Katalog

TartışmaEditöre Mektup Girişimci üniversitelere doğru Avrupa'üa eğitim, öğretim ve araştırma konusunda rekabetçi, yaratıcı ve verimli hale getirecek çalışmalar yürürken, ülkemiz de Bologna kriterleri olarak bilinen düzenlemelere ayak uydurmaya çalışıyor. Yeni yiiksek öğretim olgusu bilgi çağına uyum sağlayabilen, yaratıcı, verimli, rekabetçi nitelikleri öne çıkarıyor. Bu tür üniversitelere "Girişimci Üniversite"ler denebilir. S •( ' \ ı \ on yıllarda yuksekogretımde yenı açılımlar konusunda ulkemızde başta yenı YOK yasa tasarısı olınak uzere bırçok goruş ve onerı uzerınde tar tışmalar suruyor Ulkemız yuksekogretım sıstemı Cumhurıyel kuruldugundan bu gune kadar uç nnemlı dcgışıklık geçırmış bır ozellığe sahıpür Bunlardan birincisı 1933 yılında gerçekleştırılen reformdur Bu reform eğıtım, ogretım bılım ve araştırma çalışmalarının çağdaşlaşması amacını taşımaktaydı Bu yolda başlayan duzenleme ler ıle ulkemız yuksekoğretım sıstemı "Modernleşme" burecıne gırerek çagdaş ulkeler ıle eğıtım, ogretım ve araştırma alanlarında aramızda bulunan açıklıgın gıderılerek ekonomık kalkmmamıza destek sağlanması amaçlanmıştır tkinci onemlı yapısal ve yasal değışıklık 1963 yılında gerçekleştırılmıştır TUBITAK'm kuruldugu o donemın gereklerı ve dunyadakı gelışmeler goz onunde tutularak yapılan yuksekoğretım reformunu "Yonetım Ozgurlugu" ve "De mokratıkleşme" olarak adlandırabılırız Üçüncü onemlı değışıklık 1981'de gerçekleştırılen YOK yasası ıle başlayan uygulamalardır Hem yasanm ruhu ve ıçerıgı, hem de uygulamaları goz onune alarak bu donemı "Akademık Dunyanın Merkezıleşmesı" ve "burokraükleşme" olarak adlandırmak olanaklıdır Bu donem, bııtun sıkıntıları, faydaları, zararları, savunanları, eleştırenlerı ıle bırlıkte kısmen de olsa degışerek surmektedır, ancak yenı bır donemın başlangıcının da doğuş sancılarını ıçennektedır Nıtekım, Turk yuksek oğretımnıde yaşanan tum bu gelışmeler, genç bır cumhurıyetın once modernleşme, batıya uyma, daha sonra ıse kendı bagımsızlıgını kurmaya çalışma sancıları olmuştur ları, ogretım uyelerının sayısı, kalıtesı ve ıçerıklerı gıbı) ıle gelen baskılarla bağlan tılı değıldır Beikı daha da onemlı olan babkılar ulkemızm gelışmış ulkeler ıle yu rutmekte olduğu rekabet ve yarıştan kay naklanıyor olabılır Avrupa Bırlıgı uye ulkelerı de kendılerını eğıtım, ogretım ve araştırma konusunda rekabetçi, yaratıcı ve verimli ha le getirecek çalışmaları yurutmekte ve ul kemız de Bologna knterlen olarak bılınen düzenlemelere ayak uydurmaya çalışmaktadır Dunya'da gelışınış ulkelerın onderlığınde oluşan yenı yuksek ogretım olgubu bılgı çağına uyum sağlayabilen, yaratıcı, verimli, rekabetçi nitelikleri one bdğımsi? eleştırı yerı olmaklan çıkma, pıyasaya, devlete ve ogrencıye fınansal olarak bağlı olma ve ozerklığın kaybolması turunden açıklamalar hem ulkemızde hem de bır çok ulkede yapılabılmekledır Geleneksel olarak unıversıteler, eğıtım ogretım ve araştırma ışlenılerını yerıne getırırken, kendı uyelerını belırleme ve seçmede, hedeflerını belırlemede, kendı yollarında gıdebılmede ozgur ve ozerk davranabılmektedırler Gunumuzun ge reklerı ve gelışmelerı devlet ve ozel unıversıtelerın bu ozellıklerı yanında kurumsal, orgutsel olarak dıger kurum ve kuruluşlarla olan ortak yonlerının oldukça fa<da oldugunu da goslermıştır Gırışımcılık de yenı açılımlar ve ge lışmeler çerçevesınde yenı boyutlar kazanmaktadır Ozellıkle, "Kamu Gırışımcılıgı" ve "Girişimci Devlet", "Sosyal Gırışımcılık" kavramları bugunun ıhtıyaçlarına ve beklentılerıne cevap verebılecek ıçerık ve uygulama şanslarına sahıptırler ve kar amacı taşımaları da şart değıldır Devletın ve kanunun uyguladığı polıtıka, ızledığı kultur ve gerçekleştırdıgı uygulamalar ış hayatının verıınhlıgı ve standartlarına gore yurutulebılır rın yenı tanımı belkı de "Girokrat" olabılecektır Girişimci unıversıte uygulamaları ıle yaratıcı karar alma ve yonetıını ger çekleştırebılmek olanaklı olabılecektır Değer yaratan hızmetlerı uretebılen re kabetçı, verimli ve yaratıcı üniversitelere doğru donuşum, ıçmde yaşadıgımız bılgı çağına uygun değışımı gerçekleştırmede etkılı rol oynayabılecektır Bılgı çagı, bıl gı toplumu ve bılgı ekonomısmın ıçınde yer alan çagdaş unıversıtelerın hem bılgı uretımı ıle yenılıkler yaratacak refahın oluşturulmasında, hem de bunları yarata cak bıreylere, çekırdek hrmalara ev sa hıplığı yaparak refahın yaygınlaştırılma sında onemlı gorevlerı vardır Bılgı uretıcılerı ıle bılgıyı kullanabı lecekler arasındakı ılışkılerın kurulması, gelıştırılmesı girişimci unıversıtelerın te mel ışlevlerınden bırıdır Bu durumda, bılgı temellı yenılıklerın kaynağı entelek tuel sermayeyı yaratmak ve bunları ekonomık degerler taşıyacak hale getırmek akademık kurumların onemlı amaçların dan bırıdır Kureselleşen ekonomıde et kın bıçımde rekabet edebılmek ve yer ala bılmek ıçın girişimci unıversıtelerın hem bolgesel hem de ulusal eko~ nomık kalkınmada onemlı rollerı vardır Bu roller yerı » 4 • ne getırılırken girişimci unı jğğ} *% versıte uç alanda odaklaş maktadır ÜÇ ALANDA ODAKLAŞMA 1. Celecegın girişimci lerını yetıştırmek 2. Unıversıtede olan » her uzmanlık dalında gırışımcı ruhunu kulturunu ge lıştırmek 3. Unıversıtenın bızzat kendısı ve uyelerını girişimci olabılecek hale getırebılmek Avrupa Komısyonunun . dırektıflerı ve Bologna .surecı ıle yuksek eğıtımmı tamamlayanların ış bulabılmelerı ya da ışını kurabılmelerını sağlayacak onlemlerın alınması onerıl mektedır Tum unıversıte oğreııcılerıne, ama ozellıkle de eğıtımı ve ıstegı gırışımcılık olan, gelecekte kendı ışını kuracak olanlara yonelık egıtımler ve olanaklar yaratılabılmelıdır Gırışımcılık derslerı be lırlı bır alana (ışletme, yonetım gıbı), odaklanmış olabılecegı gıbı unıversıte genelınde de olabılır Ornegın, Anadolu Unıversıtesı Işlel me Kakultesı 1996'dan bu yana "Girişimcilik" dersıni programında bulundurmak tadır Gırışımcılık ruhu ve kulturu gelıştırılerek, ılerıde kamu ve ozel kesımde çalışacak olanlar da bırer "lç Girişimci' olarak yenılık ve yaratıcılık peşmde olabıle cektedır Akademık gırışımcılık olarak da adlandırılan bu yaklaşımda unıversıtenın çıkartmaktadır Bu tur bır yuksekoğretım sıstemın dekı üniversitelere "Girişima Oniversite'ler demek pek de yanlış olmasa gerek Boyle bır oncrıye pek çok tepkı ve eleştırı geleceğı çok açık YENİ DÖNEMİN ADI Yenı oluşacak ve ulkemızı 21 yuzyıla taşıyacak olacak donemın kapsamı ve adı ne olabılır? Yenı bır donemı zorunlıı kılan fak torlerm başta gelenlerı nelerdır? Bu soruların cevapları konusunda çok farklı ve degerlı onerıler, tartışmalar surmektedır Bunlarm bır kısmı bıçımsel, bır kısmı da soyut oııerılerı ıçermektedır Degışme zorunlulugu sadece ulkemızde kı ıç sorunlar (ogrencı sayısı, butçe sınır AKADEMIK KAPİTALİZM? Oncelıkle "gırışımcılık" kavramının geleneksel olarak kâr amaçlı ve çıkarları, fırsatları gozleyen, onları degerlendırme ye odaklı olması ılk tepkılerın odağını oluşturmaktadır "Unıversıteler tıcarıleşı yor", "Akademık Kapıtalızm", "Unıversı telerın Şırketleşmesı" "Paracı Unıversıteler" gıbı, ıçerıklerı haklı bıçımde bazı olumsuzluklar taşıyan lanımlamaların bu tepkılerı ortaya çıkartmasi normaldır Her şeyın paraya odaklanması, unı versıtelerın geleneksel onuruna lehdıt, Bu konuda belkı de ulkemız Cumhurıyetın ılk donemlerındekı gırışımcılık ozellıklerı ıle elde edılen deneyım, başarı ve kazanımlarla dıkkat çekıcı olabılmek tedır Bugun, tum gelışmeler ışığında neden unıversıtelerımız kar amacınm oncelıgı olmayan gırışımcılık yapılanması ıle yaratıcı, verimli, rekabetçi olmasın? ORTAK ALANLAR VE "GİROKRAT" Girişimci Devlet", 'Girişimci Kamu' , 'Sosyal Cırışımcılık", "Girişimci Unıversıite" arasında ortak alanlar olsa ge rek Ozellıkle, unıversıtelerın yonetıcılerı ne unıversıtelerın gerçek sahıplerıdır, ne de yonetımde kâr gudusuyle hareket edıp, karar almaları beklenmektedır Bır taraflarıyla kamu gorevlısı dıger bır tarafıyla girişimci olabılecek olan yonetıcıle 913/20 1 8 Eylul 2004