Katalog

yuncd sabdhları eıken saatlerde Cuneş dogmadan hemen once saat yaklaşık 07 10 cıvannda çok kısa surelıgıne guneydogu tarafta sı rasıylaYay (Sagıttdrıus) ve Oğlak takım yüdızlarında 0 3 kddır parlaklıgrnda gorulecek Ufuktan en fazla 8 derece yukselecektır Durbun veya teleskopu olan okuyucular gezeqenı şıskın ay evresmde gorebılecekler Merkur ufka yakm olacagından gorulmesı yıne de kolay okridyacdk Venüs Şubal ayı boyuııca Cuneş'ten uzaklaşacagından akşamları Guneş battıktan hemen sonra gıfükçe artan surede (yakla şık 2 5 saat kddaı) suasıyla Kova ve Balıklaı takım yıldızlannda gu neybatı tarafta ufuktan en fazla 40 derece yukseklıkte gorulecek Venus yakkşık 4 1 kadıı paıldklıgı ıle gokyuzunde ışıldayacak Durbun veya teleskopu olan okuyucular gezegenı son dordune yakın bıı evıede ızleyebüııler Mars, ay boyunca dksdm saatlerınden ıtıbaren gece qeç saatlere kadar (yaklaşık S saat surelıgıne) guneybatı tarafta sırasıyla Balıkldi ve Koç (Aııes) takım yıldızlanndd ufuktan en fazld 59 derece yukseklıkte gorulecek Şışkmay evrede bulunacak olan Mars'm parlaklıgı +0 7 üe +1 1 kadır arasında gıderek sonukleşecek şekılde gorulecek En aynntıyı veren "en guçlu teleskop" şu anda Mars a basarılı mış yaparı NASA'nın Spırıt ısırnlı keşıf robotu olup Mars goruntulermı gondermeye başladı Genış alan çekebılen (Panaromık) kameıanın aldığı bu sdyfddakı lesım "Dunyanıız dısındakı bıı geze genın yuzeyını en ıyı goruntuleyen 'ük' Mars resmı" oldu Pathfinder'dan sonra heralde ılk kez ınsanlık bır gezegende sankı yaşadı gımız dunyada manzara fotografını çekmışcesıne aynntılı ve adeta dokunuıcdsma Cdiüı bu lesımle kaışı kaışıya kaüyoı olmalı Hatıı lanacagı uzere Mars Pathfinder, Mars yuzeyme yer araçlanm ve robot ındırmok amacıyla 4 Aralık 1996 tdrıhınde gonderılrruşü, yer aracı VP robotu 4 Temmuz 1997 tarıhınde Mars yuzeyıne mdı ve Maıs toptaguıı mhayet canlı yayın olaıak bızleıe ızletmısü maale sef araçla en son haberleşme 27 Eylul 1997 tarıhınde gerçekleştı ve bırdaha da hobcr alındmadı Şımdı de robot Spirıt'ı taşıyan Mars Exploratıon Kover Mıssıon uydusu, su ve yaşam ızlerıru dramak ıçın Maıs yuzeyme yeı araçları ve robot mdırmek uzere HazuanTem muz 2003 tarıhınde gonderıldı ve şu anda robotu Mars topraklarında Robot Spıııt bundaıı sonıa Mars'm Cusev kraterınde uç ay surecek olan jeolojık araştırmalannı yapacak Mars büındıgı gıbı, dıgeı gezegenleı ıçerısınde Yeı 'e en çok benzeyenıdır, dolayısıyla, bugunlerde yaşamakta oldugumuz Mars'a yer araçlannın ve robotlaı ııı mdıı ılmeaı yıbı gelecekte de uzeı uıde en fazla çalışüacak gokcısmı olacdgmı ongorebılırız Okuyucular Robot Spınt'ın Mars mısyonuna ılışkın cn son resımlı aynntüı bılgılere şu adıestcn ulaşılabı lırler http //marsrovers jpl nasa gov/gallery/press/spınt Jüpiter ay boyunca akşamlan geç saatlerden ıtıbaren gece ve sabah Guneş doguncaya kadar yaklaşık on saat suıehgıne Aslan takım yıldızmda yaklaşık 2 S kadır parlaklıgı ıle dogudan neredeyse batıya kddcir yaklaşık 170 derece kadar genıs bır aralıkta goru lecek Jupıter ufuktan en fazla 56 derece yuksekte olacak Satürn Şubat ayında Guneş'e yaklaşmaya devam edecegınden gorulmc suıesı azalacak şekılde akşam erken saatlerden ıüba ren gece ve sonrası geç saatlere kadar yaklaşık dokuz saat surelıgıne dogudan batıya dogru yaklaşık 185 deıece gıbı genış bır aralık ta tkızler takım yıldızında (yıl boyunca bu takım yıldızdd kdlmdk uzere) ufuktan en fazla 72 derece yukseklıkte 0 2 kadıı parlaklıgı ıle gorulecek Üniveniteler ve TÜBİTAK Almanya 'da üniversiteler üzerinde yoğun bir tartışma sürüyor. Bilim ve teknoloji üretiminde ülkenm geri kaldığını ileri süren ve bunun başlıca nedeni olarak da unıversıtelerm eskimiş, hantaüaşmış, rekabet edemeyen yapısım gösteren politikacüar ve entelektüel çevreler, yeni bir arayış içinde. Bir veya bir kaç "Elit üniversite" kurulması tartışüıyor. Bu konudaki gelişmeleri gelecek gündemlere bırakarak, oradaki ve buradaki üniversite tartışmalarmın ne kadar birbirinden ilgisiz olduğuna dikkat çekmek isterim sadece. Oysa, iki iilke de "Avrupalı"!Ayrı tarihi kesitte yaşıyorlar! Tabii, uygarhk, gehşmışhk, "politikacı" endekslerindeki derin uçurumları düşününce, üniversite üzerine tartışmalardaki derin iarkhhğı anhyorsunuz. Türkiye kaçyüzyü önceki üniversite sorununu yeni tarttşıyor acaba? Üniversitelerimizin, bilgi ve düşünce üretımı içinde ülkenin entelektüel uzman insan kaynaklarını da yetiştiren kurumlar olmaktan çok uzak olduğu saptaması yeni değil. Sevgiyle anayım: CahitArfbunu en açık sözlülükle düe getiren ilk insanlardan biriydi ve "Hepsi ortaokul kurumu" demişti. Celal Şengör ve az sayıda bir çok insan aynı görüşü paylaşır. Hasan Yazıcı, bugün yayımladığımız "Yüksek Öğrenim Yasası ve Üç BüyükYanhş" başlıkh yazısında da, ortaokul kurumu olmayı neden aşamadığımızm nedenlen uzermde duruyor. Yazıcı, özellikle "aşırmalar" üzerinde bitmez tükenmez enerji üretentüketen bir insan. Üniversitelerimizde aşırmalarm fazlalığı ıle üniversitelerin, aktarma bilgıler öğretiminin yapıldığı mesleki teknik okul niteliği arasında kurduğu ilişki de çok dogru gözüküyor. Ünıversıtelerimizı "seçkincı" konumlardan eleştirmek dogru bir tutumdur. Yoksa, referans noktası olarak, ülkemizin gelişmemişlik düzeyi almmak zorunda kalınır, ki bu çıkmaz bir sokaktır. Tabii, büyük bir haksızlık da yapmayalım. Çok iyi, yetişkin akademisyenlerimiz, çok iyi niyetli rektörlerimiz, çok iyi araştumacılanmız var ve hepsi üniversitesini veya okulunu! nitelik oarak hızla yükseltmek için çırpınıp duruyor. *** Ne yazık ki, üniversitelerimizin temel sorunlarmdan biri, belki de en temel sorunu, siyasilerin üniversitelerimizle kötü ilişkileridir. Burada ükemizin bir numarah siyasetçisi olarak anmak istediğim (iki, üç ve dört.. numaraları ne yazık ki yetişmedi!) Mustafa Kemal, çok bılimsel davrandı, universitenin evrensel ruhunu gördü ve düzgün bir temel attı. Üniversitelerin üniversite olabilmesi için sonraki hangi siyasetçiler katkıda bulundu, doğrusu isim vermekte zorlanıyorum. Şimdi bazılarımız, üniversiteye sıyasetçilerın karışmasına karşı çıkabıhr, üniversiteyi üniversiteye bırakmak en doğrudur, diyebilir. Ben öyle düşünmüyorum. Siyasetin belirleyiciliği ve katkısı çok önemhdır. Tabii, sürekli olumlu yönde yol açıcı davranarak; üniversitelerin önüne sürekli problem ve hedeikoyarak, büyük taleplerde bulunarak ve bu gereken fıziksel desteklerı vererek. Ancak, böyle olmadı. Siyasi iktidarüniversite ilişkisi genellikle kötü çalıştı. Üniversite tehlikeli görüldü. Üniversitelerden bilim siyaseüeri ve bilimselhedeüer değil, Hasan Yazıcı'nın dediği gibi sözde "ulusal siyasef'lerin araçları olması istendi. Üniversitelerimizin bugünkü sorunlarımn temelinde yatan önemli bir gerçektir bu. Tabii diğer gerçek de politikacısıyla, ekonomisiyle, sosyal ve toplumsal yapısıyla gelişmişlik durumumuz. Acaba bu yapı.bakış ve ilişkiler bütünü, başka bir üniversite üretir miydi, çok ciddi bir sorudur. AKP iktidarının hem üniversitelere hem TÜBİTAK'a yaklaşımında, kurumlan "kendisinden yapma" ideolojik bakışı, siyasetçinin geçmişten beri yanlış, kötü, düzeysız, bugünü doğuran yaklaşımıyla eşdeğerdir. Hatta daha da gerileticidir. AKP'nin TÜBlTAK'ı ulusal bilimsel hedeüer doğrultusunda zorlayacağına, önüne hedeüer koyacağma, kurumun başma kendi adamlarını geçirmeye yönelikhukuk dışı entrikaları, şimdi Anayasa Mahkemesi'nden geri döndü. AKP'nin bu entrikasına, siyaset oyununun hukuk dışılığmı görmeyerek alet olanlar, "herşeyiyasal bulduklarmı" açıklayanlar, şimdi hepsi bu yeni durum karşısmda, taslarını taraklarmı toplayıp gitmelidir. Bilim adamlığını unutarak, siyasi oyunu görmeyen ve bu hukuk dışı duruma düşen insanların, ülkenin en üst kurumunun başmda kalmasmı, bilimsel olgunlukla kimse karşılayamaz, saygm bulunamaz; ayrıca kendileri de üretken olamazlar... Gelecek Cumartesi başka bir gündemde yıne buradayız... obursak@cumhurıyet com tr CBT Internet adresı Cumhuriyet BİLİMTEKNİK • No. 881 7 Şubat 2004 lmtıyaz sahıbı:Yedı Mayıs Haber Ajansı Basın ve Yaymcıhk A.Ş. adına tlhan Selçuk . Genel Yayın Muduru İbrahim Yıldız Yayın Danışmanr Orhan Bursalı * Sorumlu Mudur Mehmet Sucu Gorsel Yonetmen Tules Hasdemir • Baskı: Basın Yatırım Sanayıı ve Tıcaret A Ş Esenboğa Yolu Akşam Tesıslen Ankara Idare Merkezi ve Yazışma adresi: Tıırk Ocağı Cad. No: 39/41 Cağaloğlu, 34334 tstanbul. Tel' (212) 512 05 05 • Faks: 0212513 85 95 Merkez Reklam 881/3 Hangi gezegen ne zaman görülüyor? Akşam 1) Uranus (15) 2)Venus 3) Mars 4) jupiter 5) Saturn Gece Sabah 1 )Neptun (2629) 2) Merkur (17) 1) Jupıter 2) Saturn 3) Jupıter Şubat aymda akşam, gece ve sabaha dogru go rulebılecek gezegenleı çı zelgede ozetlenmıstır Bu yazıda kdyııakçd olaıak lasmeıı "The Astronomıcal Al manac 2004"den yararlanılmıştır Açık ve ışık kırlılıgınden uzak bır gokyuzu dılegıyle.. * Astronom Dr, Istdnbul Unıversıtesı Fen Fdkultesı Astronomı ve Uzay Bıhmlen Bolumu (esenoglu@ıstanbul edu tı)