Katalog

Irk ayrımımn bilimsel İnsanları ırklarına göre gruplara ayırmanın bilimsel temellerini araştıran bilim adamlan, ırkların genetik yapıları farklı gruplar olarak tanımlanamayacağını söylüyor. Bilimsel açıdan ırk ayırımmm tek pratik yaran, ırk olarak tanımlanan insan gruplarının, hangi hastalıklara daha yatkın olduğu ve hangi tedavilere daha iyi yanıt verdiği konusuna ışık tutması. K ozmopolıt bır kentın caddelerinde dolaşan insanlara alıcı gözüyle bakarsanız, herkesin birbirinden ne kadaı farklı olduğunu fark cdersüıiz. Geıuk ten renkleri, gerekse saç şekilleriyle birbirlerinden faıklı olan bu insaıılai", oncelıkle bir ırk grubuyla özdeştirilir. Psikolojik olarak bir gruba ait olma gereksınımı içindekı insanlar, fıziksel ozellrkleı mi coğrafi kokenleri ve ortak külrürleri ile bırleştirerck kcndilelini bir ırk çerçevesinde gruplandınrlar. An cak biyolojik açıdan ırk kavramı ne kadar dogru? Başka bir deyışle, bir insanın fıziksel özelliklcri o insanın genetik yapısı hakkında ne kadar bilgi verir?Yoksa bir insanın dış gorünumu yalnızca o insanın mavı göz vcya kıvırcık saç gibi spesifik genlere sahıp olduğunu mu gösterir? başka gruplara göre bazı kalp ilaçlarına daha az yanıt verdigıni gosterıyor. Bilim adamlarımn en sorı rrıerakı, hastalıklar ve soy arasındakı ıüşkıyı ortaya çıkaı t mak için dunyadakı insan topluluklarının genetik yapısı hakkında bilgi toplamak. Bu çalışmalann sonucunda elde edılen verıler, ba zı tartışmalr sorulara açıkük getıriyor. Bu sorulardan bazılan şöyle: İnsan gıuplarırrı birbirinden ayırmak içın genetik bilgılerden ya raılanılabilir mi? Bu gruplar, bugun ırkları bclirlcmek için kullanıları öncederı saptanmış tanımlara ne kadar yakrn? Ve pratik ola rak insanları ırklarırıa gore bolmek, bazı hastalıklara yakalaıunak veya bazı ilaç tedavilerine yanıt vermek açısrndan ne ka dar yararlıdır? Bu soruları bugün ırk ve genetik bilırru konusundakı genellemelere dayanarak verebılıriz. Bazı gruplar dığerlerınden farklıdır. Ancak bu grupların nasıl bölundugu, hangi genlerin ırıcelendıgıne baglı olarak degışir. Başka bir deyişle, ten rengı geruruzderı dolayı bir gruba gırerken, başka bir ozelligmizden dolayı başka bir gruba dahil olabilirsinız. Çok sayıda araştırma, belirli bir genetik çeşitlıliğın spesifik bir kıtada yaşayan insan toplulugunun yaklaşık yuzde 90'ında bulundugunu ortaya çıkartıyor. Kısaca, farklı topluluklardan gelen ınsanların, ortalama olarak, başka topluluklardan gelen insanlardan, kendi içlcrindeki insanlara gore bıraz daha farklı oldugu ılerı süruluyor. insan toplulukları birbiıine berızer, ancak yıne de birbirlerinden ayrürrlar. veya polrmorfızrnlerirıden (değışık şekilleri olma, değişik aşamalardan geçme) yararlanırlaı. Bu polimorfızmlerin çogu genlerin içinde oluşmaz. Ortak degışıklıkler notrdur; yanı belirgın bir özolligı etküemez. Bazı polimorfızmler ıse genlerin ıçınde oluşur. Bunlar bireyscl faıkülıklaıın ve genetik hastalıkların ortaya çıkmasına zerrün hazular. Arntffiihlm I. kromozon Alu'da %7S 7. kromozom Alu'da %SO (Ikhlnde blrden <X,25) Genomun gizi çözüldükçe Bilim adamlan insan genomunun gizinı çozdukçe rnilyonlarca polimorfızmi de bu arada ortaya çıkarttı. Bu polimorfizmlerın insan toplulukları ıçınde dagıbmı bu toplulukların tarıhini ve doğal seleksıyonun etkılerini yansıtır. Gruplar arasında ayııım yapabilmek içın ıdeal bir polimorfızmın bir grubun tüm uyelerınde varolması ve dığer gruplann üyelerınde bulunmaması gerekir. Ancak bazı büyük insan gruplarında, insanlar birbirlerıyle çok içiçe geçtıgı içın bu tur farklüıklar göze çarpar. Dunyada farkü sıklıklarda ortaya çıkan polimoıfizmler, insanları kabaca gruplara bölmekte kullanılır. Yararlı bir sınrf polirnorfızrn Alu'lardan oluşur. Alu, DNA'nın kısa parçasıdır. Alu'lar aıada sırada kendırrı kopyalar. Ortaya çıkan kopya, kendını gelrşigüzel bu şekilde orjınal kromozoma veya başka bir kromozoma yenı bir konumda yapıştırır. Bu konum genellıkle komşu genlerin işlevselliğini etküemez. Her bir yapışrna tek başına bir olaydır. Alu bir kez kenduıi yapıştudığı zaman, yennde çok uzun süre kaür. Böylece nesildetı nesile geçer. Dolayısıyla eger ıki kışıdc aynı Alu, aynı noktalarda bulunuyorsa, bu ıkı kışinın aynı soydan gelmiş oldugu kesinleşu. Tartışmalı konu Bu soru çok tarüşmalı bir konuya değindiğı içın kolay kolay yanıtlanamıyor. Çün kü bir insanın spesifik bir ırka aıt olup olmadıgını belirleyen taram, bölgeden bölgeyc değışiyoı. Sozgelimi ABD'de "zenci" olarak tanımlanan bir kaşı, Bıezilya'da "beyaz", Guney Afrika'da "renkli" olarak tanımlanır. Yine de bazı hastalıklara yatkınlık söz konusu olduğuırda ırk tarurrılan ışe yarayabilır. Sozgelimi orak hücreli anemi çoğunlukla Afrika veya Akdeniz kokenli kışılerde görülürkcn, kistik fıbroz daha çok Avrupalılarda ortaya çıkar, Aynca, sonuçları ne kadar taı üş malı olursa olsun, son yıllarda sonuçlanan birkaç çahşnıa, Afrika kökenli Arrıerikalıların, İnsanın Genetik Çeşltttllğl Blllm adamlan çoğunlukla "Alu polln olup olmadığmı arastınyor. Alu'lann bir sekllde kendllerinl yapıstınlar. Dal baska bir Insana, bir toplulugunun bt üzerindekl Alu pollmoıHzm, Sahra Çö yüzde 75 oranında gorUliiyor. Oysa 7. Ise yüzde 50 oranında görülüyor. Tek yüzlerce pollmoıHzmln anallz edllmes den fazla toplulukla kanştıgı gruplar a dakı farklan kesinleştirrnck için yuzle hatta bınlerce polımorfizmin inceleı gerekir. insanları sınıflamak Irk ve genetik rrarasın sosyal tanınılan arasındaki bağlantıları saptamak için bilrrn adamlarımn ilk aşamada, gü venilır bir yaklaşrma ilıtıyacı vardrr. Yaklaşık 100 000 yıl önce anatomik açıdan modern olarak tanımla nan insanlar Afrı ka'daıı dunyanın başka bölgelerıne göç efliler. Ru arada tünırrıuzun uyeleri sayısal olarak giderek çogaldılar. Bu yayüma DNA'rnızda belirgin bir iz bıraktı. Genetik bilimciler, gruplar arasındaki ılişkiyi anlamak içın DNA'larındakı mınık farklıhklaıdan Gruplama çalışmaları Stanford Unıversıtesı'nden genetik bi ümcisi Noah A.Rosenberg ve Jonathan K.Pritchard Afrika, Asya, Avrupa ve Kuzey ve Guney Amerika'dan 52 ernik gmptan 1.000 kisidekı 375 polimorfizrru inceledi. Bu polımorfizmin degışik sıklıklarda ortaya çıhşından yola çıkarak, 5 farklı grubu teşhıs etmeyi başardılar. Bu 5 grubun atalannı okyanuslar, çöller ve daglar birbirinden ayırrruşü. Bu gruplar şoyleydı: Sahra Çölu'nün guneyinde yaşayanlar, Avrupalüar ve Himalayaların batısında yaşayanlar, Doğu Asyalılar, Yeni Girıe ve Malezyada yaşayanlar, Amerıkan yerlüeri. Bilim adamlan aynca her bolgede alt grupları da ortaya çıkarttılar. Bu çalışmanın sonuçları, genetik analızlerın insanları coğrafı koklerıne göre ayrrt edebüdıgını gosteriyor. Yıne de bu konuda çok iyinıseı olmamak gerekıyor. Kolayca ayrıştırüan gruplar genel olarak coğrafı olarak birbirlerinden uzakta yaşayan gruplardır. Bu ornekler gruplar arasında genetik farklılıgı en üst noktaya taşırlar. Kısaca atalannın bir İnsan ırkı Insanların genetik verılerıne gmplara ayrıldığını varsayaısak, ııkları tak kavramlan, lopluluklar arasındakı ge farkülıkları açıklamaya yetebilir mı? Ba; rumlarda açıklayabilir, ancak çoğur. açıklamaz. Sozgelimi ten rengı veya yü: lan rutin olarak insanları ırklarına gore makta kullanılan kavramlardır. Ancak c seleksiyon sonucu, benzer fiziksel özelli sahip gıuplar genetik olaıak birbırlerı farklı olabılir. Sahra Çolü'nün güneyindı şayan Afrikalüarla Avustralyalı Aborıj benzer deri pigmentleıine salıip olabı (guçlu guneş ışınlarına maruz kaldıklar r dolayı), ancak genetik olarak bu ıkr grup birrnden farkhdır. Buna karşın, genetik olarak bııb benzeyen ıki grup farklı doğal koşullara ruz kalmış olabilirleı. Bu gibi biı duruı dogal seleksiyon gruplar arasındakı fark abartabilir; bu faıklılıkların dışarıdan c kolay algılanabılmesini sağlar. Ten rengi ozellikler çoğunlukla dogal seleksiyon i fından belirlendiği için, alu'lann belule Foto lllüstrasyon hakkında New Yorklu sanatçı Nancy Burson, "İnsan Irkı Maklnesl" adını verdlğl kendi bulufu olan clhaz yardımıyla bu sayfada görülen fotoğraHan yarattı. Clhaz bu ömekte, beyaz bir kadının fotoğraHannı çektl. Sonra bu fotoğrafın üzerlnde oynayarak, farklı ırksal klmllklere özgü dif görünümlerln özelllklerinl ekledi veya çıkarttı. Burson, bu clhazı yaratmaktakl amacının, Imanlann aslında ne kadar blrblrine benzedlğlnl göstermek olduğunu söylilyor. Cerçekten de dıs görünum bir İnsanın genetik yapnına lllşkln çok az bllgl verir. İnsan Irkı Maklnesl, Londra'dakl Millenlum Dome un en popüler bolümlerinden blrl. Her gün yüz blnlerce klsl bunun Içlne glrlp farklı bir ırk klmllğl altında neye benzeyeceğinl görüyor. Sanatçı ve clhaz hakkında daha aynntılı bllgl Içln: www.nancyburson.com 873/8