Katalog

gencbilimci@hotmail.com Kaplumbağalar kışın nereye gider? Kış uykusu iklimlerin değişimiyle paralel olarak ortaya çıkar. Bu fizyolojik değişim bir tür korunma ve savunma mekanizmasıdır. Neden, niçin, nasıl? KİTAP TAŞIYICISI GEREKEN MALZEME: Bir iki tane kitap Naylon bir torba (Naylon torbanın kitaplardan daha büyük olmasına dikkat edin. Bu, kitapların dengesiz durarak devrilmesine engel olacak ve işinizi kolaylaştıracaktır) Bir masanın üstüne önce naylon torbayı, üstüne kitapları üst üste yerleştirin. Naylon torbayı şişirmeye başlayın. Gözleyin, kitaplara ne oluyor? NELER OLUYOR? Siz naylon torbaya hava üfledikçe, torba şişmeye başlayacak ve kitaplarımız da, torbayla birlikte hareket ederek havaya kalkacaktır. K NEDEN UYUYORLAR? Hayvanların uyumasına neden olan bu olayın bir tür tetik mekanizması ile harekete geçtiği sanılmaktadır. Kanında bu özelliği taşıyan her canlı havaların soğumasıyla birlikte uyumaya hazırlanacaktır. Bilim insanları bu konuyu araştırmak için uykuda olan bir tür yer sincabından aldıkları kanı, kış uykusuna yatmayan sincaplara enjekte ettiklerinde, onların da uyumaya başladığını gözlemişlerdir. BAHAR AYLARI GELİNCE... Uzun bir uykunun ardından hem dinlenmiş hem de metabolizması yenilenmiş olarak uyanır hayvanlar. Aylarca uyumuş olmaları bedenlerinin sağlıklı çalışmasına engel olmaz. Fakat yaklaşık yüzde kırk zayıflamışlardır. Bu kaybın büyük bir bülümünü uyanma sürecinde verirler. Uyku sırasında çok ama çok az enerji kaybetmişlerdir. Yapılan incelemelerde kaslarının erimediği, kemik dokusunun korunduğu saptanmıştır. Henüz kemik dokusunu nasıl koruyabildikleri konusunda çalışmalar sürmektedir. 2. Dinozorlar ne zaman yok oldular? a. 100 milyon yıl önce b. 1000 milyon yıl önce c. 65 milyon yıl önce 4. Okyanusun dibinde depremlerin yarattığı dev dalga a. Su baskını b. Tsunami c. Fırtına Biliyor musunuz? ALBERT EINSTEIN‘IN BEYNİ 1955 yılında ölen Einstein'ın beyni, Princeton Hastanesi'nde bir kavanozda onlarca yıl bekletildi. 1980’li yıllarda nörobiyologlarca yapılan incelemeler sonucunda ünlü bilim adamının beyninde olağanüstü hiç bir şey bulunamadı. CBT 1020/22 6 Ekim 2006 GEÇEN SAYININ ÇÖZÜMÜ: 1c, 2a, 3c 4b aplumbağalar, ayılar, yılanlar bazı sincap türleri ve daha birçok hayvan havalar soğuduğunda iç güdüsel olarak kış uykusuna yatarlar. Bunun en önemli nedenlerinden biri yiyeceklerinin azalmasıdır. Ayrıca daha soğuk havalarda yaşabilmek için daha çok enerjiye ihtiyaç duyarlar. Böylece, yavaşlayan metabolizmalarına ayak uydurur ve gerçek anlamda enerji tasarrufu sağlarlar. İki tür kış uykusu vardır. Bunlardan biri oldukça hafif, bir tür dinlenmedir. Bu uykuyu uyuyan hayvan, hem vücudunda biriken yağlarla beslenir, hem de yuvasına depoladığı yiyeceklerle. Oysa gerçek kış uykusunda vücut ısısı sıfır dereceye kadar inebilir. Uykudaki hayvanın soluk alış verişi o kadar çok yavaşlar ki, ölü gibi görünür. Yaklaşık 56 ay kadar sürer kış uykusu. Bu uyku sırasında beyin işlevleri ve sindirim sistemi çok yavaş çalışır. Tıpkı soluğun yavaşlaması gibi; kan basıncı düşer, kalp atışı, dokulara giden oksijen ve enerji depolama azalır. Ayıların kış uykusuna yattıkları yerlerde yapılan araştırmalar sonucunda; hiç bir dışkı, idrar kalıntısına rastlanmamıştır. Bu da, vücutlarında biriken azotu üre yoluyla dışarı atmadıklarına dair bir işarettir. Yapılan çalışmalar sonucunda, bağırsaklarındaki bazı bakterilerin üreyi, vücut için faydalı hale dönüştürdüğü anlaşılmıştır. Uykudaki davranışları ise değişmez. Yani tıpkı sıradan bir uykuda olduğu gibi yer değiştirilir ya da rahatsız olduklarında tepki verirler. NEDEN? Burada havanın itme gücünden faydalanıyorsunuz. Nefes alıp verirken hiç bir güce sahip görünmeyen hava molekülleri, torbanın içine üflendiğinde birbirlerini iterek esnek torbayı şişirmeye başlarlar. Böylece torbanın üstünde duran kitap veya benzeri nesneler kolayca havaya kaldırılır, sağa sola taşınabilir. DüşünEğlen 1. Hayvan ve bitki ölülerinin taşlaşmış haline ne isim verilir? a. Fosil b. Kemik c. Gömü 3. İlk bilim kurgu yazarlarından sayılır a. Jules Verne b. Charles Dickens c. Jack London