Katalog

"Dost ateşi ölümleri'kaçınılmaz "Dostateşi" kazalarmm görünürdeki nedeni, yüksek teknoloji ürünü silahların kötü istihbarat ve yanlış girilen koordinatlara bağlı olarak hedefini şaşırması. Oysa bazı askeri uzmanlara göre gerçek neden askeri birimler arasındaki iletişim kopukluğu ve insan hatası sındaki kultur farka dostateşı kazalannı teukleyen en onemlı etkenlerdır" Snook bu konuda şu omegı venyor 1994 yılmda Kuzey Iraktakı uçuşa yasak bolgede Amerıkan Hava Kuvvetlen'ne bag lı ıkı F15 uçagı yıne Amerıkan Ordusu'na baglı ıla Black Hawk hehkoptennı duşurdu 26 askerın olumuyle sonuçlanan bu kazanın nedenlerınden bın jet pılotlanrun hebkopterlerın o bolgede uçacacjından habeıdar olmayışlanydı O gun o bolgede uçacak uçaklaruı (aırcraft, Ingılızcede hem hava taşıtı hem de uçak anlamına gelır) lıstesını ıçeren "uçuş hstesı' nde Black Havvk'lann nıçın yer almadıgı soruldugunda, lısteyı hazırldyarı Anıenkan Hava Kuvvetleıı'ne bagh gorevh Bıze gore hebkopterler uçak (aırcraft) sayılmaz" dıyerek kendıru savundu ABD Ordusu'na gore Patnot sıstemının Tor nado'yu uzerlerıne gelmekte olan bır ftıze olarak algüaması bır yazılım hatasından kaynaklandı (Bknz Kutu Gokyuzunde olum) NATO şu anda tıım uye devletler ıçm dıjıtdl "Savaş Kinüik Kartı" projesı uze rınde çahşıyor Ancak bu uygulamanın 2006 dan once geçerh olamayacagı kesın Bu proje yaşama geçınlınceye kadar Ingılız Savunma Bakanlıgı'nın (MoD) tahmınlenno gore savaşta olen Ingılızlenn yuzde 10 ıle 15'ı kar deşm kardeşı vur dugu kaz a1a r a kurban gıdecek Uzmanlarbu s ıs te m tam anlamıyla yaşama gp çmlse dahı, bu tur kazaların y u z d P yuz orta dan kalkmayacağı goruşunde Her şeye karşın bu tur kazalarda olu sayısını azaltmak mumkun Ve bunun da tek yolu yalnızca teknolojık çozumler degü Snook sorunu tanımlarken, bır anlamda çozumu de beıabermde sunuyor "Servısler arası rekâbet ve kara ıle hava kuvvetlen araler teonsı kavtamına (kompleks sıstemlenn matemaüksel olarak tarunüanması ükrı) dayanıyor Bu teknık yardımıyla, dost ateşm den tıen kazalanna dek çok çeşıtlı kazalarda gerçek suçlu ortaya çıkartüabüır Dostateşı kazalannın aıaşünlmasında genelhkle L<;tenmeyen sonucu doguran tek bu anahtar olay araşunlır Ancak olaylar zıncın ıçınde hangı olayın one çıkması gerektıgı kışıden kısıye degışu Leveson'ın teknıgı, tum sıstemın bır resmını çü<arür ve bu sıstemın ıçındekı olaylann bubu^ı üe olan üışküerını ortaya doker Boylece mufettışlenn hatayı genış kapsamlı bu şeküde anahz edebüme şansı doğar Bazı uzmanlar bu teknığe pek sıcak bakmıyor Nevvcastle Unıversıtesı'nden Jim Armstrong "Ven toplama ve yorumlama 9 ışlemı nerede noktalanacak " dıyerek bu sıstemı eleştınyor Oysa Almanyada Bıele feld Unıversıtesı'nden guvenhk uzmanı Peter Ladkln, dostateşı kazalannın çogunlukla teknolojü< nedenlerden değü, kuıumsal ve ınsan hatalanndan kaynaklandığını bu nedenle Leveson'ın gelışürdıgı teknık yardunı üe dogru sonuçlara varüabüecegıne ışaret edıyor Eve dönüf A sken uzmanlara gore modern savaşlarda askerlerın karşüaşabıleceğı en onemh sorun kımın dost, kımın duşman oldugunu anlayamamak ABD ve Ingüteıe'nın duzenledıgı Iıak operasyonunun ılk gunlerınde Amerıkan Patnot fiızelen bıı Ingılız Tornado savaş uçagıru duşu rurken, Basra yakınlannda bır Ingıhz Challangeı tarıkı bu dığeımı vıudu Daha sonıa kı gunlerdp 1991 'dekı Korfpz Savaşı'nda yaşanan olaylaıa benzer şeküde Amerıkan A 10 uçagı bır Ingılız zırhlı aracını yanhşhkla vuıdu Ilk bakışta butun bu kazalar 21 Yuzyıl savaş teknolojısının tetıkledıgı kaçınılmaz aksilikler olarak degerlendırüıyor Oysa gerçek çok daha dennlerde yatıyor Askeri uzmanlara gore bu tur kazalarda gerçek suçlu, asken bınmler arasında yaşanan rekâbet kulturıı Bunun yanı sıra, "dostateşı" kazalannm nedenlerını aıaştıiTnak ıçın yu rutulen teftışlerde orgutsel hatalar yeııne kışısel hatalann uzennde durulması alışkanhgı, kazalaıın kokenme mılme olasüıgını ortadan kaldrnyor New Yoık'tdkı West Poınt Asken Akademısı Lıderhk ve Orgutleme Merkezı'nden Scott Snook, Iıak'takı Amerıkan ve Ingılız kuvvetlerının, goruşun sırurh oldugu çol koşullannda, maksımum mesafeden duşmanı vurmak ıçın termal vpya radar goruntulerden yaraılandığına dıkkat çekerek, askerle nn hedefi gozlenyle gormedıklerı zaman hata yapma olasıhğının da artigını soyluyor Benzer şeküde elektrornk kımlık behrleme sıstemlen de çakşırken hata yapabüıyor 1994kazası Snook, bu ornekten yola çıkarak haberleşme kopuklugunun ne denlı korkunç sonuçlar doğurabıleceğıne dıkkat çekıyor "Aırcraft gıbı onemb bır sozcugun ıkı faıklı kultuıde nasıl algılandıgı bu omekte çok net bır şeküde goruluyor" Massachusetts Instırute of Techno logy'den (M I T) guvenlık uzmanı Nancy Leveson ıse bu tur kazalann sorgulanma Uçuşa yasak bölge Amenkan Savunma Bakanlıgı, 1994'dekı Black Hawk kazasuıın araştırüması sırasında "aurcraft" sozcugu karmaşasından başka bır dızı yarüışın daha soz konusu oldugunu ortaya çıkarttı Onceukle hehkopterler, uçuş ıznı olmayan bolgpdp uçarken yanlış kımlık kodu ve radyo nekansı kullanı yordu AyncaF15'lerdekı telsızlenn kullandıgı radyo yayınlarmı bozan "antı jammıng" teknolojısı, askerı helücopterle haberleşme olanagını ortadan kaldınyordu Ancak Leveson bu olayın soruşturulması sırasında kendı buldugu teknıgı uygu layınca, daha koklu ve yaygm soıuıüann su yuzune çüanasma yol açtı Uçuşa yasak bolgedekı askeri kontrol mekaruzması becenksızce yonetüdıgı ıçın guvenhk kurallan yetennce uygulanamıyordu Aynca egıtımın yetersızhgı, sorunu bıraz daha ıçınden çüalmaz bır hale geürıyordu Pentagon, Leveson'ın sonuçlannı tumuyle yadsımıyor Bu Pentagon sozcusu bu konuda şunları soyluyor "Guvenhk konusu1 nun oldukça karmaşü<: bu yapısı vardır ve bırden fazla etmen soz konusudur Leveson'ın sonuçlannı dıkkatle ınceledık, ancak sında qenel egüımın, kışı veya gınplan suçlama yonunde oldugunu behrterek aslında araştırmalann daha genış bu çerçeve ıçmde yurutıümesı gerektıgını ılerı suruyor Leveson bu sorunu oı tadan kaldırmak ıçm bır sıstem gelıştırdı "Safety Science" ısımlı dergıde yayımlanan bu teknık, sıstem 839/2