Katalog

tik olan Çat tarım toplumla erkeğin rollerine ilişkin ları içeriyor. Çatalhöyük'ı araştırma ve kazı çalışr yönetmeni olan Stanfc Kültürel ve Toplumsal lümünden lan Hodder'iı rican dergisinin Ocak 20 leme aldığı yazı, Çatalhöy toplumdaki yerini sorguluyor. talhöyilk blr an kovanı glbl HeHtesln yoğun blr sekllde çahftığ azı Insanlar tahıllan öğütüp ekmek üretlrken, bazılan avlanan lerdl. Diğer taraftan kumaf dokuma, sepet örme, obsldiyen taşıı ve aletleH dlalama glbl Ifler de günlük yafamın diğer uğraflarıy sokaklar bulunmadığı Içln Insanlar damlann üıerinde yürümek j ıınd geçıyordu) ve bu dtıa tdnnçaya tapıyorlardı Ana tannçanın bır guç sembolu olması fıkıı, 20 Yuzyıl'ın son yülannda ortaya çıkan "New Age" tanrıça hareketırun temol oğretısı halıne geldı Ve bu baglamdd Çatalhoyuk'e çok sayıda "Tanrıça Turlan" duzen lendı Burada tanııçanın buyusune kapılan 7\yaretçüer kadmuı gucunun devamı ıçın du alaı edıp dans partüeıı duzenlıyorlardı Çatalhoyuk bıze oğretüdıgı gıbı gcr çekten de kadm gucunun bıı kalesı mıydı 7 ?,5 yüük bır aradan sonra 1990'h yülarda yenıden başlayan kazılar, Turkıyede 9 000 yü once kadın erkek arasrndakı guç savaşlanna ılışkrn taze delülerın ortaya çıkmasma neden oldu Freud ve V. Gordon Childe ve Jaccpıes Cauvin ısrrnlı arkeologlar gelıyordu Çatalhoyuk tekı kazılar once Londra Unıveısıtesı'nden Jamea Mellaart tarafindan başlatıldı Mellaart ve eşı Arlette 1961 ıle 1965 yılları arasında bu bolgede çalıştılar Avrupa geleneğı ıle yetLşerı Mellaart, bu sayfadd goı ulen kadın fıgurunu keşfedınce, hey kelrn ana tannçayı temsıl ettığı sonucuna var dı Kol kısımlan leopar şeklındekı bır koltukta otııran çıplak kadrnrn dogaya hukmeden bır gucu oldugunu duşunuyordu Mellaart ın kazı alanı ıle ügılı guçlu kadın resımlerıyle bezelı yayını çok genış bır okuyucu kıtlesıne ulaştı Bu arada Ana Tanrıça goruşu Los Angeles tekı Kalı formya Umversıtesı nden Marija Gimbutas taraundan da buyuk hara retle savunuluyordu 1974 yılında basüaıı "Eski Avrupa'nın Tanrı ve Tanrıçaları" ısımlı kıtabmda Gunbutds Çatalrıoyuk u kesm bır de lıl gıbı sunaıak Avrupa da tarımın ge kşrnesıyle bırlıkte ortaya çıkan anaerkı lumlara dıkkat çekıyoıdu Gimbutas a ataerkıl toplumlar bu donpmden sonr< talurjı, atın ehlıleşüıılmesı ve aavaşlarla te ortaya çıktı Son donemlerde kulturel antropo toplumldrı bırbırlerıyle karşüaştırma y ınceleyen büım adanılaıı bu tur genel ler yapmaktan kaçınıyor, çunku bugun makta olan veya yakın geçmışte yasay Sdiı gı uplarındd kadın ve erkegın farklı rı benımsemesı bu ruı genellemelerı ç 000 yıl once bugun ku Turkıye'nın orta kısımlannda bır grup ne olıtık ınsan bır nehıı kıyısında yerleşrneye karar verdıJer Burada kurduklaıı şehır bu gun Çataüıoyuk olaıak büınıyor kısa surede 8 000 nufuslu 2 000 hanelı bır yerleşım bol gesı halıne goldı Kabaca 24 futbol sdhası buyuklut^undekı bu şehırde sokaklar yoktu m sanlar bır yere gıtnıek ıçın çaüların uzerınde yunımek zorundaydı Insanlar evlerıne gır mek ıçın çatılardan asağı ırıen merdıvenlerı kullanıyordu Evlerın ıçmdekı yaşam alanları nm duvaılan, boğa geyık, leopar, akbaba ve uısan şekıllı resımlerle kaplıydı Bu geç Taş Devn ııısdrıldrı taştan yaptıkları aletlerı cılaladılar tahıl ekmeye ve ko yun beslemeye başladılaı Bunurı yanısıra varışı sığvrları domuzlan ve atlan avladılar pek çok yabaru ottan yardrldndılar Bu bolge tarırn yapılan en eskı yerleşım alanı degüdı ancak gerek buyukluğu, gerekse haylı gelışmış sanatsal faalıyetlerı nedenıyle ılk çıftçüer ve buıüaım yaşam şekılleııyle dgıü bılgı edrnmek ısteyenler ıçm onemlı bır başvuru kay nagı oldu Çdtalhoyuk tekı yaşamla ügılı meıak edılen konuldiın bdşında erken tdrım toplumlarında kadınrn rolu gelıyor Geleneksel Av rupa duşuncesme gore, bu toplumlarm pek çogu andprkıldı (kadınlar lıder konumdaydı soyu anııe yıuutuyoıdu ımı& arırıeden kızla879/8 9 Ana Tanrıça mı? Çatalhoyuk te kadınrn gucu konusunda fıkıı edınebılmek ıçın erken ve daha ılerı tarım toplumlarmın yaşadıgı bolgeler uzerınde yapılan araştıımalaıdan yardrldnıkbüır Ancak bu bılgıler kesın bır degerlendırme yap maya yeterlı degü 18 Yuzyıl dan once Avrupalı duşunurler Arıstodan ve Incü yorumla rından etküenerek toplumların sıyası gehşımmın ataerkıl aıle yapısıyla başladığına ınaru yordu Oysa 18 Yuzyıl da Kuzey Amerıkada anaerkıl toplulukların yaşadıgına ılışkın somut kamtldi elde edıldı 19 Yuzyıl m başlarında Johann Bachofen adında Isvıçıelı bu duşu nuı kddınldim sosyal gucunun baskın oldugu donemlerın ataerkıl aıle donemınden once geldıgını ılerı suruyordu Bu goruşler 19 Yuzyılın 2 yarısındakı ve 20 Yuzyıl dakı duşunur leıı etkıledı Bunlaıuı aıasrndd Sigmund Çatalhö yUk'tekltan mın ve kadı nın önemlnı yansıtan bu 2.8 iantim boyundakl kadm heykel clğlnln sırtın da blr tohun gömülü dunımda.