Katalog

Zümrütten Akisler Manyetizm gamma Işını patlamalarını körüklüyor Bıı guneş uydusu, evrendekı en parlak patlamaları oluşturan, gamma ışııu pdtlamdla nnın en buyuk gızlennden buıru aydınlıga kavuştuıdu Astrofizık uzmdiüaıı gamma ışını patldinaldiının dev yıldız çekırdeklennın donmekte olan kara dekklerın ıçıne çokmeleıı so nucunda olusru<3unu duş,unuyorlar Bılgısayar modellcrı kalın bır donen gaz yumrusıınun ydklaşık 10 sdnıyede kara delığe ddldıgını, bu arada yumıunun alt VP ustunden de gazlann fışkırdıgını ortaya koyuyoı Bu gaz yığınlanndan bırı Dunya'ya yoneldıgınde uzay bılımcıleı gamma ışını patlamalannd tdmk oluyorlaı Ancak bu modelleı benzeşımı bır haylı guç olan quçlu man yctık alanlan ıçermedığınden, bugune dek yapüdiı aıaştırmaj ' larda manyetık , alanların bunda jcan alıcı bu rol îoynadığı yonun | d e herhangı ven uıtaya konamddı. Bu duıum 6 Aralık 2002 tarıhınde gçkyuzunoteıguneşe yakm bır konumda patlama meydana geldıgınde farklı bu boyut kazandı Olay dunya uzennde hıç bu teles kopla ızlenemedı Bunâ karşılık, NASA'ya aıt bu guneş uydusu olan Ramaty Yuksek Enerjıü Guneş Spektıoskopık Gonıntulerne aygıtınm abcısı gama ışınlanndan gelen yaklaşık 100,000 elektronık ışık yansıması saptadı Kımı gama ışınlan aygıtın dokuz alıcısından brrınden yandakı bır başkdsına dagüdı Bu dagılma omeklenm ınceleyen ekıp gamnıa ışınlanrun aşrn duzeyde polarlanmıs olduklannı, ya da belli bır dogrultuda elektnk alanlanyla aynı hızada olduklannı gordu Bu aşamada geürdebilecek tek açıklama patlamanın gucunu guçlu manyetık alanlann belırledığı, bu tur manyetık alanlar olmadığında gama ışınldiırun muhtemelen uzayda dagılmalan gerekeceğı yonundeydı A.M. Celal Şengör Piri Reis'in şöhreti Kemal Atatürk, Adotl Deismann ve Paul Kahle'nin aziz anılanna Turkiye'de biraz mektep görmuş herkes herhalde Piri Reis'in adını duymuştur. Onaltına yuzyılın bu onemli simasmın iki şöhreti vardır: Biri bilimsel incelemelere dayanan ve dolayısıyla gerçeği yansıtan bir şöhret. Diğeri de dedikodu ve tevature dayanan uydurma bir şöhret. Tahmin edebileceğiniz gibi Piri'nin birinci şohretı uygar ulkelerin bilim çevrelerinde, ikincisi de kendi ulkesi Turkiye'de yaygındır. Piri'nin ikincişöhretinin yaygın şeklikendisinın ISli'te dünyanın en doğru bır haritasını yaptığı ve zamanmın en buyuk coğrafyaası olduğu şeklindedir. Kendisini biraz daha etraflıca duymuş vatandaşlan (dıkkat buyurunuz, okumu} olanlar demiyorum) bir de onun mukemmel bir 'denizcilik kitabı' yazdığını soylerler. Bu nedenlerden oturu Piri vatandaşlannın gonullennde taht kurmuştur. Pek azı kafasının dhan padişahı Sultan Suleyman'ın emriyle uçurulmuş olduğunu bilir. Gerçi Piri, ne zamanmın en doğru dunya haritasını yapmıstır, ne de zamanındaki Ortelius veya VValdseemuller ya da Sebastian Munster veya Bartholomaus Keckermann gibi dev coğrafyaalaria boy olçuşebilecek çapta bir coğrafyaadır. Yazdığı Kitabı Bahriye de nihayet kaptanlara bir kılavuz kitabıdır. Peki Piri'nin vatandaslannın kafasındaki dedikodu ve yanlısyunluş bilgilere dayanan şohretini bir kenara bırakırsanız genye ne kalıyor7 Hemen soyleyeyim; Vatandaslannın sandığından çok daha buyuk, onuriu ve hak edilmiş bir şohret. Piri'ye bilimsel eleştirinin acımasız gozlukleriyle baktığımızda ne goruyoruz, onu burada size buyuk Alman coğrafya tarihçilerinden ve oriyentalistlerinden Paul Kahle'nin sozleriyle nakledeceğim. •^•^^^•^•^•^^ Antibiyotik tüketiminde Fransa başı çekiyor Antibiyotik kullanı mıyla ilguı son bır araştırmada ortalama bıı Ransızın bu yüda tukettıgı antibiyotik mıktannm otekı Avrupa ulkeleıuıde yaşayanlardan çok daha yuksek oldugu, en duşuk tuketımın Hollanda'da oldugu belutılıyor Araştırmaya gore kulturel farklüıklar, doktorlaım alış kanhklcirı ve tıcan baskılar gıbı unsuıldrın tumu mık lopldrın alt edılmelermın qıderek guçlenmesıne katkı da bulunuyor Yenı Avruoa'nın ıyı yurrtaşları qıbi, terüer de sıruı tanımı Araştırmaya onderlık eden Antweıp Uruver sıtesı'nden Herman Goossens hangı ılaçlann nerede kullanüdıgını bılmeran duenışm neden gıderek yaygınlaştıgımn anldşüması açısından buyuk bır onem taşıdıgma dıkkat çekiyor Doktorlann oksuruk ve nezlenın sağaltımı amacıyla hastalara antibiyotik vermelerı cıddı sorunlara yol açıyoı Antıbıyotıklere bağışık olan vırusler en yaygın gogus hdstahklannı oluşturuyorlar Ancak bu ılaçlar genellıkle zatuııeye neden olan Streptococcus pneumo nid gıbı, çok daha tehlıkelı bakterüere karşı bu korun ma sagldmak omacıyla hastaya venlıyor Araştırmadan elde edüen bulgular yuksek duzeyde an tıbıyoük tuketımının dırencı de artrrdıgıru oıtaya koyuyor Penısıluıe dırençlı S Pneerüeıe en çok Fransa'da ıastla nuken, bu bakterılerrn Hollanda'da çok ender bulundugu belırtüıyor Uzmanlar soruna tek çozumun antıbıyotık kullanımı konusunda doktorlann çok daha sakmgan davranmaları geıektiğı gorusunde buleşıyorlar diğimiz bir aşağılık kompleksi Piri'nin Osmanlı tarafından dört yuzyıl ihmal edilmiş haritası 7 929'da Atasonucu, Piri'yi kendimizden türk'un emriyle Topkapı Sarayı'nda yapıüstün gördüğümüz Avrupalıyla lan envanter çalışmalan esnasında tesakıyaslamaktır. Uygar dunya bilidufen keşfedilip onemi Prof. Adolf Deismi ise Pirî'yi doğa karşısında mann tarafından tahmin edilince, Deisbasardığı iş çerçevesinde mann o sırada mutlu bir rastlantı eseri Isdeğerlendirmektedir. tanbul'da olan Bonn universitesi profesörlerinden Paul Kahle'yi derhal saraya çağırarak haritayı gösteriyor. Kahle, Piri'nin yabanası değildir. Harita'nm keşfınden uç yıl once, Piri'nin Kitabı Bahriye'sinin (gerçi eksik bir nushasmın) bir tıpkıbasmını ve tercumesini yayımlamıstır Almanya'da. Haritayı görunce derhal bunun Piri'nin kitabmda bahsi geçen, ancak kendisi ortalarda olmayan dunya haritasmın bır parçası olduğunu anlar. Kahle'nin bu keşfini dünyaya duyurduğu 1933 tarihli kitapçğı ne yazık kı artık nadir kitaplar listesine gırmiştir. Ceçenlerde bu nadir eserin bir nüshasını Amerika'da bir sahhafta bulup satın aldım. Eserin girisinde Kahle Piri'mizi şoyle tanıtıyor okuyucusuna: "Harita (yani1S13 tarihli meşhur Piri Reis haritası) mümtaz bir Turk coğrafyaası tarafından çizilmıstir. Kendisi, Akdeniz hakkmda, içerdiği tum veri ve haritalann olağanustu doğrulukta olduğu bir eserin sahibidir (burada Kitabı Bahriye kastediliyor). Yerinde yapılmıs detaylı incelemeler göstermiştir ki, bu eserde gerçeğe dayanmayan tek bir veri yoktur." Piri, yalnız verilerini dikkatle toplamakla kalmamış, bunlann kaynaklannı da aynı dikkat ve doğrulukla bizlere ulaştırmıştır. Onun bu dikkati, titizliği ve dürüstlüğü sayesinde modem dunya Kristof Kolomb'un yuzyıllarca kayıp sanılan haritasını da görme olanağını bulmuştur. Kahle'nin ve ondan sonra tum bilim dunyasının ove ove bitiremediği Piri, kısaca soylersek, değerii bir bilim adamıdır. Herseyden önce gozleme dayanan bilginin ve elestirel düşuncenin onemini kavramıs bir insandır. Verilerini rastgele değil, elestirel bir süzgeçten geçirerek toplamıştır. Üzerinde yaşadığımız dunya hakkında bilgi sahibi olmadan bir imparatorluk yonetilemeyeceğini, bilgileri edebiyat ve menkıbevî tarih dışına pek taşamayan padışahlanna anlatmaya çalışmış, ne yazık ki başanlı olamamışür. Piri'nin vatandaşlan arasındaki şöhreti, diğer insanlara nazaran Piri'nin konumuyla veya gönullerin onun konumunun neresi olmasını istediğiyle alakalıdır. Bir dığer ifade ile Piri'nin Türkler arasındaki şöhreti öznel bir bakış açısından yapılan değeriendirmeler sonucudur ve bunun için de buyuk olçude mesnetsizdir. Buna karşılık, uygar dünyada Piri'nin şohretı, onun kendi dışındakı dunyayı algılama yeteneği ve bu dunya hakkmda oluşturduğu goruşleriyle ilgili olduğundan nesneldir ve kesin tarihsel kanıtlara dayanır. Bunun için de sağlam ve olumsuzdür. Bizim derdimiz, ulusça yenemediğimiz bir aşağılık kompleksi sonucu, Piri'yi kendimizden üstun gorduğümüz Avrupalıyla kıyaslamaktır. Uygar dunya bilimi ise Piri'yi doğa karşısında basardığı iş çerçevesinde değeriendirmektedir. Piri'nin haritasmın veya kitabının onun bunun eserine nazaran değil, ele aldığı doğaya nazaran ne kadar doğru olduğu ve bu doğruluğa hangi yontemle ulaştığı uygar dunyayı ilgilendirmektedir. Vatandaslannın bir türlü yapamadığı bu değeriendirmeden Piri Reis yuzunun akıyla çıkmıştır. O bu yuzden yalnız bizim değil, tum insanlığın sevgi ve saygısına lâyıktır. 85l7s Harita bulunuyor Bizim derdimiz, ulusça yeneme