Katalog

Bilinen ük Neoli(bölgesi , erken dm ve mli ipuçolojik i proje rsitesi foji bök Amenda kaının t alanıydı. etlnl Iştef yapma alanında Leoparlı koltukta oturan kadın flgürü bir tahıl ambannda bulundu. 1960 lı yıllann bafinda bulunan heykel o dönemde ana tannça olarak yorumlandı. Bugün kadının sembollk önemlnl yansıttığı düşunulüyor. 16.5 santlm boyundakl heykel o bölgede bulunmuf en büyük parça. siz kılıyor. Ayrıca kultürel antropologlar gerçek bır ataerkü toplumun nasıl olması gerektıği konusunda somut kavramlara da sahip degil. Bunlara göre çagdaş toplumlarda kadın bir çeşit ustünlük kurabüıyor veya kadınlar yaşamlannın bir doneminde veya bazı koşullarda güç sahibi olabilıyor. Etnografık verüere go re konuyu basite indırgeyeıek ataerkıl veya anaerkil toplumlardan bahsetmek yerine, da ha karmaşık bü yapıdaıı 5oz etmek daha bu katiarı daha yakmdan ınceleyebıldık. Kadın ve erkegın görece olaıak rollerıne ilışkin en güçlu bilimsel karutlar beslenm e şeküleriyle ilgıliydi, Eger kadınlar ve erkekler dıkkatı çekecek kadar farklı yaşamlar sürdurduyse, ve ıkısınden biri digerınden daha fazla yetkiye sahip ise, yedıkleri de farklı olmalıydı. Sozgelımı daha dominant olan grubun et veya etin daha degerlı kısımları gibı bazı yiyeceklerı daha fazla yiyebilmesı onemiı bir gösterge olabilirdi. Bu nedenle bu konu uzermde tıtizlıkle durmamıza kaışın ıkı cinsın yedıkleri arasmda kesın bır farklıük goremedik. Ingütere'de Bradfoıd Unıversitesi'nden Michael P.Richards ve Oxfoıd Unıversitesi'nden Jessica P e a n o n eskı kemıklerin ka rarlı izotoplannı ınceleyerek Çatalhoyuk ınsanlarımn yedüderini anlamaya çalıstı. Buradaki yerlesımcıler olulermı evlerinin altına gomuyorlardı. Bır binanı altmda tam 62 kışiye aıt kalıntı bulduk. Bu ıskeletlerin inceleıırnesı sorıucunda kadın ve erkek kemıklerinın izotoplan arasında bır fark bulamadık. Aynı sonuç disler ıçın de geçerlıydi. Dışlerı, Hacettepe Üniversitesi'nden Başak Boz, Londra Doga Tarıhı Müzesi'ndeıı Peter Andrevrs ve Theya Molleson'dan oluşan ekip incelemısti. Kadınlarda erkeklere oranla daha fazla diş çurügü bulunmasma karşın, asınma ıkısınde de aynıydı. Kemikleıdeki aşınma ve yıpranma şekluu ınceleyen Molleson, insanlann benzer işleri yaptıgı sonucunu çıkarttı. Ayrıca küçük ancak önemlı bir bulgu da bu sonucu destekliyordu. Andrevvs ve Molleson kaburgaların iç kısımlarında siyah birikımler oldugunu fark etti. Yakından mcelerunce bunların karbon ıçerdıgı gorüldu. Çatalhöyük'un sakinleri küçuk evlerde yaşıyordu. Bu evlerde hava akımı azdı ve yaktıklan ateşin dumanı genellikle ıçerde birüayordu. Gerçekten de duvar kaplarnalannın üzerinde bol rnıktarda kurum tespit edildi. Aynı kunım insanlann akcigerlerine de işlemis olabilirdi. Insanlarırı evlerine girip çıkmakta kullandıkları çatı deükleri aynı zamanda baca gibi içerdekı dumanın da çıkmasına izin veriyoıdu. Kış aylan bu bolgede çok şıddetli geçtigi için kent sakinleri zamanlannın buyuk çogunlugunu evlerinin içınde geçırıyorlard:. Dolayısıyla dumanlı havayı solumak zorunda kalıyorlardı. Bu durumda kurumun akcigerlerinde buikmesı kaçmılmazdı. Gomuldükten sonra vücudun çürumesıyle birlikte bu kunım buyuk bır olaslıkla kaburgalarm ıç kısımlarına çökmuş olabilir. Fakat bu nokta araştırmamız açısından çok önemli kadın ve erkeklerm kaburga kemıkleri üzerindeki kurum miktan ayıuydı. Böylece erkeklerın zarnanlarırun daha çogurıu dısarıda geçirdiklerıni, kadınlann daha çok ev içinde kaldıklarını soyleyemeyız Aslında da evde geçirilen zaman açısından kadın ve erkegin benzer bir yaşam tarzı oldugu ortaya çıkıyor insanlann ıskeletlerı ıncelendıgı zaman erkeklerın kadınlardan daha uzun boylu oldugu gorüldu. Ancak bu fark çok buyuk degildi. Kemıkler aynca kadınlarm erkeklerden daha kilolu oldugunu gösterıyordu. Kaldı ki bulgular bütün olarak ele alındığında, kadın ve erkegin benzer şekilde beslendigi anlaşılıyordu. Kısaca günlük yasamda dıkkati çekecek bir kadın erkek ayınmı yokru. Ancak bütün bunlar, insanlann arasmda cinsiyetlerinden kaynaklanan farklılıklar olmadığı anlamına gelmez. Tarüşmasız, do gurganlık çok buyuk bır fark yaratryordu. Kemiklerın ıncelenmesi sonucu dogum sırasında bebek ve anne olünılerinın çok yüksek oldugu goruldü. Bebekleriyle birlikte gömülmüş kadın iskeletlerı, buyuk olasüıkla dogum sırasında olen kadınlara aitti. Ancak beslenme ve kemik analizleri, statü ve güç kazanrna bakımından, kadın ve erkegin yasam şeküleri arasında bir fark olmadıgının açık bir gostergesiydi. Ölüm ve yaşam şeklinde cinsiyet farkı Çatalhöyuk'te kazıları yürüten arkeologlar çok sayıda kafası vücuduııdan ayrılmış iskeletler buldular. Bazı insanlann kafalanyla birlikte gomülüyor ve o şekilde de bırakılırken, bazı durumlarda buyük bir olasüıkla gömüldukten bir yıl sonra mezar açüıyor ve kafalar bır bıçakla vücuttan ayrılıyordu. Bıçak izleri bu ışlemın ölü gömülür gomulmez yapılmadıgmı gösteriyordu. Daha sonra bu kesik kafalar, torenlerde kullarulmak uzere bir kenarda saklanıyordu. Bu uygulamalar, Türkiye ve Yakuı Dogu'daki erken çiftçi toplumlar arasında daha kapsamlı bır gelenegin parçasıydı. Eriha gıbı bolgelerde ozel torenlerde bu kafataslannın uzen, ınsan yüzünu yeniden yaratmak içın özel malzemelerle sıvanıyordu, Arkeologlaı, çogunlukla mezaıların yerleşim şekline ve içinde bulunan eşyalara bakarak ölen kışinın sosyal konunıunu tespıt etmeya çalışırlar. Aynı alıskanlıkla bız de erkek ve kadınlann gomülme şekülerinde bir fark olup olmadıgını araştırdık. Sozgelımı kadın ve erkek ayrı ayn, odanın özel bir kısmında gömulmuş olabilirdi. Edinburgh Üniversitesi'nden Naomi Hanülton kadın ve erkek TU. Kaldı ki Çatalhoyük'teki durumun da le olduguna inanıyorum. slenme tarzı sizi ele riyor Bugüne dek kazılar Çatalhöyük'un yala yüzde 4'ünü gün ışıgına çıkartabildi. Şu kadar 1.200 yıllık bir donem ıçınde 18 kat 3şim (birbirlerinin uzerine kurulmuş) olunu ortaya çıkarttık. Elde ettıgımiz bilgiızellikle orta ve erken katlara aitti, çunkü Sayfayı çevlrinlz Evlerden blrinln duvannda bulunan bu dev boğa resml 1.8 metre yuksekllğlnde. Boğanın çevreslndekl İnsanlann orantıuzlığı hayvanın büyüklüğüne dlkkatl çeklyor. 879/9