Katalog

güncel tıp yaru sıra, daha basıt bır faalıyct olan sporda, yaz olımpıyatla rında aldıgımız maddlya ve derecelerm payı bmde 8'ın altında bulunmaktadır Bu alanda başka ulkelerle karşüaştırma da çok dıkkat çekıcıdır Oncelıkle, nufusu 1 1 mılyarı aşan tum dığer tslam ulkelerırun urettıgı büımsel yayın hacmı ancak 15 bını bulduguna gore, bunun %60'ına karşılık gelen mıktar ulkemızde uretümektedır Tablo3: Yayıı ve mllll gellr fflfkbl ı Ülkeler GSMH SCI ABD Japonya Almanya lngıltere Fransa Çın 1 2 3 4 Italya Kanada Brazüya 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 Dünya ile kıyaslama Bılımde soz sahıbı ulke leıle kıyasldmaya gelınce Arıantın Dunya ulkelerını uç grupta ın Rusya celemekte yarar var (Grafik lsvıçre 1) ABD, onu ızleyen en ılen 6 Isveç ulke ve gerı kalan 180 ulke Belçıka Anüan 16 yü ıçerısınde Bırle Türkiye şık Amerıkd büımsel yayın sa Avusturya yısını yüda ortalama sadece Saudı Arabıstan %1'den az onu ızleyen 6 buDanımarka Hong Kong yuk devlet yüda %2 8, gerı kaNorveç lan tum ulkeler yılda %4 artıraPolonya büdı Endonezya Oysa Turkıye'run bılım Guney Afnka sel yaymlaıddkı geUşme hızı Tayland yılda ortalama %17 7 oldu, Fınlandıya dunya ortalamasından heı yü Venezuella %15 dahd hızlı üerledı MarYunanıstan mara depremı nedenıyle 2000 Israıl (ve kısmen 2001 yılı) yayınlaPoı tekız rmda meydana gelen yavaşlaIran md, 2002 yılmda gıderüdı GeMısır hşmenın son 4 yüdakı hızını Eıre mercek altına dlmak amacıyla, Sıngapur 1998 2002 yılları drasında en hızlı üerleme gosteren ulkelerı ızleısek, Çm'ın hemen ardından net bu şeküde ıkmcı sırada oldu gumuzu goruruz (Grafik 2) Bılımde hızlı üerledıgını bıldıgımız Guney Kore Ue Brezüya 4'uncu ve 5'ıncı sırada, Meksıka ıle Polonya ük orı ulke arasına ancak katılıyor Şu halde yayınlarda bır yavaşlama donemıne henuz gırmış. degüız Meksıka Ispanya Hındıstan Guney Kore Avusturdlya Hollanda Tayvan 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 Yayınlar milli gelirimizin üstünde Büımsel yayınlar en çok heı ulkenın mülı ge lırı ıle üışküıdır Bu ılışkı, mülı gelırdekı ve yayınlardakı ulke sırasına gore duzenlenen Tablo 3'te çarpıcı bır şeküde ızlenebüır 198O'lı ve 19901ı yılldrda mülı gelırıne gore duşuk seyreden büımsel yayınlar, artık bunun uzerıne çıktı ulke sıralamasında aynı 22'ncı sıraya ofurdu Israü üe Rusya dahü eskı Dogu bloku ulke Gelısmenın bu yonleı ıne kaı ş\hk, geçen yü yayınlanmızın sıçramasında aslan payı, yenı çıkarüan doçentlıge terfı yo netmelıgının zorlamdsuıın dldıgı yadsınamaz, ve bu "zoıakı" tempo artısı tek defalık bır "hamle" üe sınırlıdrr Makale lerm yer aldıgı dergüer genelde 0 7 üa 2 9'luk ımpakt faktorune sahıp dergüerdır(3), bu kuçumsenemez ama en onde gelen dergüere pek nadır nu fuz edebümekteyız Araştırmalanmızın uluslara rası yarüa degerının de yuksek olmadıgı uçte ıkı sınrn yıllar boyunca toplam 2 ya da daha az atıf alabüdıgı büdırümıştır Bır dıger gerçek de, bazı kuruluslarca sağlanan arastırma destek projelerıne gelen taleplerın tatmın edıcı olmaktan uzak ol dugudur Belırtüen sınırlamalara ragmen, hayalı üıra catd en ufak benzerhgı bulunmayacak bıçımde, Turkıye'nın bılımde sureklı bır tırmanma surecı ıçmde oldugudur Surecın nedenlerı arasına unıversıtelerın ulke sathına yayüması, unıversıtelerın ydrattıgı "arastırma fonlan" TUBlTAK'ın arastırma desteklerı, tıpta üaç sanayunın dogrudan ve dolaylı katküarı kayda deger bırer etkendır Aynca büım toplumumuzddkı bıreysel dınamızmın motoı gucu unutulmamalıdır Bu eşıne rastlanmayan sureçten toplum ca daha buyuk yaraılar saglamdk ama cıyla, kamu sektorunun ve ozel sdnayı kuruluslarının arastırma gelıstırme butçe odeneklerını onemlı olçude genıslet me zamanı gelmıs, çatmıstır Boylesı genısleme, en süa tasaııuf uygulamdldrı ıçmde bulundugumuz donemde büe, gerçekleştırüebüecek boyutu aşmaz (*) Prof Dr ,İU Cerrahpaşa TıpFakul tesı Emeklı Oğretım Uyesı, 'ftırk Kar dıyobji Derneğı onceh Başkanı 1) M BaJcı Cumhurıyet Bılım Teknık 8 Şubal 2003 2) A Onat YPIU Yıı/yıl 7 Nısan 1997 3) A Onat TuıkKardıynlDeın Aış 2002 30 199 1 2 4 3 5 6 8 7 17 28 10 12 14 11 13 18 30 9 15 16 20 22 25 47 23 26 29 19 67 35 44 24 50 27 21 37 41 39 38 32 ler ı gelırıne gore çok daha ıyı yayın ureten ulkeler grubuna gırerken, Endonezya Suudı Arabıstan, Brezüya, Meksıka ve Ar]antm gelırıne gore az yayın ureten kesıme dahüdu Dunyada 1 mılyar dolarlüc gayrısafı mülı hasıla başına halen ortalama 30 yayın duşmekteyken Turkıye 50 yayınla dunya ortalamasını aşü Büımsel draştırmalanmızdakı gelışmerun ne derece saghklı oldugu konusunda üa gozlem one surulebüır Bu ı yayın turlerı arasında degerı daha duşuk olan turlerm payının za maıüa azaldıgıdu Ikıncısı, ya yınlan ureten kaynak kurumlanmızın yalnız bırkaç kuruluşumuzla sınırlı kalmayıp, 40 kentımi7in 68 unıversıtesı ve yuzu çok dşkrn kurumundan olustuguna üışkın ve gelecek ıçın guven saglayan yapısdllaşmadır Hatta 2002 yüındakı buyıık sıçramada en onemlı rolu Anadolu unıversıtelerının ustlendıgı ıfdde edılmıstır (1) Sık raslanan bir sağlık soranu Demir eksikliği, kansızlığm doğru teşhisi sağlıklı yaşamın anahtarı olabilir oma Imparatorlugunun gorkemlı yıllannda, kan Gizlıgı olan hastalara ıçerısınde Roma ımpdratorlugunun gucunu sımgeleyen bır küıcın oldugu fıçüardan şarap ıçırüırrrus Geıçekten de bu şaraptan ıçen hastalann onemlı bır bolu munde gunler ıçınde kansızbk duzelıı, hastalann kansızhğa bağh halsızlık gıbı bulgulan ortadan kaybolurmuş Kuşkusuz kı, o yıllardd ızlenen bu ıyüeşme Roma Imparatorlugunun kudıeünın bıı gostergesı sayılrrmış Bugun büıyoruz kı, kera mpt gerçekten de şarabın ıçındo bekletüen küıçtadır Şarabm ıçıne daldınlan küıçtan şaraba geçen demır parçacüdan sayesınde muhtemel demır eksıkbgıne bagh gelışen kansızlüdaı duzelmekteymıs R Bu bulgulaı yanındd halsızhk çarpıntı, kulak çınlaması ba şağnsı solukluk guçsuzluk gıbı yaşam kahtesını cıddı anlamda bozan bulgulara çok sık rastla nır Yaratuğı khnık rahatsızlık lar bır yana dığer bu onemh nokta demır eksıkhğı anemısının bu bulgu değıl bır hastahk sanıhnası ve nedene yonelık bır araştırma yapümdmasıdıı Kan kaybının kaynağı önemli Sık uzun ve aşın adet go ren sık gebehk yaşayan ve gebelık boyunca demır tedavısı al mayan oykusunde duşuk bulu nan kadınlann demır eksıkhğı nın nederu buyuk olasıhkla bel hdır Bu hasta grubun dan olmayan menopoz sonıası kadınlar ve er kek hastalarda demıı eksıklığı anemısının nedenıne yonelık tetlak dahd da buyuk o nem t a ş ımakta dır Çun ku bu g r u p hastalar da kaybın / kaynağı bu yuk olasıhkla mıde bağusak kanalından olan bır kanamadır Bu kanama, basıt bır lezyona bağh olabüeceğı gıbı mıde bağırsak kanah kaynakh bır kansere de bağh olabüır Pratıkte yaşanan bıı dığer onemh sorun ıse demır tedavısı verıhrken yapüan yanhşldrdıı Demır eksıklıgı anemısının te davısı uzun surehdır ve hastala rın ortalama 6 ay gıbı bır sure tedavısı gerekhdıı Demır preparaüdrının etkın kullanımı ıçın aç karnına ahnmalan kuraldır Yemeklerle bırhkte ahnırra, ılacın mıde barsak kanalından emıhmını olumsuz etkıleı Sü< rastlandn sağlık so runlanndan olan dpmır eksıklıgı anemısıne doğru yaklaşım ve tedavı kımı durumlarda dahd sağhkh bır yaşamın da anahtan olabüır Dr Mustafa Çetiner mcetıner@ıxır com 832/11 Yankı değeri düşük Vazgeçilmez madde Demır elementı yaşam ıçın vazgeçılmezdır Dokulara oksıjen taşıyan hemoglo bınının yapısında demır vardır ve demı rın eksıklıgı en sık rastldnan kansızlık nedenıdır Yeryuzunde ıkı mılyar demır eksıklığı olan ınsan yaşadığına ınanümaktadır Soz konusu rakam dunya nufusunun neredeyse 1/3 u dur Bu sıklık, ozellüde genç kadınlarda daha belırgın olup südıgm nederu adet donemlerınde kanamayla bırhkte olan demır kaybıdır Doğurganlık çağınddkı kadınlar dısında çocuklar hamüeler ve sosyoeknomık duzeyı duşuk olanlarda da südüc artmaktadır Demır eksıklıgıne bağh kansızlık (demır eksüdıgı anemısı), kansızlıgın neden oldugu sorunlar yaratmakla kalmaz, aynı zamanda bağısüdık sıstemınde baskılanmaya ve ınfeksıyon lara karşı dırencın azalmasına da neden olur Deney hayvanlarında yapüan çahşmalar, demır eksıklıgınden beyın ve motor fonksıyonlann da olumsuz etkılendığını ortaya koymaktadır 19982002 Yayınlarında % değişim P L NA ^ | ^ B i OO Y MKI A H | ^ H E SK HN KN OG OG H ^ m ŞİLİ I ^ ^ ^ H B E İY | ^ m RZ A L • •••• 40 60 80 100 Graffk2 G NY K R j j ^ H H UE OE SN A U H m H İ GP R T R IE | | m | UK Y ÇN fl^^^H İ 0 20 mmm 120