Katalog

Mantık, matematik ve felsefe işbirliği 3. Cahit Arf B u sempozyumun dıkkatı çeken ozellüdennden bıı ısı tarıhboyun ca toplumlann kulmrel, teknolojık ve bılımsel geüşımleıınm tcnıelıra teşkü etmış, onlan dogrudan veya dolaylı olarak etküemış olan soz konusu uç dısıphm bır araya getırmış olmasıdır "Mantık, Matematik ve Felsefe I. Ulusal Sempozyumu" 2628 Eylül 2003 tarihlerinde ÇanakkaleAssos'da yapıldı. Konferansı Gerçekten de ınsanhk tarıhme ba küdığuıda ınsarun soyut dusunebılme yeterıegmm ve top lumsal gelışmerun, bu uç temcl dısıplımn gelışımı ıle paralellık ıçmdc oldugu gonılur Bıreylerırı ve toplumlaım soyut duşunebüme yetenekleımın gelışmesı ıse sonuçta uygulama alanldimddkı ılerlemenın de zpmıru hdzıılamış, hatta bu ılerlemenın onkoşulurıu oluatuımuştur Dolayısıyla mantık nidternatık ve felsefe yapılan geregı doğrudan uygulamaya yonelık olmasdldi da empuık büımlerın ve tpknolojınırı gelışmesını doğrudan etkıleyebümışlerdır Arakesit: Felsefe Mdiılık ve matematik arasında soyutluk temelı uzerı ne kurulan ortaklıgı sağlayan en onerrılı etkenlerın başmda şuphesız felsefe gelmektedır Çunku felsefenın, soyut du şunebılmenın en eskı omeklerınden bırısı olma dısında aynı zamanda, hurııen heı alandakı gelışım ıçın gprekk olan kulturel zemının olıışturulmasmda da temel bır gorev ustlendıgıru duşunce tdrıhı bıze gostermektedır Kulturel zemının deneysel büımlerın ve teknolojımn oluşabümesı, yasaydbürnesı ve gelışebümesı ıçın "sıne qua non" onsuz olunamayan bır koşul durumunda bulunması sebepsi7 değıldır Çunku ancak kulturel bırıkım sayesırıde sorgulayarak yenı ufuklara ulaşabümek, draştııabümek hat ta merak edebümek nıumkun olmaktadır Toplumlann maddı olanaklannın onemını hıç gozar dı etmeden, büımsel gelısımde 'bır araştırma kulturun'un orıerrıını aynca dıkkate almak gerekır Kulturel zemıne ve dolayısıyla araştırma kulturune sahıp olmayan bır toplumun herhangı bır büımsel katkıda bulunamaması, gunumuzde de geçerlı olan bır olgudur Çok genış maddı olanaklara sahıp olan fakat büımsel gelışıme katkısı hemen hernen hıç olmayan toplumlann vaılıcji herkes tarafından büınmektedır Büımsel bır draştır mada soyut duşunebüme yetenegının yerının ve onemrnın ne derılı buyuk oldugu açüctır "matematıgın ve manhgın bazı ozellıklerı, matemdtık felsefesı mantık felsefesı teorık ve uygulamalı matemdük çeşıtlı büımlerırı mdtumatık üe olan üışkısı" konularını ışledı Sempozyumun açüış konuşma sım yapan Prof Dr Frdal lnonu, "matematik felsefesı uzerıne anı ve duşun celer" başlıklı sunumunda, matematıgın ve felsefenın bır toplumdakı yen ve onemı uzerınde durdu Matemaügın fızrk büınüerrndekı yen, mantık üe üışkısı, edebıyat vc edebıyatçı gozuyle matematik konulannda verılen büdırüer, bu büırnın faıklı yorüennı yansıttüar Matematik eğıtımı matematıgın ve mantıgın kesışım noktasında bulunan l'uzzy Marıtık, toplaııtıda uzeıınde durulan dıger bır problenı alanını oluşturdu Mantık felsefesı, mantıcjin dü üe üışkısı, geometrı materıidtık ve marıtık arasındakı ılışkı de sempozyumda tartışüan başlıca konular didsında yeı aldı Sempozyumda kaos, sonsuzluk, yuvenlık sıstemlerı sayı, boşluk guneş sa atlerı gıbı konular, yıne matematık veya mantık üe ügı ıçınde ele aluıan dığer ügmç problemlerı oluşturdu Bu yıl 4 Ekimde ODTÜ Matematik Bölümünde duzenlenen üçüncü Cahit Arf Konferansı'nın konuşmacnı, Field Madalyatı sahibi David Byrant Mumford idi. umford 1937'de Sussex'te (lngütere) doğdu doktorasını 1961'de Harvard Unıversıtesı'nde aldüctan sonra, 1967'de aynı unıversıtede pro fesor oldu Çagımızm en unlu vc çok yonlu matematıkçılenrıden bın olan Mumford, 1974 yılında cebusel geometrı alamnda yaptıgı çalışmalardan dolayı matematıkte Nobel Odulu'ne karşüık gelen Fıelds Madalyası'ru aldı 1987 1992 yülan arasında Mac Artlıuı Vakfı bursunu alan Mumford, Harvard, Pnnceton, Warwıck, Cambndge Unıveısıtelen'nde ve Tata Ensürusu'nde çeşıtlı yülarda dersler verdı, araştırmalanru surdurdu Mumford Amerıka Ulusal Büımler Akademısı, Italya Lıceı Ulusdl Akddemısı ve Londra Matematüc Dernegı'nın uyesıdır Seksenlı yıllara kaddr aıaşürmalannı ozellüde teorüc matemdtıkte yuıutmekte olan Mumford gıderek kendmın de rfade ertigı gıbı, ınsan beynını ve aklııu arüamayı amaçldyan bügısayar goruntulemesı ses tanımı, lesırn ve ses sınyallerının analızı, yapay zekâ gıbı bırçok alanı ıçeren stokasük ağırlıklı model teorısıne (pattem theory) yoneldı 19951998 yıllan ardsında Ulusldrardsı Matematrk Demegı'nın bdşkarüıgını yuruten Mumford, matemdtıgı kıüelere tanıtma uçuncu dunyadakı nidtematücçüerın matematrk etkııüüdenne aktıf katüımlannı sa§lama ve matemaük egıtımı konusunda bırçok çalışma yuruttu, Amerıka'dakıYuksek Matemaük Reformu na (calculus refoım) onculuketh M Halk etkinlikleri Sempozyumun dıkkdtı çeken bır başka yonu çeşıtlı etkmlıklerle renklı hale gctırümesı oldu Gerek katüımcüar geıekse ogrencıler ve yore halkı, gece duzenlenen "Yıldız Partısıne" kaülaıak, Mars gezegenını ve dıger gok cısımle nnı teleskoplarla gozledıler.uzrridiı gokbüımcüer ıle gokbılımın meıak edüen konulannı tartıştılar Ayvacık Beledıye bdşkam Senua Aydın ın Ayvacık'da duzerüedıgı "Büım Panelı"ne katüan ProfDı Erdal tnönü Pıof Or Dursun Kocer Prof Dı Erol Balkanay, Prof Dr Erhan Güzel ve Orhan Bursalı sempozyuma katüan çok sayıda akademısyen ve yore halkı, ogretmen ve ogrencılerle yaptıkları soyleşıde matematik ve mantıgın çeşıtlı yonleıuu anlatmışlar sorularıru cevaplandırdüar Sempozyumun son yununde Assos'da Prof Dr Ümit Serdaroğlu ııuıı başkanlıgında surdurulen kazı bolgesı gezüdı dpyım yenndeyse tarüım derınlıklenne, asırlar orıcesme bır yolculuk yapıldı Sempozyum Prof Dı Erol Balkanay, Prof Dr Çetin Bolcal, PıofDr Umur Daybelge, ProfDr Ounan Demircan Prof Dr Erhan Güzel Ptof Dr Dursun Koçer ProfDı Ahmet tnam Prof Dr Erdal tnönü ProfDr Rennan Peknnlü, ProfDı Acar Savacı ProfDr Hülya Şenkon ve Prof Dı Şafak Draldan oluşan kuruculaı kuru lu tarafından gerçekleştırüdı Sempozyumun hazırlık çalışmalan yakldşık bıı yü onceye gıdıyor Istanbuldd bulunan kurucular kurulu yaptüdarı çeşıüı toplantüarla Istanbul dışındakı kuıucuların ıse dolaylı katkılarıyld sempozyumun en ıyı şekılde gerçekleşmesıru sdgladüar Sempozyumun geçekleştınlmesınde Istanbul Kultur Unıversıtesı'nm duzenlerneyı ustlenerek her turlu olanagı temın etmesııun, TUBÎTAK'm sagladıgı maddı destegm ve Çanakkale Onsekız Mart Unıversıtesı'nm de yaptıgı katküann buyuk payı var Bu katküann, maddı yonu dışında, ulkemızde ük defa bu kadar genış kapsamlı bır toplantının gerçekleştırürnesınde ustlendıklerı mısyonun onemıru de aynca vurgulamak gerekır Istanbul Kultuı Unıversıtesı nın sempozyumda sunu ldiı büdırüen basacak olması şuphesız başlı başma onemlı bır olgudur Sempozyum sonunda yapüan Sonuç Paneb'nde etkınlıgın çok verrmlı ve yararlı oldugu noktasında fikır bırlığıne varüdı ve her yıl tekrarlanmasına karaı veıüdı Sem pozyum ıle ügüı ayrıntüı bılgı http://fenedebi Matematikte iletişimin önemi Mumford'a gore matematıgın çeşıtlı alanlan arasındakı üetışım dıger büım dallarından çok daha fazla onem taşımaktadır Bunun ıçm de Mumford şu onerıde bulunuyor 'Yenı bır duşuncenm en temel yonlen, çogunlukla ortaya çıkardıklan en derın ya da en genel teoremler tarafından degü de, o konudakı en basıt omekler, en basıt tanımlar ve bunlardan elde edüen ük sonuçlar tdrafmdan ıçerüırler Genellıkle en can ahcı nokta, tum kuramın altyapısıru oluşturan bırkaç basıt ve temel gozlemde yatar Genış kapsamlı uluslaraıası konfeıanslan, ozellücle degısüc alanldida çalışan matematıkçüerın bu gozlerrüer ını bırbır lerı üe paylaşabüeceklerı yerleı olaıak kullanmalıyız Mumford 'Bügısayar goruntulemelerınde varydsyonel problemler' başlıklı konuşmasma baslamadan once, Cahit Arf 'ın teorık ve uygulamalı matematıgın çok çeşıüı alaıüa nnda çalıştıgını ve her üasını bır bu ınden ayrümayan ıkızler olarak gordugunu belırtt Yenı uygulama alanlan, matema ükte yenı teorüerm gelışmesıne, teoıüc matematücte yenı uygulamaldrın yeıleşmesıne yol açmakta Mumford'rn konuşması 1920'lerde gelışen ınsan bey nının nesnelermı nasü algüadıgrnı yanüsamalarm ndsü oluştugunu konu edınen, belırlı bır gramere ve gruplandırma kurallarına sahıp, 'Gestdlt' Psıkolojını matematıksel bır çerçeveye oturmayı amaçlamaktdydı Bunun ıçın Euler'ın 1744'de yazdıgı unlu 'Varyasyonel Hesdplama' kıtabınının çok az büınen ekırıdekı egıüenn elastısıte kavramından yola çıkarak, Bayes ıstatıstıgı ve enformasyon teonsınınden yararlanarak, son ellı yüük yapay zekâ çalışmalannın temel sorunlarından bırı olan, bügısayarlann ınsan beynı güDi goruntulerı nasü algüayabüecekle nnı mateamatü<sel olarak ıfade etmeye çalışan Mumford, 'Gestalt' Psıkolojmdekı 'gorunmeyen çızgüer, süındırüc şeküdekı nesrıelenn eksenlennm bulunması gıbı bır çok ornekle gosterdı Bulent Karasozen ODTU Matematik BolumuAJyguldmaL Matemaük Ensütusu Soyut düşünce, motor rol Soyut duşurıce kulturel zemının oluşmasına yaptıgı katkının yanısıra, bıreysel ve toplumsal duşuncenm ufkunuıı dçılmasında her zaman oncu bır rol usüenmıştıı Çunku soyut duşunce, heışeyden once duşuncenm bızzat kendısının bıı ozelügıdır Dolayısıyla da gerek büımsel duşuncenm gerpkse aıaştırma kulturunun oluşmasmda ve gelısmesın de şuphesız buyuk bır katkısı olmdktadır Işte bu sebeple, mantık, matematık ve felsefe uçlusu, bır butunun parçalan olarak doğrudan veya dolaylı bır yol la tarıh boyunca entelektuel, teknolojık ve toplumsdl gelışmeye hayat vermış, çok yonlu olarak orüaım gelışımını ka rakterıze edebümıştır Bu açıdan baküdıgında, Mdrıtık, MatemaUk ve Felse fe I Ulusal Sempozyumu'nun kultur ve duşunce hayatırnıza onerrılı bıı katkı sağlayacagını soylemek mumkundur Top lantıya olan gerıış ügı de bu duşunceyı dogrular ozeüıktedır Toplantıya katüanlann 94'u akademısyen, 15'ı uruversı te ogrencısı olup 11 'kışı de çeşıtlı kurumlardan geldı Istanbul, Ankard Izmır Mugla Van, Kocaeh, Zonguldak, Çanak kale ülerındekı çeşıtlı unıversıte ve enstıtuler üe Budapeşte/Mdcdiıstan'dan katüan konuşmacüar toplam olarak 32 büdırı sundular Toplantıya kdtüanlann sayısı ıse 120'yı buldu yat.ikn.edu.tr/mmf/ Prof. Dr. Şafak Ural Istanbul Unıversıtesı, Edebıyat Fakultesı, Felsefe Bolumu, Mdntık Anabüım Dalı Ağırlıklı konular Sempozyumda sunulan büdırüeı ağırlıklı olarak, 866/14