Katalog

Yılın son ayında gökyüzü Hasan H. Esenoğlu İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü esenoglu@istanbul.edu.tr GÜNEŞ 22 Aralık saat 01:38 Kış Gündönümü’dür ve Güneş ışıkları Oğlak Dönencesi’ne (güney yarıkürede ekvatorun 23° 27' güneyinden geçtiği varsayılan enleme) dik gelir. Bu tarih bazı ülkelerde kuzey yarıkürede kışın, güney yarıkürede yazın başlangıcı sayılır. Bununla beraber bazı ülkelerde de yazın veya kışın tam ortası kabul edilir. Bu günden sonra yeryüzünün güneyinde günler kısalmaya, kuzeyinde ise uzamaya başlar. Güney yarıkürede en uzun gün, Kuzey yarıkürede en uzun gece yaşanır. GEZEGENLER NEREDE? Aralık ayı boyunca gezegenlerin ne zaman görülebileceği çizelgede özetlendi. Sınırlı görünenlerin gün aralığı parantez içinde belirtildi. Akşam Gece Sabah Merkür (1–5) Merkür (27–31) Jüpite Jüpiter (1–5) Venüs Uranüs Satürn Neptün AY EVRELERİ Son Dördün Ay’ın Dünya’dan sol yarısının aydınlık gözüktüğü evre Yeni Ay Ay’ın aydınlık olmayan tarafı Dünya’yı kaplamıştır. Ay Dünya’dan açıkça görülemez. Fakat Güneş tutulması süresince görülebilir İlk Dördün Ay’ın yeniay evresinden bir hafta sonra yarım daire biçiminde göründüğü evre; Güneş’e göre açısal uzaklığı 90 derece olduğu andaki görünüşü Dolunay Ay’ın tam bir daire olarak dolgun, parlak görüldüğü evre ARALIK’TA GÖK OLAYLARI GÜNLÜĞÜ gün saat 1 18 Merkür–Güneş açıklığı en büyük (Doğu 21 derece) 1 20 Satürn Ay’ın 8 derece kuzeyinde Gün Saat Gün Saat Gün Saat Gün Saat 2 23 Venüs Ay’ın 6 derece kuzeyinde GÖKTAŞI YAĞMURU 28 06:18 5 19:36 13 15:59 21 10:13 4 12 Venüs en parlak (gündüz gözüyle Ay Görüldüğü takım yıldızdan ismini alan Geminidler göktaşı gibi Venüs’ü yağmuru etkinlik dönemi 7–17 Aralık arası olup en yüksek sagörmeyi deneyin!) yıya (saatte 120 göktaşına) ulaştığı tarih 14 Aralık’tır. Bu ta5 20 YENİ AY rihte Akşam 19’dan itibaren tüm gece ve sabah Güneş do6 12 Uranüs sabit görünümde ğuncaya kadar saniyede 35 (11–72 değişen hız değerleriyle kar7 11 Merkür Ay’ın 1.8 derece güneyin şılaştırın) kilometre hızla İkizler takım yıldızı (gök atlasında beAy’ın görünen yüzü (^) Teleskopunuzun yeteneğini görsel Ay hariAy’ın arka yüzü (v) de tası ile sınayın: http://www.lunarrepublic.com/atlirtildi) tarafında atmosferimize giren göktaşları görülebi10 12 Merkür sabit görünümde las/index.shtml lir/sayılabilir. Uluslararası göktaşı organizasyonu adresi: 11 17 Neptün Ay’ın 5 derece güneyinde http://www.imo.net. (resimde verildi) AY OLAYLARI 13 11 Ay Yer’e en uzak Ay–Yer Uzaklığı 13 16 İLK DÖRDÜN Ay Yer’e En Yakın Ay Yer’e En Uzak 14/19–07 Göktaşı yağmuru Gün Saat Uzaklık (km) Gün Saat Uzaklık (km) 14 04 Jüpiter Ay’ın 7 derece güneyinde 25 14 368480 13 11 404404 “2015 ve Sonrasında Türkiye’de 14 06 Uranüs Ay’ın 7 derece güneyinde Astronomi: Gözlemsel Astronomi (resimde verildi) 21 ARALIK’TA AY TUTULMASI Öngörü” isimli çalıştay serisinin 20 03 Yer–Merkür–Güneş dizilişi 07:27:42 Ay Yarıgölge konisine giriyor ikincisi İstanbul Üniversitesi Fen 21 10 DOLUNAY ve Ay tutulması 08:32:18 Ay Gölge konisine giriyor Fakültesi Astronomi ve Uzay 22 02 Kış Gündönümü 09:40:24 Tam tutulma başlangıcı Bilimleri Bölümü’nde 26 Kasım 22 19 Yer–Pallas–Güneş dizilişi 10:17:00 Tutulma ortası 2010 Perşembe 9–17 saatleri ara24/08:35 Doğuda Güneş batıda Ay 10:53:36 Tam tutulmanın bitişi sında gerçekleştirildi. Toplantılarda 25 14 Ay Yer’e en yakın 12:01:42 Ay Gölge konisinden ayrılıyor gelecek 15–20 yıllık süreçte 28 06 SON DÖRDÜN (resimde verildi) 13:06:06 Ay Yarıgölge konisinden ayrılıyor Dünya’da ve Ülkemizde gözlemsel 29 05 Satürn Ay’ın 8 derece kuzeyinde Görüleceği yerler: Avrupa, Batı Afrika, Amerika, Pasifik astronomi çalışmaları ve hedefleri belirlenmekte ve çalıştay kapOkyanusu, Doğu Avustralya, Filipinler ile Doğu ve Kuzey Asya. (resimde verildi) samında Dünya’daki gözlem araçlarının gelişimine bağlı ola30 10 Merkür sabit görünümde rak hangi çalışma alanlarının ön planda olabileceği ve ülke31 18 Venüs Ay’ın 7 derece kuzeyinde YER MEZKEZLİ OLAYLAR mizde kurulması düşünülen 4–5 metre sınıfı bir teleskop ile hanYer’den Bakıldığında Gezegenler gi konuların çalıGök Cisimlerin Doğuş–Yükseliş–Batış Saatleri (saat:dakika) Özellik Gün Saat şılabileceğinin biİsim 1 Aralık 15 Aralık 31 Aralık Merkür–Güneş açıklığı en büyük (21 derece doğu) 01 18 limsel altyapı raDoğuş En yüksekte Batış Doğuş En yüksekte Batış Doğuş En yüksekte Batış Venüs en parlak 04 10 Ay 02:10 07:55 13:29 12:35 19:22 02:19 03:35 08:29 13:18 porları değerlenJüpiter U dönüşünde (stationary) 06 12 Merkür 09:01 13:25 17:50 08:08 12:44 17:20 05:53 10:42 15:30 dirilmektedir. Yer–Merkür–Güneş dizilişi 20 03 Venüs 03:54 09:19 14:45 03:38 08:59 14:20 03:42 08:51 14:00 Amaçlanan önMerkür U dönüşünde 30 10 Güneş 07:09 11:53 16:37 07:22 11:59 16:36 07:29 12:07 16:45 görü raporu bu yı GÖK ATLASI 15 Aralık 2010 akşam saat 22:00 için verildi. Baskıya en uygun sadelikte ve kolay görülebileceği +1.5 kadire kadar parlak yıldızı olan ve gezegenlerin yakınında bulunduğu takım yıldızlar özetlenerek belirtildi. Gözlemlerde kullanılan bazı parlak yıldızlar da belirtildi. Gök atlasını doğru yönlerde yukarıya kaldırarak gökyüzü ile eşleştirmek yeterli. Ay boyunca takım yıldızlar–burçlar buradan izlenebilir… Maalesef büyük şehirlerimizdeki ışık kirliliği altında görülen gökyüzünün sanal üretilenden epey farklı olduğunu belirtelim. GÜNCEL GÖKBİLİM HABERLERİ GÜNEŞ MEZKEZLİ OLAYLAR Gezegen Gün (Aralık) Kavuşuma çıkış Güneş’e En büyük (ascending node) en yakın enlemde 13 18 28 (kuzey) – 27 – Mars Jüpiter Satürn Uranüs Neptün 08:30 13:02 13:13 19:02 02:32 08:21 13:16 19:11 12:02 17:17 17:33 00:51 14:11 01:06 22:31 08:22 12:19 01:42 12:21 11:07 12:53 18:10 07:30 18:16 16:22 17:24 00:01 13:19 00:11 21:38 08:08 11:20 00:44 11:19 10:05 12:43 17:13 06:31 17:14 15:21 17:19 23:07 12:18 23:10 20:37 KÜÇÜK GEZEGENLER 22 Aralık Yer–Pallas–Güneş dizilişi 30 Aralık’ta Küçük Gezegenlerin Parlaklıkları (Kadir) Ceres Pallas Juno Vesta 9.1 10.3 10.0 7.8 Tarih (Aralık) Merkür Uzaklık Par. 10 D 18 +0.2 20 D 2 30 B 19 +0.4 Venüs Uzaklık Par. B 43 –4.8 B 45 –4.8 B 47 –4.7 Mars Uzaklık Par. D 14 +1.3 D 11 +1.3 D 9 +1.2 Jüpiter Uzaklık Par. D 96 –2.5 D 87 –2.4 D 78 –2.4 Satürn Uzaklık Par. B 63 +0.9 B 72 +0.8 B 82 +0.8 CBT 1237 / 15 3 Aralık 2010 Merkür Venüs 2010’UN OLAYLARI Parlak Gezegenlerin Güneş’ten Açısal Uzaklıkları ve Parlaklıkları (gece saat 02 için) (D: doğu, B: batı; Uzaklık: yay derecesi biriminde, Par.: kadir) lın sonuna kadar tamamlanarak en yaygın şekilde kamuoyuna duyurulacak. Çalıştay toplu resmi bu sayfada verildi. Kaynakça: “ T h e Astronomical Almanac 2010” (http://asa.usno.navy.mil).