Katalog

Ekim’de gökyüzü Hasan H. Esenoğlu İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü esenoglu@istanbul.edu.tr AY EVRELERİ Son Dördün Ay’ın Dünya’dan sol yarısının aydınlık gözüktüğü evre Gün 1 30 Saat 06:52 14:46 Yeni Ay Ay’ın aydınlık olmayan tarafı Dünya’yı kaplamıştır. Ay Dünya’dan açıkça görülemez. Fakat Güneş tutulması süresince görülebilir Gün 7 Saat 21:44 İlk Dördün Ay’ın yeniay evresinden bir hafta sonra yarım daire biçiminde göründüğü evre; Güneş’e göre açısal uzaklığı 90 derece olduğu andaki görünüşü Gün 15 Saat 00:27 Dolunay y’ın tam bir daire olarak dolgun, parlak görüldüğü evre GÖK ATLASI 15 Ekim 2010 akşam saat 22:00 için verildi. Baskıya en uygun sadelikte ve kolay görülebileceği +1.5 kadire kadar parlak yıldızı olan ve gezegenlerin yakınında bulunduğu takım yıldızlar özetlenerek belirtildi. Gözlemlerde kullanılan bazı parlak yıldızlar da verildi. Gök atlasına gökyüzüne bakar şekilde doğru yönlerde yukarıya kaldırarak eşleştirmek yeterli. Ay boyunca takım yıldızlar–burçlar buradan izlenebilir… Maalesef büyük şehirlerimizdeki ışık kirliliği altında görülen gökyüzünün sanal üretilenden epey farklı olduğunu belirtelim. Gün 23 Saat 03:37 Teleskopunuzun yeteneğini görsel Ay haritası ile sınayın: http://www.lunarrepublic.com/atlas/index.shtml Ay’ın görünen yüzü (^) Ay’ın diğer yüzü (v) AY OLAYLARI Ay–Yer Uzaklığı Ay Yer’e En Yakın Ay Yer’e En Uzak Gün Saat Uzaklık (km) Gün Saat Uzaklık (km) 6 17 359455 18 21 405430 11 Ekim’de Küçük Gezegenlerin Parlaklıkları (Kadir) Ceres Pallas Juno Vesta 9.1 10.3 10.3 7.8 YER MEZKEZLİ OLAYLAR Yer’den Bakıldığında Gezegenler (Yaz saati uygulamasının Ekim’in son haftasında sona ereceği dikkate alındı) Yer–Güneş–Satürn dizilişi (Satürn üst kavuşumda: Güneş, Yer ile Satürn arasında, Satürn Güneş’in arkasında, Yer–Satürn en uzak konumda) Venüs U dönüşünde (stationary) Yer–Güneş–Merkür dizilişi Yer–Venüs–Güneş dizilişi GÜNEŞ MEZKEZLİ OLAYLAR En büyük enlemde Merkür Gün 1 (kuzey) Gün 1 7 17 29 Saat 04 22 04 03 GEZEGENLER NEREDE? Ekim ayı boyunca gezegenlerin ne zaman görülebileceği bu sayfadaki çizelgede verildi. Akşam Gece Sabah Jüpiter Jüpiter Merkür (1–5) Uranüs Uranüs Satürn (13–31) Neptün Neptün Mars (1–16) EKİM’DE GÖK OLAYLARI GÜNLÜĞÜ 6 17 Ay Yer’e en yakın 7 22 YENİ AY 7 22 Venüs sabit görünümde 9 19 Venüs Ay’ın 3 derece güneyinde 10 05 Mars Ay’ın 5 derece kuzeyinde 15 00 İLK DÖRDÜN 17 04 Yer–Merkür–Güneş dizilişi 18 01 Neptün Ay’ın 5 derece güneyinde (resimde verildi) 18 21 Ay Yer’e en uzak (resimde verildi) 20 14 Jüpiter Ay’ın 7 derece güneyinde 20 18 Uranüs Ay’ın 6 derece güneyinde (resimde verildi) 21 23 Göktaşı yağmuru 23 04 DOLUNAY 29 03 Yer–Venüs–Güneş dizilişi 30 15 ikinci kez SON DÖRDÜN GÖKTAŞI YAĞMURU Görüldüğü takım yıldızdan ismini alan Orionidler (gökatlasında verildi) göktaşı yağmuru etkinlik dönemi 2 Ekim– 7 Kasım arası olup en yüksek sayıya (saatte 30 göktaşına) ulaştığı tarih 21 Ekim’dir. Bu tarihte gece yarından itibaren sabah Güneş doğuncaya kadar saniyede 66 (11–72 değişen hız değerleriyle karşılaştırın) kilometre hızla atmosferimize giren göktaşları görülebilir/sayılabilir. Her gün ve gece binlerce göktaşı düşer, bizler yaygın yerleşimlerdekilerini/kıtalardakilerini bilebiliyoruz. Gerçekte, Yer yüzeyi büyük oranda suyla kaplı olduğundan, göktaşların çoğu okyanus–deniz ve göllere düşmeli, geniş alan kaplayan çölleri de katabiliriz. Uluslararası göktaşı organizasyonu adresi: http://www.imo.net. Kavuşumdan iniş 25 gün saat 1 04 Satürn Güneş’in arkasında 1 07 SON DÖRDÜN 2010’UN OLAYLARI Parlak Gezegenlerin Güneş’ten Açısal Uzaklıkları ve Parlaklıkları (gece saat 03 için) (D: doğu, B: batı; Uzaklık: yay derecesi biriminde, Par.: kadir) Tarih (Ekim) 1 11 21 31 Merkür Uzaklık Par. B 12 –1.1 B 5 –1.4 D 3–1.3 D 9 –0.7 Venüs Uzaklık Par. D35 –4.8 D26 –4.6 D 14 –4.3 B 6 Mars Uzaklık Par. D 33 +1.5 D30 +1.5 D 27 +1.5 D 24 +1.4 Jüpiter Uzaklık Par. D169 –2.9 D 158 –2.9 D 147 –2.8 D 137 –2.8 Satürn Uzaklık Par D 2 +0.9 B 9 +0.9 B 17 +0.9 B 26 +0.9 Gök Cisimlerin Doğuş–Yükseliş–Batış Saatleri (saat:dakika) İsim Ay Merkür Venüs Güneş Mars Jüpiter Satürn Uranüs Neptün GÜNCEL GÖKBİLİM HABERLERİ Nova, bir yıldızın beklenmedik bir anda kısa süreli parlaması olayıdır. Bir çift yıldız sisteminde iki bileşenden biri olan beyaz cüce yıldızın şiddetli termonükleer patlaması ile nova patlaması oluşur (ayrıntılı bilgi için adres: http://tr.wikipedia.org/wiki/Nova). NASA’nın Fermi Gamaışın Uzay Teleskobunu kullanan Yazının devamı 19. sayfada CBT 1228/ 13 1 Ekim 2010 Doğuş 23:13 05:57 10:13 07:00 09:51 18:25 06:58 18:24 17:02 1 Ekim En yüksekte 07:00 12:13 14:55 12:54 14:58 00:18 12:56 00:21 22:17 Batış 14:40 18:27 19:36 18:47 20:05 06:11 18:54 06:18 03:32 15 Ekim Doğuş En yüksekte Batış 14:38 19:39 00:46 07:08 12:47 18:25 09:20 13:58 18:36 07:15 12:50 18:24 09:46 14:42 19:38 17:22 23:13 05:03 06:11 12:07 18:03 17:23 23:20 05:16 16:06 21:21 02:36 Doğuş 23:32 07:22 06:30 06:33 08:41 15:16 04:18 15:19 14:03 31 Ekim En yüksekte Batış 06:37 13:31 12:23 17:22 11:25 16:22 11:48 17:01 13:26 18:10 21:05 02:54 10:11 16:05 21:15 03:11 19:18 00:33