Katalog

Paleontoloji DİNOZORLARIN GİZİ NE? Dinozorların çok büyük canlılar olduğunu hepimiz biliyoruz. Ama bazıları doğa kanunlarının izin verdiğinden bile daha büyüktü. 30 kişilik bir araştırma ekibi, bu fenomeni açıklamaya çalışıyor. Dinozorlar neden diğer tüm kara canlılarından on misli büyüktü? Hangi besin ve sindirim stratejisi onlara gerekli enerjiyi veriyordu? Yeterli oksijen alabilmek için soluk alışverişi nasıl işliyordu? Hangi kemik yapısı onları kendi kütlelerinin ağırlıyla çökmekten kurtarmıştı? Dinozorlar doöa yasalarını zorlayan büyüklüğe nası eriştiler? Y aklaşık olarak 220 milyon ila 65 milyon yıl önce Mezozoik dönemde yaşamış olan bu kara canlılarının isim babası Richard Ovven'dir. Owen, bulduğu olağanüstü büyüklükteki fosillere bakarak dinozor (Yunanca deinos/ korkunç ve çok büyuk ve sauros/keler) sözcüğünü üretmişti. Dinozorlar en büyük kara hayvanlarıdır ama bunların diğer tüm kara canlılarından çok daha fazla büyümeleri hala anlaşılmış değil. Bir sauropod dinozoru (sauropod= uzun boyunlu dinozor) olan Brachiosaurus brancai örneğin, olması gerekenden çok daha fazla büyüyenlerden biri. Alman paleontolog Martin Sander soruyor: Neden sauropodlar diğer tüm kara canlılarından on misli büyüktü? Sander'e göre bu anormal büyümeyi ancak sauropodların fizyolojisini tasarlayarak anlamak mümkün. Hangi besin ve sindirim stratejisi sauropodlara gerekli enerjiyi veriyordu? Yeterli oksijen alabilmek için soluk alışverişi nasıl işliyordu? Hangi kemik yapısı onları kendi kütlelerinin ağırlıyla çökmekten kurtarmıştı? "Ne var ki geçmişe gitmek için bir zaman makinemiz yok. Bu yüzden bu so ruların yanıtlanması yorucu bir detektiflik işi" diyor araştırmacı. 0 bu soruları yanıtlamaya çalışırken, 2003 yılında Zürich Veterinerlik Enstitusü'nden omurgalılar üzerine uzmanlaşmış paleontolog Marcus Clauss ile karşılaşmış. Clauss ona soyu tükenmiş dev bir gergedanın (Indricotherium) sindirim stratejisıyle ilgili çalışmalardan söz edecekti. Sander daha sonra uzay tıbbı uzmanı HansChristian Gunga'yı da yanına aldı. Gunga, organizmadaki kütle çekimi gıbi konuları araştırıyordu. Fizikçi, zoolog, fızyolog, madde araştırmacısı, kimyacı ve paleontolog derken toplam 30 kişilik bir araştırma ekibi oluştu. Die Zeit ğazetesindeki (24/2005) yazıya göre Alman Araştırma Birlıği tarafından üç yıl boyu 1,4 milyon Avro ile desteklenen ekıp, şimdi olağanüstü büyümenin evrimıni tüm açılardan araşürmak istiyor. Ve İsviçre'deki Aathal dinozor müzesınde bir araya gelen bılım adamları ilk heyecan verici tezlerinı açıkladılar bile. Saurapod red Diamond yönetiminde çalışan ekip, bir canlının maksimum beden boyunu ıçinde yaşadığı bölgeye göre incelemiş. Diamond'un görüşü özetle şöyle: Belli büyüklükteki bir alanda az sayıda canlı beslenebilir. Bir hayvan grubundaki hayvanlar ne kadar büyükse o bölgede yaşayan hayvan sayısı da azalır. Ve beden kütlesi belli bir boyuta geldiğinde gruptaki hayvan sayısı yetersiz kalır, çevredeki en küçük olumsuz etki bile türün tükenmesine yol açar. Bu şu demek diyor Sander: Kara canlıları on tondan daha ağır olamazlar. Yani buna göre sauropodlar hiçbir zaman varolmamalıydılar. Oysa onlar on tonluk sınırı aşarak 50 ila 100 ton kadar büyüyerek bu değeri ona katlamışlardır. Sander bu sorunu bir konferansta şu şekilde dile getirmişti: Bugün niçin 50 ton ağırlığında filler yaşamıyor?" Sauropodlar 140 milyon yıl boyu dünyanın tüm kıtalarında dolaşarak değişen çevreye uyum sağlayarak vahşi dinozorlardan korunmak zorundaydılar. Fakat bundan yaklaşık olarak 210 milyon yıl önce geç Trıas döneminde ortaya çıkmalarından çok kısa bir süre olağanüstü büyük bir bedene salip oldular. Bu devleşme sadece iki ila on milyon yıl içinde gerçekleşmışti, peki ama nasıl? Brachıosaurus ile ilgili hipotezlerden biri şu: Bu dev sauropodun dışisi fil ve balinalardan daha çok yavru dunyaya İLGİNÇ TEZLERİ Dinozorlardaki büyümenin bilmecesi, 2001 yılına ait bir araştırmaya iniyor. Kalıforniya Üniversitesi'nde fızyolog Ja Bunya çamı (Araucaria araucana). 958/1030 Temmuz 2005