmasını sağlayın. Uyuma ve uyanma zamanı haftanın yedi günü sabitaynı olmalıdır. Düzenli uyku ritmini sağlamak açısından uyanma saati uyuma saatinden daha önemlidir. Aynı zamanda çocuğunuzu uyandırmak da onu uyumaya zorlamaktan daha kolaydır. Çocuğunuzun en sevdiği oyuncağı veya battaniyesini yanına almasına izin verin. (Güvenli olduğuna emin olmalısınız.) Çocuğunuzun rahat olduğundan emin olun. Odanın sıcaklığını kontrol edin; elbiseler hareketini engellememeli; uyumadan önce çocuğunuz su içmek isteyebilir; gece lambası açık bırakılabilir; kapı aralık bırakılabilir. Çocuğunuzun sizle beraber uyumasına izin vermemeye çalışın. Bu onun yalnız başına uykuya dalmasını öğrenmesini zorlaştırır. Her şikâyetinde veya sizi çağırmasında çocuğun odasına gitmeyin. Odanın dışında veya kapısında durarak onunla konuşmaya çalışın. SIK GÖRÜLEN UYKU PROBLEMLER Kâbuslar genellikle rüyaların yoğun olduğu gecenin ikinci yarısında ortaya çıkan korkunç rüyalardır. Gecede birden fazla olabilir. Kâbus sona erdikten sonra çocuğunuz uyanır ve kâbusu size anlatabilir. Çocuğunuz ağlayabilir, korkulu olabilir fakat sizin yanında olduğunuzun farkındadır. Kâbusun ayrıntılarıyla hatırladığı için yeniden uykuya dalması güç olacaktır. Çocuğunuzun yanına olabildiğince çabuk gidin. Ona yanında olduğunuz ve ona hiçbir şeyin zarar vermesine izin vermeyeceğiniz konusunda güven verin. Kendini güvende hissetmesi için küçük bir ışık yakmasına izin verin Çocuğunuz eğer çok korkmuşsa onu rahatlatın ve sakinleştirin. Kâbusların çocuk tarafından gerçek sanıldığını aklınızdan çıkarmayın. Rüyasında neler gördüğünü anlatmasını isteyin. Çocuğunuz sakinleştikten sonra tekrar uyuması için onu cesaretlendirin. Gece korkuları, kâbuslardan daha şiddetli ve korkutucudur. Ancak çok sık görülmez. Genellikle oyun ve okul öncesi çocuklarda görülür. Uykunun en derin dönemlerinde oluşur ve genellikle çocuk uyandırılamaz. Gece korkuları kontrol edilemeyen ağlamalara, terlemeye, titremeye, hızlı nefes almaya, çığlık atmaya, tekmelemeye de yol açabilir. Çocuk birinin kendi yanında olduğunu fark edemeyebilir. Sizi fark edemez ve itebilir. Gece korkuları 45 dakikaya kadar uzayabilir ancak genellikle daha kısa sürer. Çocuk tekrar uykuya dalmış gibi görülür ancak zaten hiç uyanmamıştır. Genellikle stresli ve korkulu dönemlerde daha çok görülür ve çocuk yaşadığı durumu hatırlamaz. Dr. Hilda Çerçi Özkan Çocuğunuzu uyandırmaya çalışmayın. Kendisine zarar vermemesi için gerekli tedbirleri alın. Yataktan dışarı çıkacak gibi olursa etrafını destekleyin. Kısa bir süre sonra tekrar sakin bir şekilde uykuya dalacağını unutmayın. Gece korkularının her zaman önemli bir sorunu göstermediğini unutmayın. Gece korkuları genellikle okul çağında son bulur, devam ederse doktorunuza danışın. Gece korkularında olduğu gibi uyurgezerlik ve uykuda konuşma da çocuk derin uykudayken oluşur. Çocuk etrafındakilere cevapsızdır ve genellikle uyandırılamaz. Uyansa bile olayı hatırlamaz, genellikle kendi kendilerine yataklarına geri dönerler. Uyurgezerlik ailesel özellik gösterebilir. Büyük çocuklarda aynı gecede birkaç kez tekrarlayabilir. Eğer bu konuda endişeleriniz varsa veya uzun süre devam ederse doktora danışmalısınız. Uyurgezerlik ve uykuda konuşma Kâbus görme Öneriler yın. Çocuğunuzun kendini yaralamayacağı bir ortam hazırlaÇocuğun evi terk etmemesi için dış kapıları kilitleyin. Merdivenlere engel koyun. Uyandırmaya çalışmayın, yavaşça yatağına yönlendirin o yatağını bulacaktır. Uyurgezerlik ve uykuda konuşma da genellikle çocuğunuz fazla yorulduğunda veya stres altındaysa oluşur. Çocuğunuzun düzenli uyumasını sağlayarak uyurgezerlik ve uykuda konuşmayı engelleyebilirsiniz. Çocuklarda sık görülür. Genellikle dişlere zarar vermez. Sıkıntı ve gerginlik ile ilişkili olabilir. Kısa bir süre içinde kaybolur. Bununla birlikte yeni bir stresli durumda tekrar ortaya çıkabilir. Çocuğunuzun uyku problemleri ile başa çıkmak zorlayıcı olabilir. Çocuğunuz sizi bütün gece uyanık tuttuğu zaman altüst olmanız kaçınılmazdır. Anlayışlı olmaya çalışın. Bazen özellikle de boşanma, yeni kardeş, okul problemleri gibi stresli bir dönemde ebeveynlerin verdiği olumsuz tepkiler problemleri daha da kötüleştirebilir. Eğer problem devam ediyorsa çocuğunuzun uyumasına engel olan fiziksel veya duygusal bir neden olabilir. Yardıma ihtiyacınız olduğunu düşünüyorsanız bir uyku günlüğü tutun ve doktorunuzla sorunları tartışın. Çocuklarda uyku problemlerinin sık görüldüğünü zamanın ve doktorunuzun yardımı ile üstesinden gelebileceğinizi unutmayın. Kâbuslarla nasıl başa çıkabilirsiniz? Diş gıcırdatma Gece korkuları Oyun çocukluğu ve okulöncesi dönem Öneriler: Öneriler Böyle bir durumda sakin olmaya çalışın. CBT 1249/17 25 Şubat 2011