Katalog

!«••* Pilot performansını azaltan tüm unsurlonn çok ciddiye almdığı havacılık dunyasında, pilot hangi yaşa kadar etkin gorev yapabilirler? Askeri savaş pilotları için, yazılı bir kural yok ise de, fiziksel güç ve reflekslerin azalmaya ve kaza oranlannın artmaya başlodığı 3540 yaş sınırdır. ncak sivil havaalıkta yolcu uçaklan daha konforlu, uçuş hareketleri yumuşak, kumanda ise hem otomatik sistemlere, hem de birden fazla pilot sorumluluğuna verilmiştir. Buna rağmen yaşın t ilerlemesiyle deneyim artarak (MtÇrmans eğrisi yükselir, sonra bir yaştan itibaren ^ grafik inişe geçer. Muzaffer Çetınguç* Y aşlanmcd rıeleı olur ? Geçen zaman ıçınde hucrelerdp dejenerasyon organ ışleyışlerınde bozulmalaı duygusal büışsel ve sosyal gerı lemeler gorulur Yaş üerledıkçe dokunma goıme ışıtme duyulan azalır refleksleı du şunme ve hatırlama hızı yavaşlaı denge ve koordınasyon bozulur bdgırsaklaı tembelleşır Yaşlı ınsanlar dahd çabuk yoruluılar vucut agıüan da hd çoktuı daha duygusal ve tanlganriırlar Yaşlüaıdd qort.ce fazla olan rahatsızlıklar şurüaıdu Kalp domar akcığer hasta lıklatı kanserleı huımon duzensızhklen dıyabel katdiakt eklem kıreçlenmelen kas ve keraık zayıflamdlan cınsel ışlev bo/uklukldi ı uyku duzensızlıklprı beyın hat.tdlüdan (ın me parkınson demans) ruhhdbtdlıklaıı (depresyon ıntıhar lıkte oldbılmektedır Dıger yandan ozel sektorun (aıle şııket leıı dışında) 60 yaş ustunde yonetıcı çalıştırmaması sıgorta şırketlerının yaşlı msanları sıgorta ederken nazlannıalaı ı bu anlamda dıkkate değer ayrıntılardır ü halde her kışı ve her ış alanı ıçın farklı bır yaş sınırı ve performans grafıgı oldugu vaı sayüdbüır Bu durum başka dlanlardd da kullanılabılcn ters U e<^rısı ıle açıklanabıkr yaşın ılerlemesıyle deneyim artardk peıfoımans egrısı yukselır bonid bır yaştan ıtıbarpn grafık ıruşe geçer Havacılıkta Yaşlı Pilot Sorunsalı 14S9 yıkıda ABD Fedeıal Havacılık Daıresı (FAA) 60 n u yaş gunune gelen pılotldrın 10 daıı fazla yolcu taşıyan tıcarı havayolu uçakldrırıda gorev ılmalanna yasak getırmış tır 60 yaş kuralı olarak bılınen bu sınırlamanın gerekçelprı şunlardı a. Modern havacılıkta yuksek beceıı gercktıren yenı teknık ve yontemlerm ogrenılmesınde yaşlı ınsanlar zorluk çekebılır b. Tplüıkelı duıumlarda gereklı olan serı dıkkat algı bügı ışleme ve karar verme sureçlerınde yaşh püotlar yavaş kalabılır c. Streslı ve karmaşık uçuş duı umlarında fiziksel dayamklılığı surdurme ve yorgunluga karşı koymada yaşlı kışı lerın performansı daha azdır d. Ydş ılerlemesme bağlı gelışen fızyolojık ve psıkolo jık bozukluklar anı tıbbı ınkapasıtasyond donuşebüır bunla rın çoğu onceden bekrtı veımeyen kri7 nıtelığınde hastalık lar olabılır 59 yaş u/eıınde arttıgı varsayılan bu problenüerın ozellıkle buyuk yolcu uçaklarındd goıev alan püotlar ıçın rısk duzeyıne varacagı duşunulmuştur 60 ydş kuıalını savunan lar ozellıkle anı gelışen kalp ve beyın damar tıkanmaları olasüığımn bu yaş grubunda daha fazla oldugurıu bunun da ozellıkle tek püotlu uçuşlarda cıddı rısk yaratacağraı vurgular Dr. Michaels ve R. Golaszevvski, yaşlı pilotları temıze çıkdran didştıımaların tırarı hdvayolldrında degıl ozel uçaklarda uçan kışüere aıt oldugunu yaşb püotların kaza oranldrının yuksek olduğuna ınandıklannı belırlırleı Genellıkle yaşlı püotlar uzun uçuculuk surecınde kazandıklaıı deneyımlere buyuk bır onem atfederek savunma larını buna dayandırır ve deneyımlerın yaşa bağlı olası zafi yetlerı fazlasıyla telafi edecegını üerı surer Halbukı yaş ıle deneyımın her zaman paralel gıtmeyebılecegı yaşlılıkla kay bedüen bazı becerüerın eskı bılgı ve deneyımlerle dengeleneceğının garannsı olmadıgı da soylenebılır 60 yaş kuralını savunanlar emeklı edüen yaşh püotların yerıne genç acemı püotların deŞü bınlerce saat uçuşu olan daha dmamık orta yaşlı püotların geleceğını yanı uçuş guvenlıgını rıske sokacak bır durumun soz konusu olmadıgı nı da belırtır Bu gerekçelerle bazı havanlık otorıtelerı (FAA) etkın püotlukta bır yaş sınırı olrndbi qeıektı<5ını duşu nuyor ve 1959 tarüüı kuıalı bugun de savunuyor 60 Yaş Kuralına Itirazlar FAAnın 19/b 148H arasırıddkı uçuş kazaldiının analızı ne dayanan ve 1993 tarıhlı Hüton Raporu 60 yaş cıvan pilot ların kaza oranlarında artış olduğuna daır bır ıpucu elde edı lemedığını gostermekteydı Zaten Amerüvan LJlusal Saglü^ Enstıtusu (NIH) ve Profesyonel Püotlaı Fedeıasyonu (PPF) da tıcarı havacüıkta uçan püotlar ıçın onemlı bır saglık soı unu olmadıkça yaşın bılımsel bır engel teşkü etmedıgını savunu yor Yaşlı püotlaıda uçuş guvenlığıyle ügüı rısk un.surları oldrak üerı yaşlarda artan hastalıklar ve burüaıa baglı gelışme sı olası anı tıbbı ınkapasıtasyon durumları one sunolur 60 yaş kuralına ıtıraz edenler püotların sücaıalıklaıla (40 GOyaşara sı 6 ayda 60 yaştan itibaren 3 ayda bır) tıbbı kontrolden geçıyor olmalannın olası bır hastalık rıskını azdlttıgını genç orta yaşlı püotların da hastalanmaktan muaf olmadüddruu boyle bır ayrımın haksızlık oldugunu zaten en az 2 pılotla gerçekleştırüen uçuşlarda rıskın hemen hemen süirlandığını üerı surmektedır Yaşlı püotların performanslarının en ıyı açüddyıcısı kaza ıstatıstıklerıdır DrG Lı 19831997 perıyodunda 3306 pı lotu ve bunların kanştüdarı 165 uçuş kazasını ıncelendı 40 49 ve 5063 yaş gruplarmdakı püotların kaza oranlarında ve sımulator uçuşu performans değerlendırmelerınde yaşd baglı anlamlı farklar bulunniddıgmı ortaya koydu Dr Lı eğer bır püot 3540 yıllık bır uçuş yaşdmındd çeşıtlı burokratık engellen ve saghk kontrollerını aşarak 60 yaşına gelebümışse sadece bunun büe o kışı ıçın ıyı bır sağ lık ve performdns gosteıgesı oldugunu soyler Stuck tıcarı havayolu püotlarmın yaş sınırı olaıak 70 yaşı makul saymakta Baker genel havacüücta 55 63 yaş pıloüann kaza oranlannın daha a? 4049 yaş grubu erkek pı olum korkuldrı) vs Bır rahatsızlığı olmayan ve üaç kulldiımayan yaşlı ınsan yoktur derulebılıı Ama son on yıllarda daha lyı beslenme hıjyen ve dığer tıbbı desteklerle yaşlı ınsanların artık daha saglıklı oldukldrı yaşam surelerının gıderek uzamasıyk yaş lüık sınmrun degıştıgı de gozden kaçırümdmalı 60 yaş kura lının uygulanmaya başladıgı 1960 yılında dunya ortalama omur suresı 52 yıldı ve 2005 yılında 66 olacaktır Bugun ge lışmış ulkelerde ortdlama omur 75 Turlayede b8 yü cıvarın dadır Fiziksel ve zıhınsel saglıgını koruyabüen yenılıklere ayak uydurabüen yaşlı kışılerın bügı ve deneyim bırıkımlen bazen yaşın kaybettırdıklerırıı fazlasıyla telafi ettırecek rate825/10