Katalog

YÖK ve bilimsel üretim Y Likuı geçnuşı mızde Turkıye'dekı utıı vprsıtp siKtemının 3on bııkaç aydakı kadar yogun tartışıl dıqı bıı buşka do npm olmamıştı Hukumeluı nidJuın tutu mu ve gınşımlen bır ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ taidftan bu guısımle re karşı bır savunma cephesı oluşumunu buidberırıde getıtdj Dığeı taraftan konuyla ılgılı ügısi7 pek çok kışı ve kuıumun qoıuşlerı eleştnüeıı ov gulerı karalamd çabaları çeşıtlı platformlaıdd korııu oyuıuı sunuldu Bıuüaıdan bıı bolıımu Yuksek Ogretım Kunılu nu (YOK) kaıalanıak ıçuı Tuıkrye'nm büını uıetımı ıle ılgılı başarı olçutlerını çarpıtmayd yonelıktı Heı şeyden once bu olçutlerın (ıyı veyd kotu) YOKun bdşarısıyla dogrudan bdgldntüandırümdsmın rıe kadar dogıu ol duğu taıtışüabüu YOKun unıveısıtelerm didştırrrid ve yayın fddüyetleıme doğruddiı bu mudahalesı vo hatta katkısı yoktuı Unı vetsıteleıde aıa^tıtma ya doneı sermaye den ayrüan payla oluşturulan yenı adıyla 'Aidştırmd Projelen Bırunı" butçesmden ya da ıınıversıte dışı kaynaklardan (uluslarara sı pıojeleı TUB1TAK DPT ve benzeıı) sag lanan maddı desteklerle surdurulur YOK tdrafından saglanan bır araştırma butçesı yoktur YOK araştırma VP yayın faalıyptle nyle ılgılı heıhaııgı bu kısıtlama da yetıı memıştır Dolayısıyla aşagıda sunulan go ruşler bıı YOK sdvunması' anlamıııda dc gerlendırılmpmplıdıı Bazı köşe yazarlan bilimsel verileri çarpıtıyor. Bu bıı durum degıldır Bılım duııydsmdakı kışısel oykuler kalıteülkeyi geleceğe bilim insanlan taşıyacaktır. nın gıderek artacagı Cerçekten politikanın tam ortasmda bırakılan bır konusunda nddı ıp kurumun etrafında dönen kampanyalara bilim in uçlaı ı veı ıyoı sanlarının alın terinin kurban edilmesinin anlaşılır Araştırma bir tarafı yoktur. geleneği paıametıe v ımdıye dek hıç sunulmadı vo dıger ulkelerle karşılaştırmdldidd t ulldiul madı Çunku elektıonık vcıı tabanlaımda bellı ddres qııdılerıyle taramd çok koiaylık ld yapüdıgı halde atıf sayüarına bu yolla ulaşılmdsı verı tdbdnı kulldnımmddkı kısıtlamalaı nedenıyle çok zaman mumkun de gıldır Ayrıcd dtıf sayıldiı Zdtridtı ıçmde su reklı degışım gosterıı Bu koııudakı yayııılara baküdıgında pek çogıında degetlendırmenın Tuıkıyp adıeülı yaymlaım yeı aldıklaı ı bilimsel doı gılerın etkı fdktorlerıne ddydndınldıgı goruluı Anctik etkı faktoı u duşuk bu deıyıde yayınlanan her makalenın kdlıtesız olmadıgı geıçegı yozden uzak tutulmamalı Bu arada etkı fdktorunun dergıler ıçm hesaplandıgını yayınlarm etkı faktorunden soz pdılemeyecegını hatırldtmaktd yardr vardır 2. Bıı makalemn aldığı atıf sayısınm kalıtp olçu.su olarak kulldrıümdsı dd tdt tışılabılıı Atıf ydzaı (laı)m kendısı taıafindan mı başka bılım ddamları tarafindan mı yapılmıstır9 Atıf olumlu mu yoksa olumsuz mu dur' Çok aranırsa başkd kulp'lar dd bulu ıidbılıı 3. Eger bır mdkdleııın dldıgı atıf sdyı sı kalıte olçusu okuak kullanılacaksa sabır lı olunmandır Atıf mekanızması her zaman çok hızlı ışlemez Bır bılım adamının maka lesınde ydzdıklaı ının bdşkdldimca okunup kendı aıaştıımalarında dejerlendınlmesı ve bır nidkdlede kdyıidk gosteıılmesı qe ncllıkle 2 3 yıllık bıı sureç gerektıru Dola yısıyld son yıllaıddkı bılınibel ydyuüaıuı et kısı en az beş yıllık surenın sonunda değer lendıı ılmelıdıı 4.Turkıyede bılım dlanında uluslaıalası yayın yapma gclcnoğ"i yenı yenı yerleş mekiedıı Bıı konuda gelenek kdvıamının evıetibel geçeılılığı taıtısüabılıı ancak bu nun Turkıye nın bır gerçeğı oldugu kabul edılmelıdıı Bu gelenoğın yerleşmesı bazı bılım dldrüarında dığerlerıne gore dahd hızlı oldu Bazı bılım alanlannda ıse ulusla rarası yayın kdvrdmının halâ çok fdzla ragbet yoımedıgı omegın "bilimsel atıf ın dekslerı" nın hâlâ alaya aündıÇı da bu gerçektır Bu gelenegın yeıleşmesınde, elbette Unıveısıteler Arası Kuıııl (YOK değıl) tara fından getırılen doçentlık krıteıleıının ve unıveısıtelcı ın gelıştırdıklen atama yuk seltme krıterlerının onemlı bır ıtıcı guç oluşturduğunu kabul etmek geıekıı TUBI TAK VP unıvprsıtelerın uygulddıkldrı ydyuı teşvık pıogıamları da bu guce destek oldu Uluslaıaıası yayuı ortdmıyld yenı ta nışan bılım ınsanlaıımn oncelıkle kolay deıgılerden uje ba^ldmat.ı yaduqdnacdk Bolkı de yayın geleneguıden de once sorguldnması gerekenTurkıye'nın araştırma geleneğıdır Tur kıye nın dıger ulkelerle kdrşıldştırılmdsındd bu gelenek en onemlı faktoıleıden bırısı olaidk degerlendırılmelıdu * 2000 yüı verılerıne goıe Turkıye de gdyrısafı yü ıçı hdsıladan drdştırmaya dyrı lan pay o'o0 64 ıken Yunanıstan da %0 7 Fınlandıyadd ün3 37dır * Gene aynı yıl ıstıhdam edılen bın kışıyp duşen draştırmdcı &dyısı 'l'uıkıyede 1 3 ıken Yunanıstan'da 3 8 Fınlandıya'da ıse 23 * Bunlaıa lağmen Tuıkıye Scıence Cıtatıon Index kdpsdmındakı yaym sayılaııyla bu ulkelerın onunde, 22 sırada yer almdktadır Yunanıstan'uı kaşı başına yıllık ARGE haıcaması Turkıyeden yaklasık uç kat fazla olduğu halde, 2002 yüında Turkıye adresh yayınlann sayısı Yunanıstan adreslı yayınlarddn ydklaşık 3000 adet ddha fazladır Yaym sayısının ulke nufusuna gore standardıze edılmesı halınde sıralamanın degıştığı dogrudur Ancak hangı olçutlerın kullamlacağı degerlendırmenın amacıyla yaktnddn ılgılıdır Piri Reis Haritası üzerine Acjustos ZOOS Idrılılı Cunılıunyet gazete&uun Bılım vc Tcknık pkının 13 sayfdsmda Sayın Pıof A.M.C. Şengör Puı Reıs haııtası hald;ınddkı yd^urid u/un bu cevap veırnek zahmetme katlanmış çok teşekkurleı An cak mıllı hıslerle ozetını yaptıqım The Maps of the Ancıent Sea Kıngs kıtabmm ydzarı C. Hapgood un değeısız bu bılım ınsanı oldııgunu gosteımek ıçm onun şan smdan, dığeı kıtaplaımdan suz edecegı yeıde bu kıtaptakı butun olumsuzluklan bilimsel olmaydn yonleı uu ele dlsaydı ka nımca daha ıyı olurdu Ben ne haııtacı ne de cogıafyacı yım ne de bilimsel bır çalışmayı kanıtld ma sevdasuid gııdım Bunu ydpnidm zdten olanak dışı ıdı Puı Reıs 1 taı ıtası uzermde yılldrca suren bır çdlıştridiıın Amerıkddd yapıldıgını 1980 Ocak Şubat tarıhlı Aıam co dergibinde okuyunca mıllı hibleı un be nı bu çalışmanm peşme duşurdu Kıtabı bırkaç unıversıteye Denız Muzesı ne TTK'ye, Genelkuı may Haı ıtacüık Daıresı'ne soıdum Kınıaeruıı ne kıtaptaıı ne de bu çalışmalardan haberı vardı ne de memleketımızde boyle bır çalışrna yapıl mıştı 'ITK ye bu kıtabı gptırtmesmı oner dım 1984 yılmda New Yoık a gıdınce Halk Kutuphanesının 1 larıtalar Bolumunde kıtd bm 1965 baskısuıı veıdıleı Okudunı ııotldi aldım Donuşte tekrar bu çdlışmdldrdan haberı olanlar vdi nu dıye aıadım bula madım 19RS te tekrar New York a gıttığım de yme kıtabm peşme duştum Bu kez 1985 yılma kadar bu kıtap veya bu çalışmaldi hdkkındd eleştuılet yenı tezler ıço ren makaleleı araştırdım yoktu Bu kez ayıu kıtabııı 1979 baskısı oı taya çıktı O ılk kıtaba gore dahd gpnışİPtıl mış 286 sdyfa ıçınde 18 eskı haııta lesım lermı çızımlerı Pırı KPIR Haritası 7uerınde mdtematıkbel çalışnidlaıı kaynakçalaıı kapsayan bır çahşma ıdı Kıtabı satm almak ıstedım bulamadım Onun uzeı ınc kı tapta berum ıçm onemlı gorduıifum kısmılaıın fotokopısuıı aldını Bu aıada bu çahş malar sonunda one suruİPn varsayımd goıe Alan W. Eckert The Hap Theoıy adın dd b6b saytdlık Pırı RPIS 1 Idrıtdsı nddkı bu luntulaıı odak noktdii aldn bu ıomanm ya yımlandıgını gordum Onun da onemlı bul dugum son kı&mıııın fotokopibuu aldım DonuştP kıtdbın 19/9 bdskısının TTK Kuıumu'ıid geldıqını ogıenuıce geıı kalan kısmmın da kopyasını alarak ıncelemeye başlddmı Kıtap 1958den 1979 yılı na kadar Pırı Reıs uzermde mılım mılım yapüan çdlışrnaldrı Avıupadan bulup ge tırtılen eskı harıtalarla karşılaştırmalan ye nıbulgulaıı buçokçızımlen hesapları, varsayımları ıçerıyor Kuşkusuz ben bunların büımsel yorı lerınm ne kadarı dogru ne kadaıı yanlıştır bılemezdım Yalnız oıtadd bu geıçek vdi dı bu buyuk büımsel gorunen bır araştırma ıdı Sayuı Şengoı un sorulara cevap verüen yerlpr olarak nıtPİedığı kdtıhmcıldi dışmda yazaım üa oglu ve 24 ogıencısı bu çdlışnidldiı yurutmuşleı Butun ugidşı Yayın kalitesi sorunu Taıtışüması gcrcken asıl konu orta ddkı bilimsel uıetım tdblosunun gerçekten ne ıfade ettıgıdıı Tuıkıye adresh yaymlaıın sdyısınddkı cıddı drüşlaı gotmezden gelı nomoz bıı gprçok olaı ak ortada durmakta dıı Budurumdd egerTuıkıyede buyuk ol çude unıveısıteler taıafından gprçpkleştırı len didştıırnd fdaüyetlerıyle ılgılı bıı ele^tııı getnılcroksp başka bır kıılp" bulunmalıdır Son haflalaıda yayuılaıdakı kalıte soıunu nun bazı koşp yazılarına taşınmasının ardında bu kaygı sezümektedıı Hıç şuphesız Turkıye adreslı yayınla ım dalıa "kalıteh' deıgıleıde yayınlanması daha fazla okuyucuyla buluşması bılım duııyasında daha buyuk etküer yaıatması bu ulkedp yaşayan çalışan butun bılım ınsanlaımın arzusuduı Ancak, "yayın kalitesi sorunu" nu Turkıye'dekı bılım ınsanldrını yargılamada kullannıadan once bazı geı çpklprın hatırlanmasuıdd bazı belırsızlıkleım tditışünidsmda yaıaı vardır Bilim teşvik ister Egeı bazı koşe yazarlarınm yaptığı gıbı, Turkıye nın bilimsel uıetımını bılım ın sanlarının başansı yonunden değerlendın yoısanız yukdnddkı tablo mutldkd goz onunde tutulmalıdıı Bu durumda orneğın mılyon nufus bdsına dusen yayın sayısı" gı bı bu olçutıın değıl araştırmaya ayrılan butçe veya arastıı mdcı sdyısuıa gore stan daıdıze edılmış bıı paıametre kullanılmalı du Ancak eger ulkenm bılım polıtıkası soıguldnıyoısd bu duıumdd toplam nufus başma yaym sayısı anlam kazanabüır Turkıye de bılım polıtıkdsmdan (araştırmaya ayrüan butçe araştırmarı personel sayısı ve benzeıı faktoıleım belırlenmesınden) kımlerm sorumlu oldugu da herkes tarafmdan bılınmektedır Bılım teşvık ıster Bılımı gelıştırmederı de bu ulkenm gerçek kalkmma hamle sını yakalayamayacagı gerçeğmı bu dergı nın butun okurları çok ıyı bılmektedıı Yanı, bu ulkeyı geleceğe bılım insanlan taşıya cakiıı Oerçekten polıtıkdnırı tdm ortasmdd bırakılan bu kurumun etrafmdan donen kdmpdiıyaldrd bılım uısdnldrıııın aluı teıının kuıban edılmesmm anlaşılır bır tarafı yok tut Prof Dr Oğuz K Ba}kurt Akdernz Unıveısıtesı Tıp Fakultesı Ogretım Uyesı baskuı t@akdemz edu tı Bazı gerçekler 1. 'I'urkıye adreslı yayınlar gerçekten kalıtesız mıdır 9 Ozellıkle ulke boyutundakı bilimsel urptımın kahtpsınm dpğerlendırıl nıesmde kolay kullanılacak olçutleı bulmak her zaman rnumkun deĞnldır llk akla gelen degerlendırme yontemı bu yayınların al dıkları dlıfldrm ıncelenmesıdır Bılındıgı kadarıyla Turkıye adreslı ydyınldiın dldıgı oıtdldina dtıf sayısı gıbı bıı 868/12