Katalog

ASTRONOMİ 21 Ekim’de göktaşı yağmuru izleyeceğiz Ay, 6 Ekim saat 17’de Yer’e en yakın ve 19 Ekim saat 13’te en uzak konumda bulunacak. Ay, 25'inde ise Ay Antares'i örtecek. Hasan H. Esenoğlu, Astronom Dr., İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi (İzinli) ve Assist. Prof.., King Saud University College of Science Department of Physics and Astronomy, esenoglu@istanbul.edu.tr 5 Ekim gece yarısından sonra saat 03'te Uranüs, Ay'ın 0.5 derece kuzeyinde yer aldı ve Ay tarafından örtüldü. İkili 1903 saatleri arası gökyüzünde izlendi, Uranüs sönük gök cismi olduğundan (+5.7 kadir) sadece teleskopla gözlenebilir... İki gök cismin bu yakınlığı sönük gezegenin yerini belirtiyor olması olumlu, dolunaya yakın evredeki Ay'ın ışığı ise olumsuz. İkilinin görünümü resimde verildi. 25'inde akşam saat 17'de Antares Ay'ın 0.4 derece kuzeyinde yer alacak ve Ay tarafından örtülecek. Scorpius Akrep takımyıldızının en parlak olanı (+1.1 kadir) ve teleskopsuz gözle rahat görülebilir. Bu ikilinin görünümü de resimde verildi. Aylık gökbilim takvimi: Ekim boyunca Ay’ın evreleri resimde verildi. Yeniayilk ve son dördündolunay evrelere ulaşma saatleri de belirtildi. Resimden uygun gözlem geceleri seçiminde yararlanılabilinir. Ay, 6 Ekim saat 17’de Yer’e en yakın ve 19 Ekim saat 13’te en uzak konumda bulunacak. EKİM AYINDA GEZEGENLER Bu ay Güneş'e yakın gezegenlerin tümü gün boyunca gökyüzünde, geceye kalanlar az sayıda, onlar da aşağıda... Yüz mum yanında bir mumun ışığı görülmez olur, benzer şekilde çok şiddetli Güneş ışığı altında Ay hariç gezegenleri de göremiyoruz... Jüpiter, ay ortasına kadar akşamları yaklaşık 1 saat süreliğine ufuktan en fazla 14 derece yüksekte güneybatıda Terazi (Libra) takımyıldızında görülecek. Gezegenin parlaklığı –1.8 kadir. Satürn, ay boyunca gece yarısından sonra özellikle sabahları yaklaşık 4 saat süreliğine ufuktan en fazla 60 derece yüksekte güneydoğuda Aslan (Leo) takımyıldızında görülecek. Sönük izlenecek gezegenin parlaklığı da +0.6 kadir. Uranüs, ay boyunca akşam saatlerinden itibaren gece yarısı sonrasına kadar 6 saat süreliğine teleskop eşliğinde izlenebilir. +5.8 kadir parlaklıklı sönük gezegen ufuktan en fazla 38 derece yüksekte güneydoğuda Kova (Aquarius) takım yıldızında yer alacak. Aquarius, Latince kökenli dillerde “su" anlamında ki Kova ismi de bunu anımsatmakta… bir de özellikle yaz aylarında sık kullandığımız su havuzu anlamında okunuşu ile “akkua park" da böyle olmalı. Gezegen ve bulunduğu burç, gök atlasında verildi. Neptün de ay boyunca akşamdan gece yarısına kadar 5 saat süresince teleskop eşliğinde izlenebilecek. +7.9 kadir parlaklıklı oldukça sönük gezegen ufuktan en fazla 33 derece yüksekte güneyde Oğlak (Capricornus) takımyıldızında bulunacak. Neptün, gezegen adı olmasına rağmen şahıs ismi olarak ta kullanılabiliyor… Neptün de bulunduğu burç ile birlikte gök atlasında verildi. GÖK ATLASI 15 Ekim gece saat 23.00 için verildi. Ay boyunca gök cisimlerin konumlarını bulabilirsiniz. Bu sanal gök atlasını yukarıdaki tarih ve saatte gerçeği ile karşılaştırmak, uzayı kavramada yararlı olur. Bu iş için gök atlasına gökyüzüne bakar şekilde doğru yönlerde yukarıya kaldırırak eşleştirmek yeterli. Hareketli cisimlerin (yapay uydular dahil) gecelik yolları üzerindeki sabit duran parlak yıldızların/takımyıldızların arasından ilerleyişleri gün ve gün işaretlenmeleri ile bu cisimlerin yol izleri de belirlenebilir ve gelecek gecelerde nerede olacağı kestirilebilir de. Gök atlasında ayrıca Büyük Ayı (Ursa Major), Küçük Ayı (Ursa Minor), Kutupyıldızı (Polaris) ve bu ay görülebilecek burçlar da verildi. Örnekleme: Gök atlasında yer alan ve hep gökyüzünde kalan Büyük Ayı takımyıldızını gece uzun süre ile yer değiştirdiğini ara ara izlemek aslında Yer'in döndüğü bilgisini gözlemleyerek/ deneyleyerek öğrenmede tercih edilebilir, tıpkı Yer'in yuvarlak olmasını öğreten uzaklaşan geminin görünümündeki ayrıntı örneklemesinde olduğu gibi. Temel bilim öğreticilerimiz ilköğretimlerinde, kampizci etkenliklerinde ve benzerlerinde bu örneklemeden yararlanabilirler. Büyük Ayı takımyıldızı ayrıca Kutupyıldızını gösteriyor olması bilgisi ile birlikte. PLANETERYUM Büyükşehirlerimizde hiç olmayan kapsamlı planeteryumların (gezegen evleri) kurulmasının gerekliliğini ilgili yöneticilerimize ve özel sektörümüze duyuralım. Kapsamlı planeteryumların pek çok cazip yönleri var. 1 Ülkemizde kapsamlı planeteryum bulunmamakta, oysa çoktan kurulmuş olmaları gerekirdi. Bu yüzden kapsamlı planeteryumlar ilk olma özelliğini taşıyacak!.. 2 Başta Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere Avrupa’nın hemen her kentinde kurulmuş bulunan planetaryumlar bünyesinde halka yönelik gökyüzü gözlemleri ve geniş ölçekli uzay/evren bilgilendirmeleri verilmekte. 3 Halkımız, gazetelerin ve dergilerin, bilhassa televizyonların uzayteknoloji haberlerinden, bilimkurgu filmlerinden, popüler bilim yayınlarından ve benzerlerinden özellikle tüm dünyanın son tam Güneş tutulmalarını ülkemizden izlemelerinden çok etkilendi ve bu on yılların etkilenme birikimi halkımızı bilimsel faaliyetlerin her türlüsünü canlı izlemeye adeta aç bıraktırdı... Halkımızda bilim içerikli sosyal faaliyetler, hele kendi ülke insanın gerçekleştirdiği bilimsel etkinlikler onlarda dayanılmaz merak uyandırıyor! Bunu CBT 1020/8 6 Ekim 2006