Katalog

güncel tıp mutlak olanı reddederek fakdt goreü olanlann sıste matık butunlugu yoluyla heı şeyın nıhaı butunlugu arüammdakı muUdk gerçe ge yaklaşmış olmak) Işte boylc bıı kuıam rıe yazık kı şeyler ve fıkırleı aidsıııda hıçbıı üışkı kurmaksızın ılen suıulen fıkırlerın eç değerlüıgı ıddıasına daya nak yapıldbılmektedır çok duşuk hızddkı buyuklul. leı evrenın veısıyonu oldugu anlaşıldı Degişebilirlik, çürükluk mü demek? Nasıl bir düzenli sağlık muayenesi? Dr. Mustafa Çetiner Duzenlı sağlık kontrolu kavramı, 1921 yılında ABD'dekı bır sıgorta sırketı çalışanlarının duzenlı sağlık kontrollennden geçırıldığı kosulda yasam surelerının artabıleceğtnın gosterılmesıyle onem kazandı Daha sonra 1925 yılında "Amerıcan Medıcal Assoaatıon", 35 yaşını geçmış sağlıklı kışılenn her yıl duzenlı sağlık kontrolu yaptırmalarını destekleyen bır onerıde bulundu Cunumuzde "duzenlı sağlık muayenesi" olarak adlandırdığıımz "checkup"ın sıklığı ve nıtelığı, yas, cınsıyet, genetık faktorler, aıle oykusu, sosyal statu ve yaşam terahlerı goz onune alınarak ve "kısıye ozel" olarak belırlenmektedır Checkup'takı bu yenı yaklaşım, duzenlı kontroller sırasında sağlıklı kışılere fızık muayene ve laboratuvar testlerının yapılmasının yanı sıra, eğıtım ve danısmanlık hızmetı verılmesını de onemlı kılmaktadır Bıınuıüa bulıkte olgular hakkırıdakı bügüerımızın de gışebılecegını nüıaı olmadıgı m soylemek (olgulaıın sımı koşıülan belırlenmek kaydıy la) büınısel bügüerımızın kay garı muglık ve çuruk oldugu Elnsteln, Leyde 'de blr blllmsel Görelilik, deney sırasında bazı meslektaflarıyla çalışma aıüamma gelmemektedıı biHlkte. ve zırvalıklar Çunku bır bügmm büırnsel olorıemlı bu yon goıelı Ute yandan başka oııuu gozlem ve deneyleıle uyumlu olması an lık kuramlaıuuıı deneyle ve geıçekle olaıı üışkılerı lamıru taşıı noktasındadır Eınsteın kuıamlarına duşunce de Büım arıtık çagda Yunaıüı büımcılpıın ıspat neylerıyle ulaşmıştır ama bu duşunce deneylprmde kavramını gelıştırrnelermden bu yana yanı yaklasık kulldiıdigı ımaj ogeleımnı hepsı daha oncekı goz 2600 yüdan berı aynı şeküde yapürridHddır Gozlem lem ve deneyleıle ortaya konulmus ogeleıdır ve/veya deney yaıdımıyla teorıye uJaşma yme goz Yanı Fınsteın m duşuncelerınde hıçbu nıetafı lem ve/veya deney aracüıgıyla teorıyı ıspatlama 7iksel oge bulıınrnaz Kuramlarını oluşturmasından Bu nederüe gozlem ve deney büırnsel bır sorua da deney vc gozlenüerle burüarm dogıulugu didştırındnm hem başlangıç hem de bıtıs şartıdıı ve geçerlüıgı ıspatlanmıştır (1919da Guııeş tııtul (Büımsel kıuamldiın ydiatdmasmda deduküf çıkar rıidsı sırasında Guneş ın yakmıııdan geçen ışık ışın &dinaldi buyuk rol oynamakla bıı lıkte buçıkarsama larınırı guneşm kutlpsel çekımının etkısıyle bııkul laı da daha once edınılmış gozlem ve deney mefai Doppler olayı ışıgııı lengmın kırnıızıya kay sonuçldiırıın mahsuludıu } Dokyısıyld gozlem ve ması ve Utaııt ııı otelenmp haıpketmm hesaplanma deney sonuçlaııyla uyuın ıçındekı bıı oneınıe onun 5i üe) ydiüışlıgmı ortaya koyan bır gozlem gerçekleşınce 1916dan gunumuze yapüan tum deney ve ye kadaı sınıı koşullaıı ıçınde kesın dogıu ve geyozlemler her sefeıınde Eınstem kuramlanm dog çetlıdıt Bılım boyle çalışıı ve büım gerçekte bıı ke ı uladı lşte deney ve ıspat fıkrıne boylesuıe bağlı bır sınlıklpr dunyabidıt kuıamuı gelışıguzel açıklaıurıış ve test bıle edümeDoğa Galıleo nun deyı^ıyle soylersek mate mu, fıkıılere yuki>ek değer atfptmennı kuıamsal bır matıgın düıyle yazümıstır ve belırlı duzenülıkleı ı ıçe dayanagı halırıe gptırıJebılnıış olmaM ne kadar acı rır Doganın nıçın matematü<£,el oldugu bır muam dır1 madır fakat bu boyledu (Euısteınbırkeıesınde Evrenın en aıüdijümaz yanı atüaşılabüır olmasıdır" de rnıştı) Ciddi ekonomik kayıplar Marmara Unıversıtesı Tıp Fakultesı Aıle Hekımlığı Ana Bılım Dalı Baskanı Yrd Doç Dr Pemra Unalan, yapılan çok sayıda onemlı çalışmanın çarpıa sonuçlarının olduğunu ve bu çalışmalar sonucunda çıkar tılan krıterlerden habersız merkezlerce "checkup" yapılmasının uddı ekonomik kayıplara neden olabıleceğını belırtmektedır Orneğın, hastanın şıkâyetı dınlendıkten, rısk faktorlerı değerlendırıldıkten ve fızık muayenesi yapıldıktan sonra, sıra dısı bır durum saptan mami} ıse, elektrokardıyografı (EKG) ve akağer grafısı çektırmenın hıç bır anlamı olmadıgı bılımsel olarak gostenlmıştır Fızık muayene bulgu su ve yakınma olmaması halınde gorme keskınlığı ve ışıtme muayenelerının 6065 yas donemıne kadar ertelenebılmesı mumkun olabılmektedır Yrd Doç Dr Pemra Unalan, ıdeal bır "duzenlı sağlık muayenesi' kılavuzunun uç onemlı ozellığının olması gerektığını vurguluyor Bunlardan ılkı, danısmanlık ve hasta eğıtımını kapsıyor olması, ıkınası zaman ıçınde değıstınlebılmesı ve gunun kosullanna uydurulması, sonuncusu ıse toplumun sağlık oncelıklerını gozetmesıdır Bunların yanında malıyet ve etkınlık analızlerının de tyı yapılması şart Bu şart, bızım ulkemız gıbı, temel sağlık ve tedavı edıa hızmetlen tam olarak gerçekleştırebılecek ekonomik guçten yoksun ulkeler ıçın daha da buyuk onem taşımaktadır KUANTUM TEORİSJ VE KESİNSİZLİK KONUSU Bilimin doğası Büım dogadakı dıi7Pnlüüdeıın peşındedıı ve eğer gerçek boyle olmasaydı, bılınibel faalıyet de hıç bır zaman olamaya caktı Çok kullanılan bu deyışm tamamen aki)Uie ıstısnalar ka ıdeyı bnzar ve büun de ıste bu ıstısnasız gerçekleşen kaıdeleı ı saptamaya çdlısır Yapılması gereken incelemeler Dr Pemra Unalan, uluslararası yenı lıteratur verılennın ışığında "duzenlı sağlık muayenesi" sırasında sağlıklı kışıler ıçın yapılması gereken ıncelemelen ana hatları ıle asağıdakı gıbı ozetlemektedır 1 Kan Basıncı: 19 yaşından sonra her yıl bır kez bakılmalıdır 2 Tam kan sayımr Âdetlerını sık ve aşın goren veya sık doğum ve duşuk yapmıs kadınlar, mıde,bağırsak kanalından kanama rıskı olan lar veya kanadığı dusunulenler gıbı rısk grupları dısında kontrolu gerekmez Rısk gruplarında ıse yıllık sayım yeterlıdır 3 Tam idrar muayenesi Hamıle kadınlar dışında rutın bakılması gerekmez 4 Dıskıda gızli kan aranması. Bağırsak kanserı rıskının arttığı SO yaşından sonra yılda bır kez bakılmalı 5 Kolonoskopi: Bağırsak kanserı rıskının arttığı 50 yaşından sonra 57 yılda bır kez yapılmalı 6 Kan sekeri: 45 yaşından sonra yılda bır kez bakılmalı 7 Kan yağlarr Erkekte 2530, kadınlarda ıse 35 yaş sonrası ve beş yılda bır kez bakılmalı 8 Servikal smear (rahim ağzından alınan suruntunun mikros kopik olarak incelenmesi): Bayanlarda ureme çağından ıtıbaren, ılk uç yıl yılda bır, sonuç negatıf ıse ızleyen 35 yılda bır yapılmalıdır 9 Mamografi: Kadınlarda 45 yaşından sonra 7 2 yılda bır yapılmalı W Meme muayenesi: Kadınlarda 19 yaşından sonra her yıl yapılmalı 11 Kanser taraması: Ancak rısk grupları ıçın soz konusu olup, rutın "tumor ışaretlerı" bakılması gereksız Bu tıp tumor marker'larının ba kılması sadece tumoru olan hastalarda ve tedavı takıbınde anlamlıdır Bu lıste şuphesız kı, kışıye gore onemlı değışıklıkler gosterebılır, ancak unutulmamalıdır kı, ulkemızde oldugu gıbı sağlığın sorumsuzca tıcarıleştırıldığı bırortamda, gereksız onlarca tetkıkın ıstendığı "checkup'lar cıddı para ve zaman kaybına yol açıyor Yrd Doç Dr Perma Unalan'ın da belırttığı gıbı, bu derece onemlı bır konuda onderlık etmek ve ınsanları bılınçlendırmek gorevı oncelıklı olarak "Aıle Hekımlenne" duşmektedır 882/11 Kuarıtum teoı ısıne yelm ce en kuçukleı evreıune aıt olaıı bu kurarn elbette bekıtız lıkler ve duaiıteleıle yukluduı Aııuak bu en kuçukleı evremnden ıçmde ya^amakta oldugumuz buyuklukleı evıe nırıe geçışın ıstatıstıkbel ve ola Einsteln 1931de Hollywood'ta "Şehrln Ifiklan" sılıksal ılkuleı ı sdptanmıştıı nimlnin galasında ünlü komedyen Chariie VP bu ükeleı yuıe yu/yı Chaplln üe tanıştı. BIHIkte salona glrdlklerlnde lın başmddiı beıı yapılagekıı topluluğun onlan alkiflamaıı üzerlne Chaplin bmlerce deneyle test edılmiij Elnsteln 'a funlan söyledi. "Herket beni anlıyor leı olunılu sonuçlar vpımı^leı ve kimse slzi anlamıyor, bu nedenle onlar benl ve hatta tpknolojık bıı dızı ım alkiflıyor." kan ve aygıtın yaratılmasına yol açmışlardu En kuçukler evrpnının dualıteletı en ha dogı u ve dalıa genış bır kuçukleı evıeıııne ozguduı olnidmız yuıe bu gelışmeye Büımın kesınsızlıcjı korıusuna geluıce bılım gununıuzde kesınsız olmuş de<gıldu O her zaman ket>msi7dı Bılım dogaolgulan bu olgular aıasınddkı üışküeı ve bu üışküerın dkesel (ya da yasal) foı muldsyonuyla ügüeıuı tlgüerıdıgı tum olguldi buyuk evıen ıçmde bıtbırıyle üışkı halındedu Fvrendekı dıgeı olgulardan tamamıyla ızole bu olgudan veyd varlıktan soz edüebüır mı 7 Elbette hayıı O halde buıaddiı çıkarılarak sonuç şudur evlendekı heı çey büınmedıkçe tek bır olgu da asla tam, kesın ve muüak ülarak bılmemez Evıendekı her şeyı büebüecek rnıyız? Bu so turıun revabmı bılmıyoıu/ Ama heı şeyı bümedıgı rııız suıece tek tek şeyleı hakkmdakı bügüerımız de smırlı ve geçıcı olacak l'aş evrenı ruhaı dogru büı /oıduk anid onun kauçuk evtenuı ışık hızına goıc Büımın bu ozel lıgı 2G00 yüdan berı degışmedı Degışeıı •jeylcı evıen hakkuı dakı bılgıleıımuuı artmasmd baglı ola tak eskısuıe goıe da evreıı tablosuna sahıp baglı olarak bazı ku ramlaıın taııhın büımsel tecrube hazınesuıın zen guüıgı sayesınde daha başldngıçta cıddıye aünma ma ımkânmııı dogmu^, olması füeıleme füamuı kay nagı dd ışte tam bu noktadadu) ve elbette matema tıkte saglanmı^, oldiı olaganustu gehşmeleıdu Sonuç olarak gozlem ve deney tum dogıu fı kırlerın kaynagı ve ayıu Zdmanda onlcuın olçum ve sınanma aracıdır Füarler bubulerı karşısında goz lem ve deneye uygunluklarına gore degeı ve ototı te kd7anırlar Goıelüık ve kudiıtum k\uamlan da bu ükeye baglı olardk son yuzyü büınunın en yuksek aşaması nın rfadesıdııler ve bu ozellıklerıyle de postmodern metdfızıkspl ve teolojüc çücaılara tuçbır şeküde alct edüemezleı A bahadiroiman&hotmail com