Katalog

Ağnnın toplumsal ve sosyal boyııtlan* A gn, var olan, ya da olası doku zedelenmesıne eşlık eden, yalnız çekenın büdığı hoş olmdyan du yusal bır olgu olarak tanımlamr Betımlemenın bu denlı scyut olmasının nedenı, ağnnın norofîzyolojık, bıyokunyasal, psıkolojık, etnık, kulturel, kışısel.dınsel, tınsel ve çevresel sorulaı yumağı olmasıdır Ağnyı yapan yapısal ya da ışlevsel bozukluğun ortadan kalkmasıyla, orne gın yaranın ıyüeşmesı, bobrek taşının duşmesıyle kaybolan ağrüara "akut ağn lar" dıyoruz Bazen de ağnyı yapan asıl neden ortadan kalksa büe, fızyolojık anatomık, kışısel ve çevıesel etmenlenn olumsuz ıkıncu etküenyle ağn aylarca, yülarca surer, suregenleşır (kronıksuregen ağn) 68 hafta ıçınde ıyüeşmeyen agnlar kronıkleşmıs kabul edılır Suregen ağn, dun olduğu gıbı bugun de, bı reyde, aılede, çevrede, ekonomık ve sosyal duzendekı aşındırmalanyla tum dunyaran gundemınde oturan sorun olduğu gıbı, tek hekımce çozulemeyecek kadaı karmaşık ve buyuk bır 1 olaydır ladı Sıgorta kuruluşlan arük hastanın en kısa surede, en ucuz ve en ıyı şeküde tedavı edılmesı yollannı anyor. En ıyı yarann elde edılmesı ıçın uygulanan teda vının yerınde olup olmadığını, hastanın tedavıden ne olçude yararlandığını, ıyıleşmenm surekh mı yoksa geçıcı mı olduğunu, hastanın ılaçlan duzenlı alıp al madığını, tedavı kurallanna uyup uymadığını, ev ıstırdhaü gereklıyse evde kalıp kalmadığmı ızlıyor, uygulanan tedavınm ne olçude yararlı oldugunu yakmmalan nın ne kadar azaldıgını sorguluyor Hasta ıyüeşmıyor, ışıne donemıyorsa, doktora nedenı soruluyor Bızde olduğu gıbı rapor alıp taüle gıtmek ya da kışısel ıslennı takap etme donemı artık kapanmıs gorunuyor Rapor gerçeğı yansıtmıyorsa he kımın de suça katüdığı kabul edüıp, ıkısı bırden sorgulanryor Hantal MEB'in küçülmesi! Zorunlu eğitim süresi her ülkede uzuyor, 1112 yılhk zorunlu genel eğitimden geçmiş olanlar, yeni şeyleri daha kolay öğrenmekte ve yaşamboyu öğrenmeye devam etmektedir. A Nasıl yaklaşmalı? Suregen ağnnın bırey sel ve toplumsal olumsuz etkılen sanüandan çok daha buyuk boyutludur Ağnsı nedenıyle yeten kadar hareket edemeyen hastanın ozellıkle kalp dolaşım ve hareket sıs temınde zayıflama, bağışıklık sıstemının baskılanmasıyla hastahklara karşı dayanıklüığın azalması, uyku, ıstah ve beslenme bozukluklan Aüe bıreylenne ve yakınlanna bağımlılık, üaç bağımlüığı1 Sağlık kurumlannın gereksız meşgul edılmesı ve aşın kullanımı, ış, aüe ve çevreden uzaklaşma, ağn surecı uzadıkça kaygı, sıkmt, korku, hayal kınkhğı, depresyon, ınühan duşundurecek duzeye enşebüen umıtsızlık Iş gucundekı yıtim, ışe sanlamdrna, ısten uzak kalmayla evde ve ış yerınde uretımın yavaşlaması, hatta durmasıyla gehnn duşmes\. Harcamalann aüeye, çevreye ve işverene getrdıgı ekonomık yukler1 Hekımden, tedavınm başansını ve hastanın tedavıye uyumunu arüracak tum bılımsel ve tınsel desteğı Bugüne kadar sağlaması, hastayla daha yakından ılgılenmesı semağn ile ilgili paü ve empatıyle yaklaşması ıstenıyor, "tanımı koydum, reçetemı yazdım" de durulmayan mekle ış bıtmıyor, hastaya, ongorulen tedavınm amacı bir dizi konu nı sorma ve bılme hakkı tanınıyor Olçulemedıklen gı bı, eder/yarar açısmdan da ğişen dünyada değerlendırüemeyen, teknolojıyle de elde edüemeön sıraya yen bu beklenüler, ınsana çıkıyor. verılen değenn belırgm so^ ^ ^ ^ mutlaşmasıdır ^^^j pek üzerinde KP'nın acıl eylem planında dedığı doğrudur Mılb Eğıüm Bakanlığı (MEB) hantal yapıdadır, sıstemm kuçulmesı gerekır Buradakı kuçulme, herhalde, sıstemm bılımsellığını ve demokratıklığını pekışörerek, etkmleştırılmesı ve yetkınleştınlmesı bağlamındadır Sıstem kuçultulurken, laık ve bılımsel nıtelığını guçlendırecek, var olan olumsuzluklan gıderecek, sorunlan zamanmda saptayıp katılımcı yontemlerle çozumler uretebılecek, kendı kendısını yenıleyebüecek ve gunluk sıyasetten uzak duracak bır yapınm oluşturulması gerekır Sıstemm kuçultulmesmde akla gelen bır yontem, AKP'nm acıl eylem planı ıçmde yer alan "MEB'ın yetkılennm çoğunun ıllere devre? dılmesfdır Bu seçenek, "AKP'nın acelesı ne " başlıkü yazıda kısaca ırdelendığı gıbı, ıçmde bulunduğumuz koşullar çerçevesmde, yeöşkm egıtımmm ıllenn sorumluluğuna devredılmesı dışında, olası gorunmemektedır Ayrıca, tum olumsuzluklara karşm bu yontem uygulanmaya konsa bıle şımdıla yapıda başka değışıklıklenn yapılması da gerekecektır melefdır (Yuksel, 1996, s.15). Bu yaklaşım ve duşunceler, bugunun değerlenyle bağdaşmı yoı, laüc, demokratık ve sosyal hukuk duzenmde geçerh değüdır. Akılcı yapılanma Akücü, gerçekçı ve geçerlı yenıden yapılanma, sıstemm bıhmsel ve demokraük eğıümı sağlayacak bır yapıya donuşturulmesıdır Bu yapüanma, karar alma, yurutme ve denetleme sureçlennı olduğu kadar, eğıtsel hızmetlerle oğrencüen de demokratüdeştırecek nıtehkte ol malıdır Bu yapüanma, oğreOmı değü eğıümı one çıkarmakdır Bu yapüanma, sıyasal beklentüer ıçm değü, ınsanımızı çağdaş dunyaran "fikn hur, ırfanı hur ve vıcdanı huı" bıreyı yapacak doğrultuda olmalıdır Bu yapüanma, farkh bınmlerde benzer ışlenn yapümasmı oıüeyecek yetkı ve sorumluluklan açüdüda behrleyecek, sorun saptama ve sorun çozme sureçlennde büımsellığı ve demokraük katüımı sağlayacak, koşullara uygun nıtehkte yerel yonetımlenn sorumluluğunu artracak nıtehkte olmalıdır 16 Mülı Eğıtım Şurasmda düe getırüen gerçeklerm bır ozetı şoyledır Yaklaşüc 23 yüda meslekler eskımektedır, ışverenler, "bıze meslek eğıümı dlmış ınsan gerekmıyor, bıze oğrenmeyı büen ınsan gelsm, ıstedığımız ve gereksınım duyduğumuz mesleğı/becerıyı oğ Medreseye dönüş mü? Yenıden yapılanma arayışmda, dıncüenn beklennsı ıse medrese oğrenmme donulmesıdır Bu genye donuşu bekleyenler ve umanlar, "matematık, üzık, kımya ve bıyolojı gıbı fen derslermde büe Hırıstıyan oğelennın" var olduğunu duşunmektedır Orüar, üahıyatçüarla fencı oğreüm uyelennden oluşturacakları komısyonlarla, bu derslerdekı "Hınstıyarüık oğelermı" ayüdayıp eğıtırnı mülüeştunit'k (') ıstemektedır Onlann amacı, ınsanı, "kâmü bır Musluman olarak yetıştırmektedır Kâmü ınsan, durmadan AUah'ma varacak yolları arayan ınsandır Kâmü ınsan ınandığı gıbı yaşayan veya yaşamaya çalışan ınsandır Islam'ın hedefledığı ınsanı kâmü, Islam dısı eğıtım sıstemlen üe mumkun değüdu" (Guzel 1998 s 2627) Bu duşuncede olanlar ıçm, "Imam Hatıpler dm adamı yetıştıren bır kurum değü dm egıümı veren bır kurumdur" (TDV 1996, s 160), Cumhurıyet devnmını gerçekleştırenler "Osmanbnm ayak takımı olarak nıtelenebüecek bır avuç çapsız, ukırsız ama gozukara ve ne kadar olabüırse o kadar halk duşmanı" (Yuksel, 1996, s 15) ve Cumhurıyet aydmlan da "kemalıst ve antikemalıstlenyle bırükte hepsı laüc, hepsı Batıcı, hepsı Islam duşmanı olan tersınden devşır gelişen ve de Ağrı değerleri aşındırır Değer yargılan, kultuıel duzey ügı alanlan ve yaşam standartlan bıreyın yaşam kalıtesının olçulerıdır Suregen ağnnın olumsuz etkuerı basamak basamak once bu değerlen aşındırır Avrupa Bırlığı ulkelerınde erışkınlenn % 50'sınm bır ya da bırden çok kronık ağndan yakınması, yakınmaldiın ılen yaşlarda sıklaşması, Amenka'da da ağn harcamalannın yühk 50 mılyar dolan bulması da olayın toplumsal ve parasal boyutlannın goster gesıdır Sorunun bu denlı yaygın ve etkın boyutlar alması kaışısmda gehşmış ulkeler, korıuyu bılımsel yonlerının yanı sıra ekonomık boyutlanyla da ele alıp, hızmetın turunu, nıtelığını, malıyetını ve sonuçlannı dennlemesıne ırdelemeye baş Ozellıkle ağn sağaltımının salt bılımle değıl, toplumun yapısıyla da ügılı olduğu goz onunde bulundurularak hasta kendı kulturel duzeymde ele ahnmalı, hastalığı ve on gorulen tedavı anlayacağı dılle kendısıne anlatılmdlıdır He kımm, tedavı planınm kışısel, çevresel, aılesel, toplumsal, kununsal ve parasal boyutlannı goz onunde bulundurması, koyduğu tarnnın yazdığı ılacm arkasında durması, nedenlennı hastası kadar sıgorta kurumlanna da açıklaması ıstenecekür Bugune kadar pek uzennde durulmayan bu konular gelişen ve değışen dunyada on sıraya çıkmaktadır Bu bek lentılere uyup uygulayabümelerı ıçm de hekmüenn kronıksuregen ağnnın bılımsel toplumsal ve ekonomık yonlerıyle daha yoğun eğıtılmelen, sorumluluklan nm boyutlan konusunda bügüendırümelen gerekecektır Normal bır rontgen fil mı yeterlıyken nıçm MR ıstendığı, > aynı üacırı 10 mılyon lıralığı varken neden 20 mılyon lıralığı yazüdıgı elbette sorulacaktır "Neşter" operasyonuyla bazı pıs koku lar çevreye yayıldı bıle1 refinz" demektedu, meslek kselerı yeteılı de ğüdır ve pıyasarun beklentüermı karşüamaktaı uzakür Zorunlu eğıüm suresı her ulkede uzuyor 1112 yılhk zorunlu genel eğıtımden geçıru; olanlar, yenı şeyleri daha kolay oğıenmekte vt yaşamboyu öğrenmeye devam etmektedir Ço cuklaım 18 yaşma kadar qenel eğıüm gormele n gereküğı gıderek kabul gormektedır Bu geı çekleı ve gelışmeler yanında, ozelhkle ortaoğ retımde bırbırme benzer gorevlerı ustlenmı pek çok bırımm bulunması, değısımın once or taoğreümde başlamasını gerektırıyor Dr. Necdet Tuna (*) Prof.Dr Gukeren Akyuz'un "Ağrı ve Yaşam Kahtesi" konulu konuşmasuıdan ızlemmler EğitimÖğretim Kurulu 11 12 yülık zorunlu eğıtime geçene kz dar, sıstemm ana hızmet bırımlen Ükoğretın Ortaoğreüm, Meslekı Tekruk Ortaoğretım ü 839/12