Katalog

Uzay GönüldenBilime Samanyolu.neredeyse evrenle yaşıt Samanyolu'muz uzaydan genç değil. Son olçümlerle, galaksimizdeki ilk yıldızların 13,6 milyar yıl ö'nce yani ilk patlamadan sonraki "karanlık çağ"ın hemen ardından oluştukları anlaşıldı. ozmik bulamaç, ilk patlamadan sonra s o ğuduğunda ' karanlık çağ" başlamışü. Guneş henuz yoktu, genç evren zıfirı karanlıktı Bugune kadarkı bılgılere göre 200 yıl Ahmetlnam Nedir 'akademik' olan? "Akademık"sıfatı, nelerın sıfatıdır a) Topluluğun, toplulukların akademısyenlerden oluşmuş topluluk, akademık topluluktur b) Etkınlıklerın sıfatıdır Bılımsel araştırmaların, derslerın, semınerlerın, gezılerın, tartışmaların Akademısyenlerın gerçekleştırdığı eylemlerdır, etkınlıklerdır akademık olan c) Urunlenn, yapıtların sıfatıdır Kıtapların, makalelerın, bılgısayar yardımıyla gerçekleştırılen yayınların, d)Değerlerın Akademık değerler vardır Gerçeğe saygı, hakıkat aşkı gıbi Akademık topluluklar ne yapar Bılgı uretır Nasıl bır bılgı? en azından üç boyutu olan 1. Hakıkatın ardına duşmuş bılgı, bır şeyın neyse o oluşunu bılmeye yönelık bılgı Metafızık bılgı de dıyebılırsınız 2. Gerçeğın ardındakı bılımsel bılgı "Olgularla" karşılaştırılıp, bır ölçüde sınanabılen bılgı 3. Sorun çözme bılgısı Sorun çözme bılgısı bır anlamıyla "teknık"bılgıdır Tıp, muhendıslık, eğıtım, ışletme gıbı sosyal ve doğa bılımlerının uygulamalarını kapsar Yalnızca bılgı mı uretır akademık topluluklar, nedir akademik etkınliğın oğelerı? Kımı öğelerını hızla gözden geçırebilırız 1. Araştırma yapar, hakıkatın ve gerçeğın ardında 2. Tezler, hıpotezler, kuramlar, oluşturur 3. Ulaştığı bılgılerı tartışır, eleştırır 4. Bu tartışmalar sonucu bılgılerı değıştırır. 5. Daha öncekı ıpuçlarından kalkarak bılgılerı "gelıştırır", tamamlar, tutarlılıklarını araştırır, öncekı bılgılerın olası sonuçlarını yoklar 6. Irdeleme, eleştırme sonucu kımı bılgı savları red edılır 7. Bılgılerı ıletır, yayar, öğretır 8. Kendısınden talep edılen konularda, topluluk dışına "pıyasaya", "orduya"özel kuruluşlara "hızmet"sunar 9. Bılgıyı talep eden kuruluşlara "satar" 10. Butun bu çabalarında topluluk olarak dığer "ust" akademık toplulukların etkısınde kalabıldığı gıbı, "dışardan" sıyası, ekonomık etnık, ıdeolojıkmüdahalelerde de karşılaşılabılır Son üç nokta çağımızda akademık etkınliğın dış etkenlere lyıce açık olduğu noktalardır Bılgı, genellıkle "teknık" bılgı, sorun çözme gıbı bılgısı olarak anlaşıldığı ıçın akademık etkınlıkler teknık bılgı uzerınde odaklanmaktadır Bunun sonucunda hakıkat bılgısı bır yana Arıstoteles'lerın, Newton'ların Eınsteın'lann ar> dında olduğu gerçeğın bılgısı akademık etkınliğın gundemının son sıralarını ışgal etmektedır Akademık yaşam kendısıne ekonomık yönden destek veren dış kaynakların elınde oyuncak olmaktadır Ondan sureklı sorun çözme bılgısı talep edılmekte, gundemı, bu talepler gıderek baskılar sonucu belırlenmektedır Bu dış baskı, buyuk ölçude akademık özerklığı bozmakta, akademık topluluğun, etkınliğın ışleyışını belırlemektedır Eskının kendını gerçek ya da hakıkat bılgısıne adamış, gonlu bılgı aşkı ve gerçek saygısı ıle dolu bılım ınsanı yerıne, tıcarı şırketlerın uyanık, ış bıtırıcı, satış gucu yuksek, ınsan ılışkılerını lyı kuran, kurnaz, deyım yerındeyse "fırlama" elemanlarına benzer akademısyenler akademık topluluklarda mantargıbı bıtmektedırler Şu kadar kredı dersı, hocanın yuzunu bıle görmeden "onlıne" bıçımde olabılmekte, sorun çozme bılgısını el kıtaplarından, makalelerden "sorun çozer gıbı" buyuk bır başarıyla edınmektedırler Ustaçırak ılışkısıyle ustanın hakıkat aşkı ve saygısıyla taşıdığı akademık sorumluluk, genç akademısyene aktarılmamaktadır Kopyacı, taklıtçı, akademık merdıvenlerı kolay tırmanmak ıçın gereken makalelerı gereken dergılere yazmayı tyı beceren ınsan lar ulaşmaktadır Akademık değerlendırmeler nesnellık adına "ındeks"ayarlı yapılmaya çalışıldığı ıçın bu ındekslerle bılgı sahıbı olduğunu "gösterebılen"aslında yaptiğı ışın anlamı, tarıhı, ınsan yaşamındakı yerı konusunda hıçbır fıkır sahıbı olmayan tuhaf akademısyenler dolaşmaktadır ortalıkta Otuzlu yaşlarda profesör olup, hemen şırketlere, pıyasaya kapağı atan bu ınsanlar, çağımızın hızlı yaşamına, taleplerıne ayak uydurabılen ış bıtırıcı kışılerdır Sanatta kullandığımız bır deyımı kullanmak gerekırse, "kıtah" akademısyenlerdır bunlar Ûlçütlere uygun yayınları olan ama ruhları olmayan insanlardır Akademık yaşam dış müdahaleler sonucu "kışısel bilgı" dıyeceğımız çok önemlı bır bılgı tavrını yıtırmektedır (Michael Polanyi, Personal Knowledge, kıtabında yıllar once bunu vurgulamıştı1) Bılımsel bılgı kışıselleştırılmesı, sındırılmesı, gereken bıreylerın bu bılgıye kendılerını adamasını gerektıren bılgıdır Bılım ınsanı, bılgısını özumser, onunla var olur 0nun bılgısınden oncelıkle kendısı sorumludur Bılımsel bılgıyı, gerçek aşkını ve saygısını taşıdığı ıçın, hıçbır ıdeolojıye, kışısel çıkara teslım etmez Boyle bır ınsanı, ancak benzerı tavırlı bılgıyı yaşayan ınsanlar anlar ve değerlendırebılır Akademık yukseltılmeler dışarıdan, o ınsanın bılgısıyle ılışkısını tanımadan yapılamaz Işte "kışısel bılgı", "keyfılık", "öznellıkle karıştırıldığı ıçın, dışarıdan gelen mudahalelerle, sorun çözme bılgısı yoğun bır akademık yaşamda, bılgısıyle varolabılen sahıcı bılım ınsanları sıradan, ruhsuz ınsanlar arasında surunür bır oğesı olarak yok olmaktadır Nedir akademık olan? Çok ama çok duşunmek gerek K celeyerek ıkı yıldızındakı berilyum oranını ölçunce, yıldızların 13,4 milyar yıl once oluştukları ve Samanyolu'nun ilk guneşlerı olmadıkları da ortaya çıktı Çunku yaşlı yıldızın ıçındekı benlyum ilk patlamada değıl ancak ilk yıldızların patlamaları sırasında oluşabılırdı Samanyolu'ndakı ilk kuşak yıldızların ne zaman gelıştıklerı bugune değın bılınmıyordu. 13,6 MİLYAR YAŞINDA Benlyum 9, supernovalar tarafmddn uzaya savrulan ağır atom çekırdeklerının daha hafıflerı uzerıne ısabet etmesıyle oluşmakta NGC 6397 kumesının yılduldrınddkı benlyum yaklaşık oldrdk 200 mılyon yıl, genç Samanyolu'nda çoğalmış olmalı dı ye duşunuyor Kso astronomu Luca Pasquinı. Bu nedenle de gdlakbi a^ağı yukdrı 13,6 milyar ydsmdadır sonra ilk guneşler nukleer ateşlerını tutuştur muş ve dıger gokcısımlerının oluşmasına ım kan vermışlerdı Avrupa Cıuney Gozlemevı astronoınldrıııın son drdşürmdldrı ı.se Sdmanyolu'ndakı ilk yılduldrın u/ayın erken evresınde oluştugunu gostermekte Araştırmalar Şılı'dekı Paranal Cozleme vı'nden 7200 ışık yılı uzaklıktakı sunak takımyıldızınddkı NGC 6397 kure yıldız kumesını ınYenı sonuç uzayın yaşıyla ılgılı teorıyı de çurutecek nıtelıkte Arka plan ışınlarına gore l'i,7 milyar yaşında olarak kabul edılen Sdmanyolu, 200 mılyon yıllık yıldu.sız 'kdrdiılık çdğ' yuzunden en fazla 13,5 mılyar yıl ydbindd olabılır Teorılerın lıala hatalı olabılecegını vur gulayan Pasquını, berilyum degerıne gore saptanan 13 b milyar yıllık yaşın evrenın yaş tdhmınıne çok yakın olduğunun dd dllını çızdı Tıp Kalp hastalığına ileri teknoloji tanı yöntemi anımarkalı doktorlar yenı doğan bebeklerdekı kalp ha.stalıklarını bdiidl teknolojıyle teşhıs ediyorlar Yenı gelışlırılmış sıstem, çekırdek spın tomografısıyle elde edılen gorııntulerı uçboyutlu goruntulere donuşturmekte D te Orta boy bır erıkten daha buyuk olmayan bebek kalbıne yapılacak gırışımler çok rısklı sayıldığı gıbı uzmanlar ıçın de bozuklugun kesın bır şekılde saptanması çok zor du Aarhus Unıversıte Klınıgı'nın çocuk bolumunde test edılen yenı sibtemle, bellı bır tedavı yonlemının baptanması mumkun olacak dı ye konuştu çocuk cerrahı Ole Kromann Hansen Araş Doktorlar bu şekılde kalbı tum açıldrddiı ınceleyebılıyorlar Islatibtıklere gore yuz çocuktan bırı kalp bo zukluguyla dunyaya gelmek tırmacılar ıse Cırculatıon dergısınde, uçboyutlu kalp modelının sıklıkla gozden kaçırılan bozuklukları da saptadığını soyluyorlar Uçboyutlu sıstem Aarhus Unıversıtesfne bağlı Gelıştırılmış Goruntuleme ve Cdiılandırma Merkezı'nde gelıslırıldı. Bılım adamları bundan sonra cerrahı gırışımlerı kolaylaştıracak bır sıstem gelıştırmek ıstıyorlar. 910/17 28 Ağuslos 2004