Katalog

Eylül Ayında Gökyüzü Gezegenlerle buluşma ayındayız * 15 Eylül arası VenüsSatürnpollux birarada * 10'unda AySatürn buluşacak ve Regulus Merkür tarafından örtülecek * 13'ünde AyMerkür buluşması * 20 Eylül gece süresi gündüze en yakın * 24'ünde AyNeptün buluşması Hasan H. Esenoğlu(*) üneş, gökyüzünde günlük yaklaşık 1 derecelik bilinen hareketiyle ilerleyerek 11 Ağustos16 Kylül 2004 tarihleri arasında 37 gün boyunca Aslan (Leo) takımyıldızında, 17 Eylül30 Ekim arasında da 44 gün boyunca Başak (Virgo) takımyıldızında kalıyor. Bir yıldız ularak Güneş'in gezegenler gibi disk görünümü kolaylığından günlük yüzey görünümünü, bazılarının büyüklüğü Oünyamızın belki 510 katına ulaşabilen ilginç yapılardaki leke gruplarını ki bunlardan dev boyutta olanlarına bugünlerde Güneş'in gittikçe sakin olduğu bir yılda bile rastlayabiliyoruz, leke sayılarını ve ayrıca Cüneş'ten yıldız maddesi atımı, parlatna türü olaylar, manyetik fırtınalar, kutup ışıması (aurora) gibi Yer'i doğrudan etkileyebilecek diğer Cüneş olaylarına ilişkin resimliayrıntılı süreli ve güncel bilgilere http://www.koeri.boun.edu. t r / a s t r o n o m y / s o l a r a c t i vity.html, http://www.sunspotcycle.com ve http://science.msfc.na AYI y G sa.gov/ssl/pad/solar/default.htm adreslerinden ulaşılabilir. Giinün astronomi restninin yer aldığı "http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/astropix.html" siteye de meraklı okuyucular her gün bakabilirler... OĞLAK GÖKATLASI NASIL KULLANACAĞIZ? Eylül ayının gök atlasını içeren ve 15 Eylül akşamı saat 23:00 itibarıyla görülebllecek gezegenler (resimde sürekli yarım daire çlzgi ile gösterilmiş olan Güneş hattının üzerine veya yakınına bakınız) ve takım yıldızlar şekilüe verlldl. Bu Gök atlası yardımıyla gökyüzü seyredlllrken atlas gökyüzüne bakar şekilde doğru yönlerde yukarıya kaldırılarak bakıldığında gece gö'kyüzündeki görünüm ile lamamen örtüşür. Gök allasında yer alan, doğupbatmayan özelliğinden olsa gerek yaygın olarak tanınan Büyükayı takım yıldızının (Ursa Majör) uzun süreyle izlenmesi, dünyanın dönmesigereğl dalreselnasılyer değlştirdiğikolaylıkla farkedilecek... Gök atlası ayrıca, bir ufuktan bir ufka uzanan Samanyolu'muz kolları altında geçirilecek bol yıldızlı ve icine girmekte olduğumuz yeni mevsimin bol takım yıldızlı sonbahar akşamlarında gökcisimlerini tanımada ve kolay bulmada yardımcı olacaktır. Sonbahar ayları boyunca gökyüzünde görülebilecek takımyıldızlar da şöyle: Kanatlı at (Pegasus), Balıklar (Pisces), Zlncirli Prenses (Andromeda), Kraliçe (Cassiopeia), Samanyolu, Kahraman (Perseus), Kral (Cepheus), Kova, Arabacı (Aurlga), Boğa (Taurus), ve Koç (Aries). Sonbahar takım yıldızlarının yüzyıllar öncesinin hikâyelerini çeşitli kaynaklardan öğrenebillr, geçmlşte kalan şekilsel canlandırmaların günümüz şartlarında da görülüp görülemeyeceği denemeleri yapılabilir... Bu yolla hangilerinin halen belirglnllglni sürdürdüğünün tespiti heyecan verlci olmalı.... Ay, Güneş, gezegenler doğugüneybatı hattı boyunca bulunduklarmdan, bu yöne bakan yerleşim yerlerl ve araziler "doğalgözlemevleri" dir; gökyüzü manzaralı değerliğindedirler ki buralardan gök cisimlerini izlemek daha kolay olacak... Aylık Gök atlasını yakmdan takip edenler gökyüzünün görünümünün sürekli değiştiğini farkedeceklerdir... Yer'in batıdandoğuya dönmesiyle, yer değiştirmeyen adeta uzayda çivili duran Güneş'in gün boyunca gündüzün aydınlığı altında göreceli doğudanbatıya doğru izlediği yolu blzler gece boyunca da akşamın karanlığı altında Ay ve gezegenlerl izleyerek günü tamamlamaktayız tıpkı günün ylrmldört saati Yer yuvarlağından yararlanarak Güneş'/' gözlemlediğimiz gibi... SONBAHAR GÜNDÖNÜMÜ 22 Kylül saat 19:30, gece ve gündüz sürelerinin eşitlendiği Sonbahar Gündönümü'dür; gündüz süresi 12 saat 9 dakika olurkeıı gece de 11 saat 51 dakika sürer. "Duran bir saatin 12 saat arayla günde en az iki kez doğruyu göstermesi" gibi, benzer bir ifade de "Güneş her yıl 6 ay aralıkla iki kez tam doğudan doğar ve lam da batıdan batar". Güneş'in tam doğudan doğup ve tam da batıdan battığı tarihler 2004 yılı için 20 Mart ve 22 Eylül'dür. 22 Eylül'den itibaren günler kısalmaya ve geceler uzamaya devam edecek. 28'İNDE DOLUNAY Eylül ayı boyunca Ay'ın evreleri resimde gösterilmiştir. Ruııa göre, Son dördün evresine 6'sında ulaşır ve gece yarısı öncesinden itibaren sabah saatlerine kadar görülür. Yeniay evresine 14'ünde girer, Ay yaklaşık Güneş'le birlikte sabah 06:14'de doğup akşam 19:28'de bat tığından artık gece görülmez. İlk dördün evresine ise 21'inde ulaşır ve gece yarısı öncesine kadar görülür. Tam dolunay evresine de 28'inde girer, Ay akşam 18:39'da doğup sabah ta 06:32'de battığından tüm gece görülür. Ay'ın yeniay ve dolunay evrelerine tam ulaşma saatle ri ile Yer'e en yakın ve en uzak konumda bulunduğu tarihlerdeki mesafeleri de resimde belirtildi. Özellikle yeniay zamanı, Adli Tıp çalışmalarındaki kriminal olay günü belirlemelerinde aranan Ay yaşı hesabmda yararlı olmaktadır. Ayrıca, Ay'ın yaklaşık 2630 Eylül tarihleri arasında 5 gün süreyle dolunay ve dolunaya yakın evrelerde kaldığı söylenebilir; dolunay bu tarihlerde yaklaşık 12.7 kadir parlaklığı ile tüm gece boyunca herzamankmden daha fazlası Ay ışığı ile Yer'i aydınlatmak ta. Takipli teleskop veya dürbünü olan 910/228 Ağustos 2004