Katalog

İnsanşempanze farkı gen düzeyinde belirginleşiyor Şempanzelenn gen hantasının çıkartılmasıyla, msanşempanze farklarını bırbır ortaya çıkryor Araştırmacüar, koku almada ve ışıtmede etküı olan genleım şempanzede ve ınsanda belırgın olaıak farklı oldugunu keşfettı Bulgular bızı en yakm akrabamızdan neyın ayııdığmı anlamak ıçın bır başlangıç noktası olabılır Mıchele Cdigıll, farkı yaratdiı genlerın turunu yenı bulgulann ortaya koyacagını belırttı Ancak eldekı lıstenın henuz bızı neyın ınsan yaptıgını soylemedığını ve bır proteındekı degışımm tum canlıyı nasıl efkıledıgını açıklamdyacdğım da bekrtıyor Insan ve şempanze genomlan % 99,2 aymdır En onemlı parçalaıda bu oran % 99 5'a yukselır Cargıll ve ekıbı bu kuçuk DNA farkmda ınsan evnmının ıpuçlaımı yoıduklerını duşunuyor Araştırmacılar her turun genom duzenını bulmak ıçın 7 500 ınsan, şempanze ve fare gen dızısını karşılaştırdı Ikı prımatı fareyle karşılaştırmak ıkısının ortak atadan ne denlı değıştığını gostermeye yaradı Tum DNA dızılerı zaman boyunca mutasyon yoluyla degışu Ikısımn ortak atadan ayrıldıklan son beş müyondakı evrımın etküerını bulmak ıçın aıaştırmacüar, daha çok degışen genlere baktılar Bu analız 1 500 cıvannda genın seleksıyondan etkdendığuıı buldu Svanto Paabo şoyle dıyor "Bu ınsanşempanze arasında genom olçegmdekı ılk karşılaştırma Insan evrımı boyunca can alıcı yenı ozellıklerın nasü oluştuguna ılışkın yenı kuramlar bıçımlendırmemıze olanak saglayacak" Ancak bazı büımcıler uzennde çalışüan aynmlann evrım ışı oldugunu duşunuyor Insan ve şempanze arasında o denlı az fark var kı bunu tek tek genlerle çalışmak zor Eyre VValker yeterınce verı olmadıgını ve daha bır çok gen uzennde çalışddıktan sonra, eldekı bılgüerm bırleştırılmesı gerektığını dusunuyor Depresyonda davranış terapisi ilaçtan farklı etkiliyor Kanadalı bılını addiııldiuıca gerçekleşhrüen bır araştumaya goıe depresyondakı ınsanların beynı terapılere fark lı leaksıyon gostermekte Davranış terapısıyle tedavı edılen hastdların beynınde ıkçla tedavı edılenlere kıyasla farklı motıfler oluşuyor Aıcluves of Ceneral Psychıatry dergısmde yayımlanarı yazıda bılım adamları yenı sonucun terapüerm neden heı hastada aynı etkıyı gosteırrıedıgını açıklamakta dıyorlar Beyındekı kunyasdJ dengeyı degıştıren anlıdep resanlaı duygulaıla ılgılı suıeçleım ışlendıgı ve degıştıgı yanı bılmçlı duşunmeyle ılgılı beyın bolgelerındc, bozul makta olan kımyasal suıeçler uzeıınde etküıdır Oysa davıanış teıapısı tarrı aksı yorıdp ışler Hastalar olumsuz duşun celerden kurtulabılmek ıçuı bılmçlı duşunmeyı degıştırmeyı oğrenır Bu şekılde en ıyı durumda derınde yer alan beyın fonksıyonlan degı^tu ılınekte Ikı tedavımn gerçekten de farklı beyın motıflprıne yol açtıgını saptayan Toronto Umveı sıtesı araştırmacılaıından Helen Meyberg pozıtron emısyon tomog taüiiyle (l'ET), dav ranış terapisi goren 14 deptesyon has tasının beyın etlan hguu ıncelemış Buna goıe davidiıış terapısı ılaç tedavısıyle etkılenon çok sayıda beyın bolgesı uzeımde de etküı fakat aksı yonde etiayor Antıdepıesan duygusdl sureçlerın ışlendıgı deı mdekı bol gelerm kan akışını hızlanduuken, davranış terapısı bılınçh duşunme bolgesındekı metabolızmayı yavaşlatmakta Bılım adamı yenı bügüeı ışıgındd beyın taramdsıyld en uygun tedavı şekümn sdptdridbılecegını umuyorlar Sincabın kış uykusu teknolojiye model Kuzey kutbunda yaşayan smcaplar tam anlamıyla soguk kanhlar Sekız aylık kış uykusu suresınce bederı sıcaklıkldrı donma derecesının uç derece kadar altına duşmesıne raÇr men kanlan donmadıgı gıbı hucre dokulan da keskın kenarlı su krıstallerınden zarar gormuyor Alaaka Fa ırbarıks Unıversıtesı bılım adamlan, şımdı hayvaıüann bu dondurucu evreyı ne şekılde atlattıklarını buldular Araştırmacılar bu amaçta hayvanlara 18 ay boyunca on ıkı dakıkddd bır beden sıcaklıgını olçen bır ımplant yerleştırmışler Tkhmınlere gore hayvanlann beynı do ğal bır antıfrız maddesı salgüayarak uzun kış uykusuna ızın vermekte Büım adamldrı elde edılen yenı bilgüer sayesın de bagışlanan organlardakı saklama suresının uzatılabüecegıru sanıyorlaı Ve belkı de gelecekte sıncap teknıgıyle astronotlar uzaya gıdene dek uyutulabüecekler Böceğin savunma mekanizmasından teknoloji üretildi Bılımsel adı Bidchynus crepıtans oldrı dom u z1 a n bocegmın ügmç savunma sıstemı havada bozulan uçdk turbınlerını yenıden çalıştudcdk bır mekanızmanın gelıştırılmesmde ornek alınacak Domuzlan bocegı arka kısmındd bulundn mınık kalp bıçımındekı bu kesecıkte çeşıtlı kımyasallaıı kdrıştırdıktan sonıa hareketlı bır çıkıntıdaıı 10ü sdntıgrat derece sıcaklıgındakı sı vıyı kannca k1: , ga veya orumcek gıbı duşmanldrının uzerme puskurtur Araştırmacılann ılgısmı çe ken ıse bocegın reaksıyon surecı Kırnydsallaı dlçak basınç a^amasırıdd kesecıge ulaşıyorlar Burada bırbırlerıyle tepkıyerek patlayacak kadaı genleştıkten sonra çıkıntı tdrafmdan dışan puskurtuluyorlar Boşlukta daha sonra yıne alçak basınç oluşmakta Bu dongu samyede ydkldşık olarak 300 kez tekrar ldnmakta Araştırmacılar şımdı bocegın savunmd mekdiuzmdsındakı ükeye gore uçdk turbınleıme daha guçlu yakıt memesı uretmeye deneyecekleı Sedef hastalığında önemli genetik faktör keşfedildi Ingıli7 bılım adamldiı sedef hastalıgının gelışımınde onemlı olan gcnetık bır faktoı buldulaı Manchesteı Uruveısıtesı nden Helen S.Young Journal of lnvestıgatı ve Deımatology dergısınde bellı başlı bır genın etkılı olması halınde sedef hastalıgının daha sık oı taya çıktıgmdan soz edıyor Soz konusu gen cüttekı da maıldim buyıımesını ayarlayan VEGF maddesının oluşumundan t,oıumlu Sedef hdstdlıgmdd nlt hucrelenndekı kan aktarımı onemlı bır IOI oynadıgmddiı bılım ddamld n elde ettıkleıı bulguyla yenı teda vı turlerı gelıştırebıleceklerıne ınarnyorlar Kger VF ı »ı •"tomııiı ılaçla mudahale edılebdırse hastalık duıdurulabüecek Bununld bırlıkte kalıtsdl fdktorler dışındd stres beslenme ve enfeksıyon hastalıklaıı da onemlı bıı ıol oynamakta Anlamı Var Uzennde çabsüan genlerden ıslevsel oldugu büınenlerın toplamın yaklaşık yansı eden 50 tanesı kokuyla baglantüı Bunlann çogu da kullanümaz duruma dogru gıdıyor gıbı Bunun nedenı muhtemelen insanlarm yaşamında şempanzelere oranla koklarnanın daha az onemlı olmasından kaynaklanabılır ' Ehp aynı zamanda ınsandakı 21 genın ışıtmeyle üıntüı oldugunu buldu Paabo, bunun düle üıntısını kurmanın boş hayal kurmak olabılecegını ama bundan boyle araştırmacılann maymunlarda ışıtme konusunu daha hevesle çahsacagını belırtıyor Protemlen sındırmede kullanılan yaklaşık 80 gen, belkı de beş mılyon yü once şempanzeyle ayrılan beslenme yollanmızı gostenyor Farklı genlerın çogu hastalıkla uıntılı 'Tektorınalfa' adlı bır gendeka degışım ınsanda sagırlık yapıyor 879/4 Sperm sayısında önemli düşUş Müılıtıe ba şma duşen ortala ma sperm sayısın da 1989 yılmdan 2002 yılına dek onemlı bır azdlma nın yaşdndıgı bıldırüdı Sonuç 7500 erkege aıt 16 000 sperm omegını uıceleyen Abeıdeen Ureme Merkezı büım adamlanna aıt 1989 yüında mılımet re başına duşen oıtalama speıma sayısı 87 mılyon ıken bu oran 2002 yüında 62 müyon olarak saptan mış Buna gore %29'luk bu duşuş soz konusu Gu numuzde gıtgıde daha fazla erkegın kısıılık tedavı sı gordugune de degınen Süadıtyd Bhdttachdrya sonucun kısırlıgın artmış olmasıyla mı yoksa ınsan lann tedavı olandkldn konusunda bügılerıdıklerıyle mı ılgılı oldugunu büemedıgmı soyledı Sayfa haberleri: Nilgün Özbaşaran Dede