Katalog

Hukuku yozlaştıran hukuk öğretimini sorgulamalı Çetin Aşçoğlu (*) Oğrencının etkm (aktıf) katüımınm sağlanmadığı bır oğretımde, ogrencırun tek seçeneğı, ezberleyerek sınavlara hazırlanmak Konusma tarnşma yetenegının gelışmesme de katkısı olan sozlu sınavlar da tarıhe kanst Ogretım uyelenn onemh bır bolumu avukatlık, danışmanhk yaptığmdan oğrencüerıne ders dısında ayıracaklan zamanlan bde yok Bu bağlamda, Dokuz Eylul Hukuk Fakultesı'nde etkm oğrenme başlandığı yolundakı sevmdırıcı bügüen de sızlerle paylaşmak ıstenm, desteklenmeye ve ızlenmeye .değer bır atüım Insan beynı unutmak ıçm de programlanmıs araştırmadan tartışmadan sorgulamadan sınav baskısıyla elde edüen ezbere bügüenn bır sure sonra unutulması da kaçınümaz durumuna getırümış Almanya'da hukuk ogrencılerının %50'sı bır ve doncı sınıflarda ogrenımı terk etmekte, %25 ı de olgunluk smavmda elenmektedır Bu dahı yetersız goruldugunden hukuk fakultesı dıploması, yalnız ve yalnız üa yühk yuksek lısans eğıtimme (yargıçlık ve avukatlüc ıçm üa yühk uzman hukukçu egıtımı) gırmek hakkı vermektedır Neler yapabiliriz? Ulkemızde hukuk ogretımı konusunda ne yapüabüır'5 Yanıt ıçın çok bümıs olmaya gerek yok Içmde bulundugumuz çagda dıger ulkelenn deneyımlenrun, duzenlennın bügısıne ulaşma zor olmadıgı gıbı, ulkemızde de bu bağlamda çalısmalar yapüdı Ankara Hukuk Fakultesı'nde yapüan bügı şolenlennde sorun tartışüdı ve yayınlandı, Barolar Bırlıgı, geçen Ocak aymda "Hukuk ogretımı ve Hukukçunun Egıtımı" konulu uluslararası katüımla sorunu gundeme geftrdı Us (akü) ıçın yol bırdır, büım soyleıse dogru soyler ozdeyıslennın ışıgmda onerüenmı tarüşmaya açıyorum 1 Lıselerden, hukuk ogretmını sağhklı olarak yapabı lecek alt yapıyla donatümış ogrencüer gelmedıgme gore, gelse büe boylesme duyarb bır ogretımı şansa bırakmamak ıçm üa yülık bır on hsans egıtımı ongorulmelıdır Burada oğrencüere hukukun temel kavram ve kurumldrının yanı sıra genel ozekım artıncı bügüer venlmelı, yazma, toplum onunde konusma, araştırma sorgulama yeteneklerı gehstınlmelı Ogretım uyesı ve araştirma gorevlısı kadrosu üe dıger gerekh alt yapısı tamamlanmamış tum hukuk fakultelen on lı sans ogreümı agırlüdı olarak yenıden yapüandırümalı 2 Bır merkezden yapüacak yazıh ve sozlu olgunluk sınavlannı başarıyla tamamlayan on lısans çüoşlüara, kadrolan ve alt yapısı tamamlanmış hukuk fakultelermde uç yühk hsans og renımı yapma halda tanınmalı Bu fakultelerde egıtımın ana dmacı "hukukçu gıbı duşunebılen ust duzeyde hukukçuldr" yeüştırme olmalı Bu amaçla "ogretım uyelennm venmlüıgı ve uretkenlıgı arttınlarak" (dışardan konuk ogretım uyelerı de getırümek) ogretım duzenı yeniden yapüdndırüarak "olayldrı çozebüen eldekı olgulardan sonuca varabüen, çeşıtiı seçeneklen gorup tartışabüen, büımsel yontemlerı kullandrak ozgur sonuçlard varabüen kışı ler yetıstırüme" ulkusune ulaşümalı(l) Beş yıl (2+3) suren ogretımm sonunda, genç hukukçular, başan derecelenne gore sınavsız yargıç ve avukat adayı olma hakkı verüerek odullendırılmelı 3 Uç yühk fakultelere gırememış daha az başanb ogrencüere, ek olarak ıkı yülık uygulamd dgırlıkb hukuk ogretmme devam olanagı verümeh Bu fakulte çıtashlanna (2+2 4 yü) noterlık sulh ve ıcra yargı yeılerınde yargıç sav cı yardımcısı ve bu alanlarda avukatlık yapma hakkı tanınarak bıreysel beklentüer ve ulke gereksınınüerı kar şüanmabdır Ayncabelh bır sure başarüı noteıhk yaıgıçhk avukathk yapanlara, uç yühk hukuk fakultelerme sınavla gırme olanagı verüerek nrsat eşıtlıgı saglanmalı Hukuk ogıetimmde yeniden büımın ve usun aydınlıgında yapılanma ohnadan hukuk ve yargı soı uıüaı ınııı çozul mesı beklenmemeh Işın ozu saglanmadan atılarak her adımın (ornegm şımdılerde gundeme gelen "hukuk akademısı" gıbı) ıyı ruyeth olsa büe, başansızlıgı ya da verımsızlıgı kaçınümazdır Sorunun çozumunu yuklenecek polıtıkacı, bun lan okur dırüer, duşunur mu dersınız'' Pekı ya sız? Katküarınızı bekhyorum efendım (*) Yargıtay Onursdl Uyesı cetına@maü koc net (1) Prof Dr Tugnü Ansay Hukuk Egıtımı sh 23 Hukuk fakültelerimizin, hukukçu gibi düşünmesini, araştırmasını, sorgulamasını bilen, temel hukuk kavramalannı yeterince özümlemiş, yaşamı bilen hukukçular yetiştirememesinin dört nedeni ve yeniden yapılanma için üç öneri. H ak, adalet, toplumsal duzen değerlerının, hukukun usturüugunun "yasalara, yonetsel ısjem ve eylemlere ve yargı buyruklanna yeterince ya da hıç yansımadığı" yolunda sızlanma, eleştırı ve tarüşmalann gundemden duşmedıgı bır olgu bu bağlamda pohükacı, yonetıcı ve yargıçlann suçlanmaları da Olgu ve suçlamalar dogru olmasına doğru da çoğu kez nedenlerını araştırmak, sorgulamak, gerçeklen düe getormek ya ışımıze gelmıyor ya da kolaycıhğı yeğbyoruz O halde soralım Neden? Insanhğın ve toplumlann tanhsel gehşımınde çağdaş uygarhgın oluşmasında rdstiantüann payı azımsanamdz Ancak ınsanoğlu ozellıkle son yuzyüda, sosyal, ekonomı ve teknolojıdekı gehşmelerı büım ve oğretane borçludur kuşkusuz hukuk ıçın oncelıkle geçerh Çunku hukuk hak ada let ve duzen gıbı evrensel degerlenn gerçekleşmesı ve korunması amacına yonehk toplumsal zor ve temel bır gorevı ustlenmıştır Hukuk ve evrensel değerlerı uzerınde duşunmek yorumlar yapmak kımsenın tekelınde değıldır, ancak sağlüdı çozumler uretmek, son sozu soylemek hukukçunun ışı Hukukçular bu gorevı sdğkkh yapamıyorlarsa, kı sorun burada, oncebkle hukuk oğretımı sorgulanmalı Bilgilerin içeriği 3 Hukuk fakultelerımızde venhneye çalışan bügüenn kapsamı ve nıtelığı de hukuk oğrenımını olumsuz etküemektedır Oıta du zeyde (kı olçu bu olmahdır) bır unıversıte oğrencısınm sığasını (kapasıte) aşarı çok kapsamh yoğun ve aynntüarda boğulmuş bır oğretm duzenı Sonuç, ana hukuk dallannın temel kavram ve kuıumlannın "ozunun bügısınden" büe yoksun, yaşamı bılmeyen, dıplomasında hukukçu yazan hukukçular fe.. 4 Dığer yandan bır zamanlann gozde fakultelen büe, nıcehk ve nıtelık açısından oğretrm uyesı erozyonu ve dığer sorunlar ıçmde yaşam savaşı vermekte Polıtık amaçlaıla "bır dekan bır muhurle ' ya da vakıf adı altmda akçah ağırlıkb, devşırme ogretım uyelerıyle açılan hukuk fakultelen ayn bır sorun Tum bu olumsuz koşullarda hukuk büım yuvalannda değıl ustd çırak üışkısı ıçmde ya avukat yazıhanelerınde ya da yaıgı odalannda kondorldiında veya burokrasınm prrar, kumanda duzerundeC) oğrerulmektedır Bır çok yargıç ve avukatın 'büım adamlanran yapıtlanndan bır şey anlamıyoıuz" "hukuk fakultelermden ogreülerüeıle uygulama başka' " ıçtüıatb yapıtlor yaıarlı' soylemlen yarüış ve aksak hukuk oğretımını kanıtlayan yargüdrdır Iç lerınde doğrulanndan çok yanhşldn olan temelsız ıçerıksız saçak bügüerle hukukçu olunabıldığını kdbul edersek hukukun yozlasmasına da katlanmahyız Temel soru Hukuk fakultelerımız hukukçu gıbı duşunmesıru araş tırmasını, sorgulamasını bilen, temel hukuk kavramalannı yeterince ozumlemış yaşamı bilen hukukçular yetıştırebıhyor mu? Ozgurluk sızın dılersenız, kestrmeden yanıt hdtta olumlu yanıt da verebüırsınız Ancak, Yunus'umuzun "eğrı buğru konusma senı de sıgaya çekecek bır Molla Kasım ge hr" soylemını goz ardı etmeden, büımsel ve ussal yontemlerle tartısarak yanıt arayalım 1 lyı bır hukuk oğreümı ıçm ük koşul, oğrencılerın "hukuk oğrenımının alt yapısını oluşturacak nıtelıkte bügı ve kultuıle donatılmış olarak gırıs yapmaldrıdır Oysa orta oğretımın (lıse) duıumu ortada Işte daha hukukun "abc"sme başlarken yapılan yanhşhk Çoğu bügı ve kulturden yoksun, kafaları dershaneleıde betonlaştırümış gençlerle hukuk oğ renımı Oysa Fidnsa'da olgunluk sınavından başdiıyla yeçme ya da ıkı yılhk pk temel ecjıtıme katlanmak zorunlu Almanya da oı ta ogıetım 13 yıl gençler toplunısdl sorunlar ve ge nel kultur açısından saglıkh bıı egıtım gorduklerrnden hukuk oğrenımının alt yapısıru elde etmıs olarak hukuk ogıenımıne başlamakta ABD'de oı ta ogretımden sonra doıt yülık coüege'e devam etmeyenlenn tngüteıede ıse ıkı yıllık ek bır bılgı ve kultuı bıı ıkırm kazanmayanın hukuk ogrenımıne başlaması hemen hemen olanaksız Yüzde 50'si bırakıyor C )ysa hukukun ustunluğu kavramını heı alanda dev let gucunun temehne oturtmuş ulkelerde hukuk oğretımme ıçenk, ratehk açısmdan ayncalıkk bır onem verürnektedır Tek yanh anlatım duzenı kaldınlmdmakla bırbkte ogrencının soru sorma araştırma soıgulama ve yorumlama yeteneklerını gelıştuen etkm egıtım duzenıne agırhk veıümektedır Hukuk oğretımı gençlere ış olanagı sağlayacdk dıplomalı hukukçu yenne hukukun temel kavıamlarını ozunu ıçıne sındırmış hukukçular yetıştume amacıyla zor bır egıtım Fotokopili öğretim 2 Ulkemızde hukuk ogrenımı kalabalık sınıfldrda ve hazulıksız gelen ogrencı karşısısında tek yanlı anlatım ya da okumalarla(i) ydpılmdktddır Kaldı kı, son yıllarda teknık oldndkldi ı kullanarı açıkgozler yenı bır yontemı de eylemlı ola rak gerçekleştırdıleı Fotokopili hukuk ogretımı 832/7