Katalog

THESQS: Her yıl dünyanın en iyi 200 üniversitesini seçer. THES Eğitim alanında çalışan Quacquarelli Symonds (QS) şirketi ile ortak çalıştıkları için derecelendirme THESQS olarak alandırılmaktadır. THESQS’in en farklı taraflarından birisi akran değerlendirmesine verdiği % 40 ağırlıktır (Tablo 2) . WEBOMETRICS: Çok farklı bir yöntem uygular. Başlangıç amaçları kendi ifadeleriyle WEB yayıncılığını teşvik etmektir. Kullandıkları ölçütler: 1. Google, Yahoo, Live Search ve Exalead olmak Tablo 2: THESQS Dünya Üniversiteleri Sıralama Ölçütleri. üzere 4 arama motorunda o kuruma ait elde edilen sayfa sayısı. 2. O kuruma ait dış bağlantı sayısı (Yahoo Search, Live Search ve Exalead. ile elde edilmektedir). 3. O kuruma ait Adobe Acrobat (.pdf), Adobe PostScript (.ps), Microsoft Word (.doc) ve Microsoft Powerpoint (.ppt) dosyaları. Bu veriler Google, Yahoo Search, Live Search ve Exalead ile elde ediliyor. 4. Google Akademik her akademik alan için ve makale ve sitasyon sayılarını sağlar. Webometric derecelendirmeyi yaparken toplam 15 bin üniversiteyi analiz etmekte ve 5000 üniversitelik bir sıralama yapmaktadır. Akademik derecelendirmeler, üniversiteler hakkında kanaat edinilmesine katkıları bakımından önemlidir. Ancak kullanılan ölçütler, bunların kalitatif ya da kantitatif oluşu, önem verilen ödüller, yayın dili, kurumların büyük ya da küçük oluşları, her bir ölçütün sıralamadaki ağırlığı ve tüm bunların kendi aralarındaki korelasyonlarında rastlanan tersliklere yönelik çeşitli eleştiriler sıralamalarla ilgili sorunlu alanlar olmaktadır. Tüm ülkelerde çok farklı misyonları olan ve toplum başta olmak üzere paydaşlarının değişik taleplerini karşılamak zorunda olan binlerce yükseköğretim kurumu bulunmaktadır. Sadece fen ve sosyal bilimler alanlarına yönelmiş olanlar arasındaki farklar bile çok fazladır. Tüm bu farklılıklara karşın dünya ölçeğinde ve uluslararası koşullara uygun olarak üniversiteleri karşılaştırmak çok sayıdaki eksikle de birlikte gidecektir. O nedenle her bir sıralamayı bir kurumun, o ölçütleri kullanarak yaptığı sıralama olarak okumak gerekecektir. Dolayısıyla bir dereceleme listesi tek başına sadece o ölçütlerin başarısı gibi okunmazsa hatalara açıktır. Nobel ödülü ölçüt olarak kullanılıyorsa Nobell ödüllü üniversiteler olarak yaklaşmak (tabii ki kullanılan diğerleriyle beraber) veya akademisyenlerin görüşlerine anket usulü başvurularak yapılan bir sıralamaya da o gözle bakmak yerinde olacaktır. Ele tirilerin yo unla t alanlar u ekilde özetlenebilir: 1. Derecelendirmede kullanılan yayın sayıları hesaplanırken “Institute for Scientific Information” (ISI) veritabanına kayıtlı yayımlar seçilmektedir (Yani SCIExpanded, SSCI, AHCI). Bunlar esas olsarak İngilizce yayınlanmakta ve ABD ile İngiltere akademik normları göz önüne alınarak seçilmektedir. İngilizcenin kullanılmadığı ülkeler daha baştan geri plana itilmektedir. 2 Atıf sayıları bazı tartışmalara yol açmaktadır. Amerikalıların sıklıkla Amerikalılara atıf yaptıkları, başka ülkeleri bu konuda göz ardı ettikleri ileri sürülmektedir. Atıfların akademik performans ölçütü olarak kullanılmaya başlanmasının temelinde akademik çalışmaların akademik camiada dolaşması ve karşılıklı bilimsel iletişimin sağlanması felsefesi vardır. Bugünkü anlamı ise giderek ticaret aracı olmaya doğru kaymakla eleştirilmektedir. Başka ülkelerin araştırmalarına, yeterli bulunmayarak veya başka gerekçelerle, atıf yapılmıyorsa, içeriye geribesleme gündeme gelmektedir. 3 Ölçütler arasında akademik camiaya, üniversitelere ait sorulan sorular da yer almaktadır. Özellikle yöneticilik görevinde olanlara kişisel kanaatleri sorulmaktadır; yani bu iş bir çeşit popülarite yarışması Tablo 3. THESQS, SJTU ve Webometrics’deki on üç parametre Arasında Çapraz Korelasyon (Kyn: Joao E. Steiner) (A,B,C, D, E, F: ARWU Parametreleri G, H, I, K, L, M: THES parametreleri J : Webometrics parametresi) CBT 1174/15 18 Eylül 2009 gibidir. Bu ölçüt tümüyle öznel olup, bilimsel tarafsızlığı tartışabilir hale gelmektedir. 4 Kullanılan ölçütlerin bir kısmı en üst düzey araştırma üniversitesi normlarıdır. Üniversitenin diğer misyon ve hedefleri bir kenara itilip sadece bunlar altın standart olarak değerlendirilmektedir. 5 Kullanılan bazı ölçütlerin üniversitelerin kalitesini hangi anlamda ve ölçüde yansıttığını anlamak kolay değildir. Örneğin bir üniversitede bulunan yabancı öğrenci oranının ne şekilde böyle bir etkiye sahip olduğu çok net anlaşılamamaktadır. 6 Bazı ölçütler akademik performansı göstermekte hatalı görünmektedir. Örneğin THESQS’deki ölçütler kendi aralarında zayıf korelasyon göstermekte, hatta bazıları birbiriyle ters korelasyon göstermektedir. Tablo 3’te kullanılan Steiner’in çalışması 2005 yılında THESQS, SJTUIHE ve Webometrics’teki on üç parametreyi 178 üniversitede multivariate analizden geçiren bir araştırmadır. Korelasyonda uyumsuzluk özellikle THES ölçütlerinden K, L ve M için geçerlidir. SJTU ölçütleri bu anlamda daha tutarlı olup kendi aralarında korelasyon vardır. 7 ISI kapsamına giren dergiler arasında, önemli bazı dergiler İngilizce olmadıkları için yer almamaktadır. Bu durumda ciddi bir dil biası söz konusudur. Bu durum, dolaylı olarak, Anglosakson biasını da yaratır. Başarı ligleri sıralamaları gerçek amacından uzaklaşmış olup, örneğin Altbach, giderek popüler yarışmalara döndüğünü söylemektedir. Örneklerini verdiğimiz üzere bu yarışmalar yeterli güven sağlamaktan uzaktır. Eleştiriler doğrultusunda yapılacak düzeltmeler daha nesnel derecelendirmeleri sağlayabilir. 2004 yılında Bükreş’teki “UNESCO European Centre for Higher Education” (UNESCOCEPES) ve Washington’daki “Institute for Higher Education Policy” tarafından Uluslararası Derecelendirme Uzmanlar Grubu (IREG) kuruldu. IREG’in misyonu yükseköğretim kurumlarının derecelendirmeleri için kalite ve iyi uygulama ilkeleri oluşturmaktır. Bu konular 1820 Mayıs 2006 tarihinde Berlin’de karara bağlanmış ve “ Yüksekö retim Kurumlar n n Derecelendirmeleri için Berlin lkeleri” olarak açıklanmıştır (Berlin Principles on Ranking of Higher Education Institutions). Tüm eleştirileri bir kenarda tutup “acaba dorukta yer alan üniversiteler derecelendirmelerde puan aldıkları alanlarda ne durumdalar?” sorusu merak uyandırıcıdır. 2004 yılında bu üniversitelerden örneğin dünya ilk 20’si içinde yer alanların mezunların ortalama 8,5’i ve çalışanların da 4,4’ü Nobel veya Fields madalyası kazanmışlar. Nature ve Science dergilerinde ortalama 27,6 yayın yapmışlar. Atıf dizinlerinde yer alan ortalama makale sayıları da 4.316. Bu rakamlar dünya ilk 20’si arasında olmanın ne denli yüksek bir eğitim ve araştırma gücünü gösterdiğinin örnekleridir. KAYNAKLAR 1. N.C. LIU and Y. CHENG: Academic Ranking of World Universities Methodologies and Problems. Higher Education in Europe, Vol. 30, No 2, 2005. 2. Philip G. Altbach: The Dilemmas of Ranking. International Higher Education, number 42, Winter 2006 3. Joao E. Steiner: World University Rankings – A Principal Component Analysis. Çevrimiçi elektronik adres: http://arxiv.org/pdf/physics/0605252.pdf Erişim tarihi: 27.03.09 4. Anthony F. J. van Raan: Fatal Attraction: Conceptual and methodological problems in the ranking of universities by bibliometric methods. Scientometrics Vol. 62, No. 1, p. 133143, 2005.