Katalog

Diş çürüğüne çağdaş yaklaşım Cuven Kulekçi ış çuıuğu denıncc ılk akla qclen dolgudur Dış hekımı de zaten dolgu yapan hc kım oldiak bılınır Gunu muzde dolgu maddelerının çeşıtloı ı arttı dışhekımının bu konudakı bü gı ve be( erısı de guı uı veı ıcı bır boyuta ulaştı Aslında dış çurugunun gorunur bır kavıte şeklıne gelrnebi aylaı alan bır sureç tıı Çuruk başlangıçta tebeşirırnsı beyaz bır renkleşmeden ıbarettıı Beyaz çuruk lezyo nu genye donuşu olan bır Ie7yondur ve dışhekırnı tarafından açılıp dolduıulmadan dış macunu gargara jel ya da vcrnıkle flu ond uygulamalar ıyla kolayca tedavı edıle bılır Bu nedenlc dışrıekımımn sıvrı uçlu bu sonda üe dışler uzeıuıde gezıncıek muaye ne yapmabi ar tık taı ıhe kanştı Gunumuzde dışhekımmın sondası kurıt u(,lu ama gozleıı keskın olmaJı Dış çuruğu 1960 yılından berı etkenı mutarii stıeptoknklan (MS) olaıak boyle nen bakterılerın etkeıı oldugu bulaşabüır bır ınfekbiyon hastalığı olarak tanımlanıyor Dış çunığunun ıkınrıl oneme sahıp olan bakterılerı laktobasılleıdu (LB) MSler ve LB'ler ağızımızda normalde bızımle bırhkte yaşayan mıkrop topluluğu uyelerındendır Bunlar yedığunız kaı bonhıdı atlardan hi7İa ai>ıl yapan ve asıt ortamda yaşarnlarıru suı durebılon O7el bakterüeıdır D relı ıse tukuruğu muz baktetılerın yaptığı dMtleıı etkı sız kılabılır (tam ponlama kapasıteGunde üa kez dış fırçalamdbi srra sında dış macunun dakı fluoı ıd dışm yıtırdıklerını geıı ye rıne koyabüır (remı neralızasyon) Ancak tukuruk mıktdiı yeteısız sıksıkkar bonhıdratlı yıyecek ler yemyoı MS ve LB leı ın sayısı çok ıse o 7aman demı nerdlızdsyon remı neıalızasyon la onarılamaydcdk bu bo yuta ulaşır ve çuruk oluşur Erken infeksiyon, ileride diş Anneler ve çürüğü gelişme riskini an erken önlem Çapa II nolu lamlı derecede arttırıyor. Ana Çoc uk Sağlığı Çürük anne karnından ve ve Aıle Planlaması bebeklikten başlayarak ön Merkezı ne gelen annelerden 0 6 yaş lenebilir. Anne adayları ve qıubu çocuğu olanlardan 164 an yeni annelerin ağızlarındane çocukta çuruk ki MS bakteri sayısmın yapıcı bakterılerın bulaşmasını belır kontrolü ve azaltılmasına leyen faktorlen yönelik uygulamalar saptamayı amaçla yan bır çalışmamız yaşama geçti. yukaıdakı bılgılerı doğruladı 2001de Avrupa 6 Tukuruk Sımpoz yumu nda sunduğu muz bu çahşmaya gore ço cukların ağızlarına MSbulaş masında a n n e rı ı n t ukuıuk MS sayısı tu k uru ğun ml sınde bır m 11 y o rı dan çok ıse 10 7 ffîftb dırmesı anamnez ve son derece basıt klınık muayeneye daydiidiak evet' ya da hayır olarak yanıtlanacak sorularla 0 b yaş ıçın anne ya da bakıcüarda ve 5 yaş usru genç ler erışkınlerde yapılmaktadii Çuruk yapıcı faktorlerle ılışkılı bazı soruJarın yanıtları evet olduğunda mrkıobı yolojık vnceleme yanı tukurukte MS ya da LB sayunları yapümai.1 onerümektedır Bu tuı bır mıkrobıyolojık ınceleme yuıt dışı kay naklı testlerle yapüdbıleceğı gıbı yurdu muzda tek olan Istanbul Unıversıtesı Dışhe kımlığı Fakultesı Aği7 Mıkıobıyolojısı Labo raruvarı nın ÇAT (Çuruk Aktıvıte Tfest) Paketı üe de yapüabılmektedır ÇA'l paketı üe dışhekımuıe rısk değeılendumc foımlan ve sonucu yorumlamasına yarayan bügüer ıle hasta bügılendırme formlan da gonde rümektedır Yurdumuzda kurye kdigo hız metlerı yayguılaştığından ÇAT paketının laboidtuvardan dışhekımıne ve yenıden labo ratuvara ulaşması son derece kolaylıkla gerçekleşmektedu 1990 da bıldınlen Turkaye ağız dış sağlığı durum anahzırıe gore dış çuruğu 6 yaş ıçın % 19 ıken 8 yaş ıçın %67 14 yaş ıçın % 89 ve 20 24 yaş ıçın ü o% dır Bu yu/deler de sorunun okul orıcesı yaşlarda başladığı na ışaret etmektedu Ancak yurdumuzda toplunibdl olçek tekı koruyucu pıogıamlar hâlâ ükoğretım çağuıa yonelıktır Çağdaş yaklaşıma goıe ağız dış sağlığı eğıtım progrdiıüdiı anne adaylan ve yenı anneler e yonelık olarak ye nıden ele almmalıdır Başlangıç çuruk lezyonlarının nasıl saptanacdğı büyı&ı daha bebeklıkte sut dışlermde çuruğun onlerı mesuıe yonelık olarak anneler ve çocuk sağlığı hastdlıkldn u/mdnlaruid da oğıctıl melıdır Dış çuruğu kırk yüdır bılırıen tanunına uygun olardk ele dlınmdlı ve çuıuk ı ısla de ğerlendııılmelıdu Çuruk rısk değerlendırmesı her yaşta ağız dış bakırru oğıetılme sınde de çok onemlı bu rnotıvasyon aracı dır Dış çurugunun onlenmesı ve tedavısmde annenın erken çuruk rısk değeılendır mesı 6 aylık bebekleım erken çuruk rısk değeılendırmesı çuruk yapıcı bdkteııleıın sayıca azaltüması ve eıken beyaz lezyonla rın tanısı ve tedavısı uygulamalan yaşama geçırılmelıdır 1U Dışhekunhğı Fakultesı Ağız Mıkıo bıyobjisı Idboıatuvan e posta kulekcıguven@yahoo com (Çızım Kemal Gokhan Gurses 1998) Bır MS bakteıısı ycdığurıız şekerı sevıyor hern ıçıne hern dışına bıııktırıyor Boylece sureklı asıt uretıyor =taş kırma rna kınesı Dışına buıktırdığı şeker olan ayaklı şemsıyebi bdınen cn kuvveth yapışkan Onu ve yaptığı asıdı tukuruğun onleyıc ı etküe rınden koruyoı Demıneicdızasyon >Rcmı nerüazasyon beyaz lezyon çuruk (*)Prof ür 1U Dışhekımlığı Fakultesı Mıkıobıyolojı Bdırn Dalı kulekcıguven@ydhoo com Diğer etkenler Dış çu ruğu bırıncıl faktor olarak MS leı ın Vdi lığı yanında yenılen şe keruı tıpı ve yeme sıklıgı dışlerın flu oııdle kaışı laşma durumıuid gore dnencı tukuruğun O7ellıkleı ı genel sağlık durumu ağız bdkı mının uyguııluğu ve sosyoekonomık durum gıbı çok sayıda faktorle üışkılı ozcl tıpte bır ıntekbiyon hdbtdlıgıdır En yenı tekrıık olan pıoteın ve genome sozcuklerınden oluştu rulan proteome diıalızlen sayesınde MS leı ve dış çuıuğu hakkındakı bılgı gıttıkçe aıtı yoı M& lerın bızım ağızlarımızda yaşa yanlaıı Stıeptococcus mutans ve Stıepto coccus sobnnus adlı turlerdıı MS lerın tukurul. aidcıbğı anneden bebege buldştığı gosteııldı Son yülar da bakteıı DNA ları U7erınden yapılan molekuleı bıyolojık ırıcelemelere gore bebegın ağızma yer leşen MS leı ın kendı annesınkıler oldugu ve buldşnidiun 1 5 3 ydş drasuıda gerçek leştığı saptanrıuştu Bu donem uıfektıvıtc penceresı' olarak ad landınlır ve bebegın aği7inda sut azüarının qozuktugu zamandır Bulaşmayı beluleycn de diınLinn ağızındakı MS sayısıdır Güçlü biyolojik yapışkan Ozellıkle MS leı kaıbonhıdratlaıdan bdıncn en kuvveth bıyolojık yapışkanı oluş turur Dışleıımız uzoımde hıçaladıktan he men sonıa oluşmaya başlayan mıkrop taba kası her sıvı ortamda bu kalı yuzey bulun dugunda yu/ey uzeımde kaçınılmaz olarak oluşan bır bıyofılm tabakasıdır Bıyofılm ta bakası oluştuğu yuzeyden ancak mekanık olarak U7aklaşünlabılıı Bu nedenle dışleıın fuçdlarıması onemlıdır Çurukle ılgılı bıyofılm ıçınde MSlerın bulunduğu bu mıkıop plagıdır Bakterıleı tdiolmdan yapılan asıt dışuı kalbiyum ve fosfat gıbı ba/ı mıııeıalleıını orıtır (demıne ıalı/dbyorı) Asıt oluşumu seyrek ve kısa bu Val yuz bm dc bır mılyon arasında ı^e 3 2 kat ve yu? bının altında ıse 2 5 kat otkılı bu lundu Çocukların agızlannda LB varlığı 5 7 kdt etküı bulunan bır faktor old LB varlığı çocuklarm şekerden zenguı beslendıklerı nın objektıf bu gostergesıdır Uzunlamasına çalışmalar MS üe er ken ınfeksıyorıun ılerıde dış çurugu gelış me ribkını anldrrüı derecede drtırdığını gosterdı Çuruğun anne kdrrıından ve be beklıkten başlayardk onlenebılecegı anlaşıldı Aıuıc adaylan ve yenı anneleıın dğız larındakı MS sayısının kontıolu ve azaltılma sına yonelık uygulamalar yaşama geçtı Bunlaı ıçuıde en pratık olanı mıkrobıyolojık ve klınık kanıtlara goıe annelerin gunde uç kez ksılıtollu çıklet çıgnemesı oldu Dış çurugunun salt dışsel bıı sorun olarak ele alınarak salt dolgu yapüarak te davı edılmesı geleneksel bır yakldşımdıı Çuruk kavıtesı dış çurugunun sonucu yanı belırtısıdıı Dolgu ıle dış çunjğunun belırtısı tedavı edılu ancak asü neden hâla ağız dadıı ve dığer dışler ıçın çuruk ııskı sur mpktedıı Geleneksel yaklaşım yetersiz Gunumuzde dış çurugunun onlenme sı ve tedavısı çağdaş bu yaklaşımla nede rıe yoriLİık olarak çunık rı&k değerleııdu mesıyle yapılmalıdıı Çuıuk rısk değerlen 873/11