Katalog

Spor ve Bilim Teknoloji sporun ruhunu olduruyor mu? •• I I •• • • Bisiklet sporunun efsane ismi Chris Boardman teknolojinin sunduğu I olanaklardan en fazİ İ & yararlanan sporfcuların başında A "T" tina Olimpiyatları yine ulağanüstü sportif performanslara sahne oluyor. Her gün yeni bir rekor kırılırken, spor eleştirmenlerı altın tnadalya sahiplerini "tüm zamanların en iyileri" ola rak goklere çıkarıyor. Kısaca oyunlar daha hızlı, dalıa yüksek ve dalıa güçlü olmayı hedefleyen olimpik idealleri yaşama geçiriyor. Aynı şeyler dört yıl sonra Beijing'de tekrarlanacak. Veya tekrarlanmayacak mı? İnsan vücudunun 100 metreyi ne kadar hızlı koşacağı veya bir insanın kum havuzuna düşmeden önce ne kadar yükseleceği ile ilgili mutlak bir limitın olması gerekmez mi? İnsan vücudu ne kadar hızlanabilir, ne kadar yükseklere çıkabilir veya ne kadar güçlenebilir? Pek çok olimpik spor insan performansının sınırlarına yaklaştıysa da, hatta bazıları bu sınırlara ulaşmış olsa bile yeni tekııolojiler yardıınıyla sürekli olarak bu sınırlar bir üst seviyeye taşınıyor. Bazı spor dalları teknolojiye o kadar bağımlı ki hale gelmişler ki, sonunda Formula üne motor yarışlarına dönuşmüşler. Formula One'da "en lyısı kazansın"dan çok "en iyi teknolojiye sahip olan kazansın" kavramı geçerli. Olayları bu açıdan ele alırsak saf spor ruhunun sonu gelmiş demektir, Ancak spor ile ilgilenen bilim adamlarına gore henüz kaygı duyacak bir durum soz konusu değil. Bu sporları rekorlar sürüklüyor; başka bir deyişle eğer teknoloji yeni rekorların kırılmasını sağlıyorsa, bu şekilde devam etmenin hiçbir zararı olmaz. derece normal bir sonuçtur. Ancak sırıklar her geçen gün biraz daha geliştiriliyor. Özellikle 1950'li yıllarda metal sırıklar, hemen ardından carnelyafı kompozıt sırıklar büyük fark yarattı. Sonuçta sırıkla atlama rekorları 1912'den bu yana yüzde 53 oranında yukseldi (Bknz. Grafık). Bunu yuksek atlama ile karşılaşlırdığınızda, bugunku rekor 1912'dekinden ancak yüzde 23 oranında daha fazladır; aynı şekilde uzun atlamada bu fark yuzde 18 dolaylarındadır. İngiltere, Birmingham Üniversitesı'nden spor muhe ndis 1iği uzmanı Claire Davis, "Bu sonuçlar teknolojinin performans uzerınde ne kadar elkili olduğunu net bir şekilde ortaya koyuyor" dıye konuşuyor. Sırıkla atlama tek örnek degildir 1996 yılında paten sporu "klap pateni" adı verilen yeni bir kayma şekli ile tanıştı. Klap'lar kayaklarda olduğu gıbi ayak parmak TEKNOLOJİ YOĞUN SPOR DALLARI Bazı olaylarda, teknolojinin etkisi çok nettir. Sırıkla atlamayı ele alalım. 20. yüzyılın başlarında sporcular bambu kamışlarından yararlanıyordu. Dolayısıyla o zamanki performansın bugünkü dünya rekorıı olan 6.14 metrenin llkraynalı Sergey Bubka'ya ail altında olması son Teknolojinin etkisinin en fazla görüldüğü spor dallarının başında bisiklet gelır Kkim 1972 tarıhinde efsanevi Belçikalı bısikletçi Eddy Merckx, Mexıco City'de 49 kılometre 431 kılometre ile dünya rekorunu kırdı. Bu yarışta sporcuların bir saat içinde mümkün olan en uzun yolu kat etmesi bekleniyor. Merckx'in rekoru daha sonra daha gelişmiş bisikletlerle yarışan sporcular tarafından çeşitli kereler kırıldı. Fakat 2000 yılında İsviçre'deki Uluslararası Bisiklet Birliği teknolojinin sağladığı avantajları ortadan kaldırmaya ve Merckx'in rekoruna geri dönülmesine karar verdi. Bu karar gereğince gelecekte sporcular aynı bisikleti kullanmak zorundaydı. Bu yeni kurallar çerçevesinde Ingiliz bisikletçi Chris Boardman Manchester'da Merckx'ın rekorunu kırdı. Fakat Boardman'ın puanı Merckx'den 10 metre fazlaydı bu da yuzde 0.02'lik bir gelışme anlamına geliyordu. Boardman'ın rekorunu kırmaya yönelik sonraki denemeler başarısızlıkla sonuçlandı. Manchester'dekı Ingılız Spor Enstitüsu'nden fızyolojı bolumu başkanı Greg Whyte, "Bir saatlik bisiklet yarışında insan performansının smırına geldiğimizi düşünüyorum" diyor Bu arada bisıkletçılerin en son teknolojiden yararlandıkları bir yarışta, rekor 56.375 kilometreydi. Bu rekor yine Boardman larafından kırıldı. Bu mesafe Merckx'inkınden 7 kilometre daha uzundu. Dolayısıyla bisiklet teknolojısındekı gelişmeler 1970'lerden bu yana yuzde 14luk bir uslunluk sağlaınış oluyordu. Sporcular maraton glbl yanşlarda teknolojiden çok bedensel güç\efmi güvenmek zorundadırlar 910/10 28 Ajjustos 2004 Sırıkla atlama rekorları yüzde 53 yükseldl; bu olgu, teknolo/lnln performans iizerlndekl muazzam etkislni gösterlyor larının ucuna eklenen esnek parçalardır. Bunlar patencilerin buz ile daha yakın temasmı sağlarken, her ileri atılışta daha fazla güç iletmesine yardımcı olur. Hızlı patene mahsus buz pistleri teknolojik yeniliklere bir başka örnektir. Nem ve sıcaklık kontrolünün sağlanmasıyla buz, maksimum hız için ideal kıvama getırilir. Norveç, Kristiansand'daki Agder Üniversitesi'nden spor bilimcisi Stephen Seiler, "Gelişmeler o noktaya geldi ki 1980'lerdeki atletlerin kırdığı rekorları bugün çocuklar kırıyor" diyor. Bunun etkisi günümüzde açıkça hıssedılıyor. Rugunkü hızlı paten dalında dunya rekorlarının 10 tanesinden 8'i, 2002 yılında Salt Lake City' Kış Olimpiyatlan'nda kırıldı. Geriye kalan 2 tanesi de 200 Tde kırıldı. BİSİKLET SPORUNDA TEKNOLOJİNİN ROLÜ