Katalog

Ay'ın llk dördtin evreslne 3'Unde ulaşır ve gece yansına kadar görülUr, tam dolunay evresine Ise 10'unda girer, akfam 19:16 da doğup sabah ta 6:00 da battığın dan ttim gece görülür. Son dör dün evresine 18'lnde ulaşır ve yak lafik gece yansı önceslnden Itlbaren sabah saatierine kadar görUIUr. Veniay evresine de 26'sında girer, sabah 6:09 da doğup akfam 19:24'de battığından artık gece görülmez. Ay'ın yenlay ve dolunay evrelerlne tam ulasma saatleri lle Yer'e en yakın ve en uzak konumda bulunduğu tarihlerdeki mesafeleri de reslmde belirtlldl. Aynca, Ay'ın yaklaşık 812 EyItil tarihleri arasında 5 gün stireyle dolunay ve dolunaya yakın evrelerde kaldığı söyleneblllr; dolunay bu tarihlerde yaklaşık 12.7 kadlr parlaklığı lle ttim gece boyunca herzamankinden daha fazlası Ay ifiğı lle Yer'l aydınlatıyor. Taklpll teleskop veya dürbünti olan okuyuculann otuzbln kadar Ay kraterinl, sıradağlan, derin dere yataklannı, dtizltikleri ve yüksek bölgeleri, tepe sırtlannı ve Ctines ısığının en fazla yansıtıldığı parlak bölgeleri gözlemlemek Içln yaklaşık tarih aralıklan he föyle: 13, 1823 ve 2830 Eylül. sı azaldcaktır Eylul ayında çıplak gozle kolay gorulebüecek parlak gezegenlerın konumlan aşağıda Parlak gezegenlere takıplı ve yeterınce buyuk teleskopla bakıldıgında aynntısıyla gozledıgımız Ay'ın katı yuzeyıne karşm bu gezegenlerden bazüarının gaz kurelen olduklan bılgısıyle gozlemlenecek, ozellıkle Saturn'u ve behrgın sı yahbeyaz halkasını, Jupıter'ı ve uzerındekı ıkı kalın kuşdgını ve onemlısı gerdaııhk go runumundekı dordu bır yerde ışü ışıl uydularmı ve dıger gezegenlerın de kendılerıne ozgun yanlan ıle bırlıkte adeta tablo seyredercesıne gorulecektır Merkttr, bılındıgı gıbı sadece uika yakın oldrak ya Guneş dogmadan once doguda ya da Guneş batüktan sonra batıda gorulebılır Merkur aym ük ıkı haftası boyunca Guneşee yaklaşacagından goıulemeyecektır Bununla bırükte, ay ortasından ıtıbaren Guneş'ten uzaklaşacagı gunleıde sdbahlatı eıken saatlerde çok kısa surelıgıne (yaklaşık bır saat kadar) tam dogu tarafta Aslan takırn yüdızında parlaklığı +0 3 ıle 0 9 kadır arasında gıderek artacak şekılde gorulecektıı Ufuktan en fazla 13 derece yukselecektır Durbun veya teleskopu olan okuyuculdi gezegenı sırasıyla hılal ve son dordun evrelermde gorebılecekletdıı Merkur utka yakın oldcagmdan gorulmesı yme de kolay olmayacaktır Merkur, Guneş dıskınden 7 Mayıs ta Ofi 1313 32 saatleri arasında geçmıştı beş sdatı aşan bu sureyle gerçeklenen bu ola yın Istanbul Unıversıtesı Gozlemevı ııdekı Guneş teleskopundan lasmen Guneş leke sı ve kısmen de Guneş ın dıskı dıkkate alınardk ışdietlenmış Merkur geçışmın ız go runtusu bu sayfada verüdı Merkur geçrşının bu ızı uzerınde alırımış fotograflarma da http //www ıstanbul edu tr/ferı/astronomy/ındex lıtml ve http//wwwkoerıbo un edu tr/astronomy/buay/Merkur@Gecısı03 htrnl adreslerınden bakılabüır Boylesı ılgmç doga olaylarının gorsel zengmlığı yanında onceden hesaplananm gozlemlerle smanması ayrıca onemlı Merkur un Guneş dıskme hesapldrıan gır ış ve çıkış anlan Is tanbul Unıversıtesı'nın Guneş teleskobun dakı gozlemlerı ıle gozlenı hatalan ıçeıı sıııde uyumlu oldugu soylenebılır Venüs, Agustos ayında oldugu gıbı Eylul ayı boyunca da Guneş ıle bırlıkte dogupbatacagmdan gorulmeyecektır Mars ay boyunca akşam saatlerm den ıtıbaren gece yarısı sonrasına kddaı yaklaşık sekız saat surelıgıne guneydogudan guneybatıya kadaı yaklaşık 115 dete ce genışükte bır alanda Kova takım yüdızında ufuktan en fazla 32 derece yukseklıkte gorulecektır dolunaya yakın bır evrede bulunacak olan Mars ın parlaklıgı 2 4 üe 2 1 kadır arasında gıderek sonukleşecek şekılde gorulecektır Jtipiteı Eylul ayında Guneş ten uzaklaşmaya devarn etmekte oldugundan ayın ük haftasmdan ıtıbaren ay sonuna kadar sabah erken saatlerde yaklaşık bır saat kadar Aslan takun yıldızında 1 7 kadır parlaklığı üe dogu tarafta gorulecektır Jupı ter gıderek artacak şeküde ufuktan en fazla 21 dprece yuksekte olacaktır Satüın Eylul ayında Guneş ten uzaklaşmaya devam etmekte oldugundan gece ve sabah Guneş doguncaya kddar yaklaşık beş saat surelığme guneydogu ta rafta Ikızleı takım yüdızlannda ufuktan en fazla 64 derece yukseklıkte t0 1 kadu par laklıgı üe gorulecektır Görüntü teknikleri sırt ağrılarında hatalı tanıya yol açıyor • • I grısız sızıJ^ sız dımdık f^^ yuruyebıl^ h ••mek bır çok msarı ıçın bır ha yaldır hatta bazüarı kambur ve yamuk duıuşla bıre yuruye bümeye razıdır Sırt ^ ^ ^ ^ B a agıılaıı ozellıkle de batı ulkelerınde en sık rastlanan hastalıkla rın başmda gelıyor Geçtıgımız haftalarda Almanydnın Frankfuıt kentınde duzenle nen bu konferansta 21 yy ın hastalıgı oldrak açıklandı Araştırmdlar toplumlann en az % 12 sınde sırt agrısı şıkâyetı bulundugunu gosterıyor Sut agrısını her ınsan zaman zaman yaşar ve agrı heı ne kadar geüp geçıcı ol sa da şıddetlı oldugunda ınsanın yaşam kalıtesını etküeyebüır ve bu durumda doktora gıtmekten başka çare kalmaz Fakat doktor tedavısı heı zaman ışe yaramıyor Ağrüar çogunlukla azalmakyerıne kaücüıgıru korur Tedavının yararsız kalması ıse doktorlann rontgen, bügısa yaılı tomografı vb gonın tulerme guvenmelenyle dgüı Durum boyle olunca da ağrının kaynagı ge nelde dısklerdekı çok hafıf kıvrılma gıbı kuçuk degısımler ya da çok az hasar gormuş omurlaıda aranır Bu hatalı tanı ıse yeru agrüarı doguran gereksız amelıyatlara dek buçok yanlış tedavı bıçımının uygulanmasına yol açmakta Frankfurt'ta gerçekleştırüen konferanstd agrı u/maıu Gerhard MüllerSchvrefe ışte bu yuzden goruntuleme tek nıklerıyle ortaya çücan hatalı tarular uzerın de durdu Sırt agrıları genelde omurlardd meyddna gelen degışuıılerle degü kasların dogru ışlememesıyle ortaya çıkar dıyoı uz man Kaslardakı bu bozukluk ıse hastarun yeterlı hareket etmemesı, hatalı duruşu ozel ve ış yaşamındd yaşadıgı stresle ügüı dır Üerlemış yaşta ortaya çıkan şıkâyetlerm temelı aslında ogrencüerm yülarca ayru sıtalaıda oturmak zorunda bıraküdıgı okullardd atılmakta ve çocuklar zaten genel olarak çok fazla oturuyorlar dıyor uzmanlar Fdkat Bartel'e gore sırt agnsı çeken hastaların ıyı tedavı edümemesındekı baş lıca sebep hastalıgın yeterınce arastınlma masına dayanıyor Hastalıgın oykusu (dtıamnez) uzerınde çok fazla durulma makta Sırt agrısmdan yakınan ve ük kez doktora bdşvuran hasta muaycne büe edü meden rontgen odasında buluı kendını Ve Sırt ağnsı, rontgen ve diğer görüntüleme teknikleriyle izlenen küçük değişimlerden çok kasların hatalı çalışmasıyla ilgili. doktor çogu zaman hdstadan once lontgera gonın ce de hasiaya genelde şu oguduverır "Amanhaha reketlerıruze dıkkat edın yoksa tekerleklı sandalye ye mahkum olabılırsırıız' Işte bu tur uyarüar agıüa ^^^^^^^ rın kronıkleşmesıne yol açıyor çunku hasta bun dan sonra hareket etmekten korkar Oysa uzmdnldr hareketın tedavı ıçın en onemlı faktorlerden bırı oldugu karusındalar Hareket her şeyden once akut agrüa rın etküı bır bıçımde tedavı edürnesmde ydrarlr oluyor ancak hastalara verüen üaç lan da eleştıren MullerSchvvefe koruzon ıgnesuıden vazgeçümesı gerektıgını soyle dı Eğer agrı gerçekten de sırıırlerdekr ütı haplanmayla ügüıyse Cox 2 orüeyıcı ıgneler tercıh edümeü Dıger dlternatıfler ıse (agrı kesıcı ve kas gevşetı cı) Flupırtın lokal anestezı üaçları ve uzun etküı opıat lardır Agrının tamamen gıderümemesı tedavının ba şarısmı engellemekte Tum bunların dışm da gereklı goruldugunde kronık sırt agnlanna noro modulasyon da uygulana bılır Bunun bır ornegı elektrot rmplantıyla sıı t omurüıgının sırnulasyonuna dayanır Arıcak u/rridn lar bu konuda çok dıkkatlı olunrridsuıı ve hdstaların da onayuıın alrnması gerektıgını vurguladılar Uzun sure devam eden şıddetlı agrı lar sınır sıstemını etküeyerek bır tuı agıı bellegı oluştururlar Son araştırmalardan alınan sonuçlarla şımdı bu etkmm gelecek te or tadan kaldırüabüecegı sanılıyor Vıyana Unıversıtesı Beyuı Araştıı maları Enstıtusu'nden Jürgen Sandkuhler sırt omurüıgınde agrı bellegının yeı uu saptadı Yuzey tdbdkasmda Lamına 1 olarak bümen bu sınır hucrelerı agrı suıyalleruu beyne aktarrr lar ve P uyaıı maddesı ıçın çok sayıda baglantıya sahıpler Lamına1 hucrelerı sırt omurüıgındekı sınu hucrelerının yaklaşık %5 mı oluştururlar Hayvan deneylenyle soz konusu hucrelerde meydana gelen bozuklukldrın şıddetlı agıüdiın diüridaından sorumlu oldugu anlaşüdı Uyarı nıtehgındekı agrüar bu yuzden teddvı edümemıştı Bu ügınç sonucun ınsanlardakı sırt agrısı tedavısınde ydrarlı olup olmdyacdgı henuz be lıısız ama en azından doktorlarm hastalarıyla daha yakmdan ügüenrneleımı sagla yabılu Nilgun Ozbaşaran Dede Kaynak \hl 19 03 03 Hangi gezegen ne zaman Eylul ayında akşam gece ve sabaha dogru goıulebdecek gezegenler çızelgede ozetlenmıştır Akşam Gece 1) Uranus 1) Uranus 2) Neptun 2) Neptun 3) Mars 3) Mars 4) Saturn Sabah 1) Uranus 2)Merkur (1830) 3) Jupıter (430) 4) Saturn Bu yazıdd kdynakça oldrak kısmen "The Astronornıcal Almanac 2003'den yararlaralrrııştu Açık ve ışık kırlüıgınden uzak bır gokyuzu düegıyle * Astronom Dr Istanbul Unıversüesı Fen Fakultesı Astronnmı ve Uzay Bıhmlen Bolurnu (esenoglu@ıstanbul edu tr) 859/7