Katalog

Bilimsel Başarım Türkiye’de başarılı bilim adamları, bilimsel yayınlar, nitelik sorunları Özellikle kimya dalında bazı gruplarda çalışanların çok atıf alan makaleleri için, Türkiye’den yapılan atıfların % 9095 dolaylarına yükseldiği görülüyor! Yurt içinde atıf çemberi oluşturmanın sadece ikiüç grup için geçerli olmadığı, Anadolu üniversitelerinden araştırma ortamına son beşon yılda giren bazı öğretim üyelerinin de bu yolda etik dışı etkinlikler gösterdiklerini belirtmeliyim.. (3) Yurt içinde atıf çemberi oluşturmanın sadece ikiüç grup için geçerli olmadığı, Anadolu üniversitelerinden araştırma ortamına son beşon yılda giren bazı öğretim üyelerinin de bu yolda etik dışı etkinlikler gösterdiklerini belirtmeliyim. Yurtdışı bilimsel dergilerde yayımlanan bir makale, yayını izleyen ilk yıllarda 34 atıf alırsa, SCIdeğerlendirmelerine göre, dünyada yüksek atıf alan makaleler sıralamasında yer alır. Çeşitli organik kristaller üzerinde Anadolu üniveritelerinde yapılan bazı araştırmaların bu sıralamada yer aldıkları görülüyor. Atıflar üzerinde yapılan bir inceleme, bu tür yayınlara yapılan tüm atıfların yurtiçi kaynaklı olduğunu gösteriyor. (4) Bu nedenlerle, Türkiye Bilimler Akademisi Üyesi Prof. Dr. Ersin Yurtsever’in görüşüne katılıyorum: Tanınmış bilim adamlarını sıralarken, yayın sayısı, atıf sayısı, hsayısı vs. sayılarını bilgisayar ortamında kolayca belirttikten sonra, bilime yapılan gerçek katkının konunun uzmanları tarafından değerlendirilmesinin gerekli olduğunu belirtmeliyim. bu amaçla literatür çalışmalarını yoğunlaştırmaları gerekiyor. Güncel araştırmalara yönelmek konusunu belirli bir örnek üzerinde toplayarak açıklamaya çalışalım: Polimer bilimi 1920’li yıllarda kurulup çok yönlü disiplinler halinde 20. Yüzyıl boyunca gelişmiştir. Klasik anlamda bu bilim dalı 21. Yüzyılda gelişmesini tamamlamıştır. Bu bağlamda, başlıca polimerik materyali oluşturan polietilen, polipropilen, PVC ve polistiren üzerinde karakterizasyon çalışmaları yapmanın bir anlamı kalmamıştır. 20. Yüzyılda polimerik maddeler üzerinde geliştirilen bazı ilginç araştırma alanları da önemini yitirmiştir. Örneğin, 25 yıl önce bulgulanan ve çok yoğun akademik ve endüstriyel araştırmalara yol açan "iletken polimerler" konusu uygulamalardaki başarısızlıklar nedeni ile ivmesini yitirmiştir. Bu konudaki çalışmalar, yön değiştirerek, optikaktif polimerler ve elektroışık saçan makromoleküller üzerinde yoğunlaşmıştır. Polimerizasyon katalizörlerindeki gelişmeler üzerinde özellikle duruluyor. Makromolekül zincirlerinin mikroyapısını denetlemek ve polimerik maddelerde strüktür – mikro yapı ilişkilerini ayrıntılı olarak belirleme olanakları gündemdedir. Son yıllarda önü açılan bir başka araştırma alanı da nanobilim ve nanoteknoloji terimleri ile nitelenen konulardır. 1–100 nanometre eşelinde organize edilen materyalin, ilginç özellikleri çeşitli blok kopolimerlerin ve hibrid toplu kümelerin düzenlenmesi ile sağlanıyor. Türkiye’de deneysel fizik çalışmalarının yapılamayacağını savunan fizikçilerin ülkesinde, bu ilginç konuda nasıl gelişme sağlanabileceği merak ediliyor. Biyopolimerler, biyoloji ve sağlık konularına yönelik araştırmalar 21. Yüzyılda bilimsel araştırmalara damgasını vurmuştur. Çök dallı polimerler (dandrimerler), çok fonksiyonlu (akıllı) polimerler, örneğin elektriksel iletkenlik ve Kevlar benzeri mekanik özellikler gösteren polimerik maddeler, (görünür ve IR bandlar içeren) çeşitli kromofor gruplar taşıyan makromoleküller üzerindeki araştırmalar ilgi çekiyor. Araştırıcıların, Anadolu üniversitelerinde kurdukları kapalı devre çevrimlerin dışına çıkarak, dünyadaki bilimsel gelişmelere katılmak için "bütün antenlerini germiş olmaları" gerekiyor. Her fırsatta yineliyoruz, nitelikli bilimsel yayınların üretilmesi için, en yetenekli ve ilgili gençlerin araştırmalara katılmasını sağlayacak bir düzenin kurulması zorunludur. Prof. Dr. Bahattin Baysal Türkiye Bilimler Akademisi T ürkiye’de üretilen bilimsel yayınların niteliği ve başarılı bilim adamları konusunda Cumhuriyet Bilim Teknik (CBT)’de yayımladığımız yazılar ilgi ile karşılandı. Memleketimizde üniversiteler, araştırma kurumları ve bilimsel araştırmalar üzerinde, Cumhuriyet’in "Olaylar ve Görüşler" sütunlarında 1984 yılında yazmaya başladığımız görüşleri CBT’deki yazılarla sürdürüyoruz. Bu yazılarda başlıca amacımız yurdumuzdaki bilimsel araştırma etkinliklerini gündemde tutmaktır. Yaptığımız incelemelerin ve önerilerin bir hayli öznel (subjektif) yorumlar taşıyacağı kuşkusuzdur. Çeşitli incelemelerde vurguladığımız gibi bilim indekslerinde yer alan yayın sayıları 1990’lı yıllardan sonra hızla artmış, Prof. Dr. Altan Onat’ın verilerine göre, 2005 yılında 17.300’e ulaşmıştır. Bu sayısal artışa karşın, yayınların nitelik bakımından genellikle yetersiz oldukları biliniyor. Türkiye’de çok sayıda makale üreten grupların güncel araştırma konularına hızla giremedikleri ve bu nedenle özgün çalışmalar yapamadıkları görülüyor. Başarılı bilim adamlarından ilgili yazılarımıza gelen uyarılar, çizelgede yer almayanların anımsatılması ve bazı sayısal yanlışların düzeltilmesi yönündedir. Bilimsel çalışmaların niteliğini yükseltmek için özellikle genç araştırıcılara yapılması gerekli öneriler üzerinde nedense durulmuyor. çalışmaları uzun yıllar boyunca sürdürdükleri ve incelenip tüketilmiş konuların dışına çıkıp atılım yapamadıkları görülüyor. Bunun gibi, ayni konularda, üçdört kişiden oluşan bir grubun, 15 – 20 yıl birlikte sürekli yayın yaptıkları anlaşılıyor. Uzun yıllar aynı konularda yayın yapan grupların BÜYÜK ARAŞTIRMA GRUPLARI (5) Türkiye’de çalışan bilim adamlarının yayınlarını değerlendirirken, dikkat edilecek bir başka husus, bu çalışmaların üretildiği koşulların incelenmesidir. Bilim adamının ABD veya Batı Avrupa’da tanınmış bir araştırma merkezine katılarak çalışmalarını çeşitli araştırma grupları ile sürdürmesi olumlu bir yaklaşımdır. Ancak bir bilim adamının, büyük araştırma gruplarının ortak ürünlerine verilen atıflara dayanarak, bilime önemli katkılarda bulunduğunu ileri sürmesi anlamsızdır. Kendisinin de bir grup lideri olarak ayrıcalıklı durumunu kanıtlaması gerekir. Türkiye’de bağımsız olarak başlattığı araştırmaları sürdürürken, bir araştırma ünitesi oluşturarak çalışmalarını bilim dünyasına açan öğretim üyelerinin özellikle desteklenmelerini öneririm. ETİK DIŞI DAVRANIŞLAR Oysa, araştırıcıların yayınları ile bu yayınlara yapılan atıf sayıları ve hsayıları üzerinde daha dikkatlı bir inceleme, Türkiye adresli yayınların nitelikleri üzerinde oldukça geniş bilgiler sağlıyor. Önemli gördüğümüz bazı saptamaları açıklamanın yararlı olacağını sanıyorum. (1) Türkiye’de Cumhuriyet döneminde başlatılan üniversite ve bilimsel araştırma ortamında, 21. Yüzyıl başında üçüncü kuşak devreye girmiştir. Daha önceleri israrla belirttiğim gibi, en önemli sorun araştırma geleneğinin yeterince yerleşmemiş olmasıdır. Genç araştırıcıların, hocalarının başlattıkları araştırma projeleri üzerindeki öğrencilerinin de Anadolu Üniversitelerine yayılması ve benzeri konularda çalışmalarını sürdürmeleri nedeni ile, dünyaya kapalı bir ağ yapısında araştırmaların sürdürüldüğü gözleniyor. Özellikle kimya bilim dalında rastlanılan bu sağlıksız durumun, bu düzende çalışanların, yayın, atıf ve hsayılarını yapay olarak arttırdığı biliniyor. (2) Bilimsel yayınlara yapılan atıflar, başarılı bilimsel araştırmalar için, kuşkusuz en önemli bir gösterge olarak dikkata alınıyor. İndekslere giren dergilerde yayımlanmış olsa bile ABD ve Batı Avrupa dışındaki ülkelerde üretilen yayınlara, genellikle, yeterince atıf verilmediği biliniyor. Önceki yıllarda, Türkiye adresli makalelerde, selfatıf oranının % 25 dolaylarında kaldığını saptamıştık. Ancak, özellikle kimya dalında yukarda belirttiğim gruplarda çalışanların çok atıf alan makaleleri için, Türkiye’den yapılan atıfların % 9095 dolaylarına yükseldiği görülüyor! HIZLA DEĞİŞEN ARAŞTIRMA ORTAMI (6) Bilimsel araştırma alanları ve araştırma konuları hızla değişiyor. Bilimsel araştırmaların her alanında, araştırıcıların güncel araştırma konularına yönelmeleri, 985/20 4 Şubat 2006