Katalog

ık mı, değil mH nış kapsanüı bır kavram Ancak ayrmtılaıa gırüdıgı zaman bu model sorulara yanıt ve remıyoı Sozgelımı ınsarüar hıçbu zaman karşüaşmayacagını büdıgı bır kışıde nlçin kunuk ve başarı arayışlarmı tatmm etrneye çalışır Bunun yanıtlarından bın şu Şu aııda ıçınde bulundugumuz parçalanmış dunya da pek çok kışı bu aıle ve bu topluluga aıt olma duygusunu yıtıımıştır Dolayısıyla geıçeguurı olmadıgı bu ortamda hayalı bu üışkı hem kolay hern de tahatlatıcıdır Un lulere hayrarüık bır anlamda çekmgen ve yalnız kışıletm ımdat çıglıgı olabılıı McCulcheon ve Valencıa Communıty Col legp dan Diane Ashe yalnızlrk üe unlu hay lanlıgı arasmda bır üışkı olup olmadıguu araştııdı Va ne yazık kı bu ıkısı arasmda an lanüı bır üışkı bulamadı başarısını bu yetenegını ıyı kullanmasına boıçluduı Çunku ınsanlar bu yeteneklen sa yesınde degışmekte olan çevreye yalruzra bı yolojık evnmın ızın verdıgınden daha hızlı bu şekılde uyum sağlarlar Bızı başka hayvanlar dan ayıran en onemlı ozellık ayrmtılara dıkkat etmemızdır Bu şempanze balık avlayan dıger bır şempaıueyı ızleyerek avlanmamn temel fıkrını kapar ancak yalnı/ca msanlaı başanlı bıı teknıgın tunı ayrıntılanru kopya edeı So nuç olarak ınsanlar kune oykuneceklerı konusunda daha seçıcı davranma şansına sahıptıı Insanları oykunduğunuz davıaruşlaı konusunda ne kadar başarılı olduklanna bağlı olarak derecelendırmek noımal bır davraıuş tu Çunku heıkesın sahıp olmak ıstedıgı bu şeye fazlasıyla sahıp olan kışı olaganustu bıı teknık gelıştıımış olabılır dıye konuşan Pennsylvanıa Unıversıtesı nden evrun antropologu Francisco GilWhite Bu derecelerdu me pıestıj u?eı ırıc dayalıdıı dıyor Statin yerine taze sebze Yeteılı olçude sebze ürıdık VP meyveyle besle neıüer kandakı kolesterın spvıyesını üaçsız da kontıol altma alabıkler Sonuç To ronto Unıveısıtefai David Jenkins m bır araştu'masıy la elde edüdı Kolesteı uı sevıyesı yuksek olan 46 dene ge dort hafta boyu sebze yemekleı ı verılmış Hatta uç gruptan bın sebze dıyetme üave olaıak statuı de almış uçuncu grııp i"p bol nııHciı lulere çok buyuk yatırım yapmışlardır Dolayı sıyla yakın ügunızle burüaıı kontıol altmda tutup bızı somurmelerme erıgel olabüırız Berluıdekı Max Planck Enstıtusu nden Peter Todd ve New Mexıco Umversıtesı nden Geoffrey Miller urüulere tapınmanın altmda cmsel bu unsuı oldugunu üerı suruyor Mıl leı'a gore eşleşme degerı yuksek olan kışüe ro ılgı duymak bu kışüeı e eıışrrıe şansı varsa evımıael açıdan anlamlıdır Kaldı kı modeın medya butun unluleı uı elırnızın altmda oldugu na üışkm yarüış bır ızlenım uyandıru *&, H| H^ H H H M Büım adarrüan unlu hayranlıgırun ne deıüerının modern toplurnlarm yapısal ozellıgınden kaynaklandıgına manıyor Un lu hayıanlığı yenı bır dın olabüır mı' Yeı yu zunde kendüermı ılah gıbı goren Madonna, Brad Pitt veya Tom Cruise gıbı yıl dızlar geleneksel dııüetuı ışıgını yıtırdıgı dunyada yeru tanrüar olamaz mı' Maltby bu <;orunun yaıutuu herıuz bulamadıgını soyluyor Geçen yıl Maltby McCutcheon Houıan ve Ashe'm 300 Ingılı? denek uze rınde surdurduklen bu çalış nıada dme manmayan m sanlarm unlu kışüere duyduguügııun mananlardan bıraz daha fazla oldugunu ortaya çücarttı Ancak bu fark an lamlı olmayacak kadar ku çuktu Sonuç olarak unluleıe duyuları hayıanlıgın mut suzluk yalnızlık veya manç eksıklıgınden kaynaklanma dıgı goruluyoı Urüu hayranlıguun her ıkı cınste ve her yaşta goıuldugune düdcat çeken büım adamlan bu ge reksmurun neıeden kaynak landıcjı sorusuna kesın bu yanıt veremıyorlar Ayrıca zekâ gerüığı veya aptallüc gıbı etmenleım de soz konusu olmadı ğı goruluyor Bu arada McCutcheon un yurut tugu bıı çalışma urüuleıe hayrarüık duyanlann dunyarun adıl ve durustlugun goçerlı olduguna mandıklarmı gostenyor McCutcheon 'Dunya lun adıl bır yer olduguna manaıüar urüuleıe abartı derecesmde ovgu duzen bu kulturun utunudur' dıyor Gü VVlute pıestıjın ınsanlara ozgu bu kavram oldugunu ılen suruyor Dığer hayvanNe vâi h psıkologlar aynı zamanda de lar aıasuıda da şıddet kuHanarak guç kazanan gışen dunya koşulları nedenıyle bu ıçgudusel domrnant bıreyleı bulunabılu" Ancak yetenektutkunun degışerek zararlı bu" hale geldıgm len üe pıestıj kazananlar yal den de yakmıyoı "Elektıonık nızca msanlar arasrnda bulu medydnın yarattıgı sanal dunya "Ünlü hayranlığı nuı nm gıderek daha gerçekçı bu: bugünkü şekliyle gorunum kazanmasıyla bazı m Atalarımızm yaşadıgı mutsuzluk ve delili sanlar unlulerle somut bu üışkı donemlerde prestıj sahıbı bı reyler genellıkle avcı ve yaşlı ğevaran hastalıklı ıçuıde olduklaıma ınanıyorlar Zaten de unlulerm menajeılerılaıdan oluşuyoıdu Ancak şım bir eğilim midir? nın amacı da bu Ve bu hayalı dı avlanmak zorunda değılız ve uzun yasanıak saglıklı ol Yoksa daha başanlı üışküer gerçek üışkılere zarar veııyor ' mak anlamına gelnııyuı Gü bir yaşam sürmemiVVhıte buguıücu duıumu şoyle Manyak katil tipleri de ze zemin hazırlayan Cü VVlutu a gore modern dünaçıklıyor Içınde bulunduğu muz donemde sahıp oldugu yanın yarattıgı bir canavar. normal bir insan mıi7 psıkolojık bıı mekanız Ilkel toplumlarda presti] sahıbı davranışı mıdır?" ma ügı odagı olan kışılere oy kışılere ulaşmak ve etışmek kunmenm yarar sagladığmı mumkundu Oysa zamanımızda soyleı Bu bağlarnda ılgı odagı olan kışüeı bu kışüere erışmek mumkun olmadıgı ıçm aşızengvn ve urüuleıdu Kısaca un ve servet say n hayrarüık duyan kışüer 'putlarma erışeme guüığın çok belırgın gostergelendır 1 menm getmlıgı bunaümla zararlı eylemlerde bulunabüıyoılaı Eğeı evrım bıyologlaıı haklıysa urüule le duydugumuz bu ügı doğuştan varolan bu O7ellıktır Başka bu deyışle bu duygu ıçgudu seldu ve hayatta kalma şansımızı yukseltmek ıçm evrımleşır Gorundugu kadanyla bu ıçgu dusel tutkunun geçmışı çok esküere dayanıyor Kaldı kı psıkologlaı da bu goıuşe katüıyor McCutcheon bu konuda 'Bu açıklama son de rece mandıncı Bu fıkıı benunsemelıyı? dıye konuşuyoı da sebze lırıdık ve sebze yemış Ve bu gıubuıı koles teım sevıyesı bu ay sonıa duşerken ekstuı poısıyon sebze yıyen denekleım ko lesterın sevıyesı uçte bu oranmda azalmış Jenkms jama dergısınde yayımlaııan araştumayla sebzeye daya lı beslenme alışkanlığuım ne kadaı yatarlı oldugıınun karııtladıgını soyledı Aıaş tıı macıya goıe statuı sadece agır durumlarda ahnmalı Tehlikesiz gen testi Kanseı tarusı ıçın ta hım agzmdakı hucreleıden aluıaıı doku ornegı yakmda dogmamış bebegın kalıtım sal hastahgı lıakkında da bıl gı verecek Avustralyalı bı lını adamlan pap testmden cerunın servıkal kanala yayı lan hucreleım saptanıp yalı tılmasuıda yararlanıyorlaı Dogmamış bebege yapılacak gen testlerı bu teknık sayesmde çok kolaylaşacak dıyen Avustralya Genom Araştırmalaı ı Meıkezı büım adamı lan Findlay, testı cenınlerde uygulanacak du lurna getırmış Uterus sıvısı testmekaışuı pap testı aruıe ve bebek ıçm daha nsksız Fındley şu sualar ekıbıyle bırlıkte bOO hamme kaduıuı pap testı sonuçlaruu analı? edıyor Bebegın dogumun dan sonra yapüan testlerle kaışüaştırüdıktan sonra da pap tesünın geıçekten de daha guverurlı olup ol madığı anlaşılacak 859/9 Sorun çözmede sorunlar Ancak başarılı ınsanlan ıol modelı olarak benınibünıck beıabeıuıde bazı sonuılan getuu Sppsıfık bır ozellık üe başarı aıasmda kı nedensel bağlantıyı çozemezsenız hangı ozellıge oykunmenız gerektıgını kestuemezsı raz' dıye konuşan Los Angelesdakı Kalıfornıya Uruversıtesı nden evrım bıyologu Rob Boyd, tnsanlaı bu soıunu çozmek ıçm gerıel bır kopyalarna eylemme grrışırler Bunun ıçın de rol modelın tum uzelükleıını ogrenmek ıster ler Dolayısıyla bu kışılere yakırüaşmak ve kışı sel üışkı oluşturmak zorunda olduklarmı hısse deı ler dıyor Bu goruşe tum evrun bıyologları katümı yoı Lıveıpool Unıversıtesı nden Robin Dunbar unlulerın ıol modelı olarak kabul edüdıgı fıkrıne pek sıcak bakmıyor 'Bazı urüulere oy kunmemekle bu^lücte çok buyuk hayranlüc du yarız dıye konuşan Dunbar unlu hayraıüıgırun evrunsel yaıaıları oldugu fıkrme ıse katüıyor Dunbar a gore toplumsal yaşamm avantajlarm dan yarar sağlamakla bu:lıkte sorumlulukla rırıdan kaçan kışüerı hızaya sokmak ıçm unlu hayranlığmdan faydalanabüırız Toplumlar un Unlu hayranlığı bugunku şekliyle mutsuzluk ve delıüge varan hastaüklı bır eğılım mıdu"7 Yoksa daha başarüı bu yaşam suı memıze zemın hazulayan norrrıal bır ınsan davra 9 ruşı mıdır dıye soran Gü VVhıte bu sot uyu şoyle yanıtlıyoı ' Bugunku koşullarda unlu hay lanügı orjmal fonksıyonlannı yerme getırmekten çok uzak Ancak bunun zararlı bu auşkan lık oldugunu sanmıyorum Bazı unluleı gerçekten pozıtıf rol modellerıdu' Ayrıca yüdızla ta oykunmek msanları eglendırır ' Butun keyıf vencı ugraşlarda oldugu gı bı bu konuda da aşınya kaçmak tehlıkeL olabılır Kımse bagımulık yarattıgı gerekçesıyle ye mekten ıçmekten ve seksten tumden vazgeç meyı akhna dahı getırmez Orta duzeyı tuttur ma her yerde oldugu gıbı bu konuda da geçerlıdır Bu durumda eger Stephen Hawking, Craig Venter, Nicole Kidrnan, Tom Cruise, George Clooney veya Cameron Diaz hayraru ısenız bunu açıkça düe getırebılırsınız Belkı bunlardan ogrenecegız bır şeyler vaıdrr Reyhan Oksay New Scıentıst 16 Agustos 2003 Evrimcilerin yaklaşımı farklı Bu arada evıım bıyologları urüu hayranügının nederüerı konusıma çok farklı bır açı dan yaklaşıyoı Burüar pıestıj olarak nıtelen dırüen bu ozellık uzermde duruyorlar Bu açı dan soru şu şekle burunuyor Nıçm bazı rnsan larm prestıjlerı yuksektır' Nıçm bu ınsanlar bu kadar çekıcı' Butun bunlarm yanıtı unlu hay raıüıgı olabüu" mı' Prestij konusunddkı füorler öykunme uzermde odaklanır Insanlar başkalarma oy kunmek ıçm dogaılaı Ve uısanlar tur olarak