Katalog

li botnbagibij çeken Reynolds, bu tehlıkeyı şoyle oı ' 'Tehlıkelı bır golun suyunu boşaltma ırı bazen beklenrnedık felaketlere yol r Buzultaşta tunel açarak vpya kdnal arak suyu boşaltma çalışraalaı ındd çok ı olmak qerelar Açüan tuneldekı suyun ı çok yuksek olursa buzultdşı patlatabınedenle bır yerıne bırkaç tunel açarak aş uzerıne bınen basıncı azaltmak uıı' Oınegın 1950 yüında Perulu mulprın Jancdrurısh Golu'nun suyunu bo çdlışmaldrında su yuzeymde yuzen bır dılı suyun alçalmasıyld bırden havada ' buzulu kuar Derken buzultaş patlar /nn metrekup su aşagıdakı vadıye dkar iugu projc çalışanlan olmak uzere 500 gulur Jstunkoru bır keşıt çahşması ılprıyı gon muhendıslık bılgısı ıle bıı leşıncc Bu oldugu gıbı çok buyuk felaketlerp zeızırldydbılıı Lunana vadısı'nde Hımala en tehlıkelı buzul gollen yer almaktailarırı ıçınde Thuıthoıtnı ve Raphstıeng ı buyuyen gollerdır Thorthormı dıkey Rdphstreng'm 65 metıe yukdiısındadır ı 30 metre kalınlıgında hır buzultaş tutiır Bu buzultaşın kınltnası duıumunda ormı sularını, Raphstreng'e boşaltdbılır jolun suyu bırhkte vadıye akabılır Akış lf 48 000 kışının yaşamdsı durumun ne îhlıkelı oldugunu gozleı onune seımek •ır dığer sorun da sınır komşusu olan uli orldya çıkıyoı Bıı ulkede patlayan bu u dıger ulkerın toprakldrını sular altınıkabılıı Bu durumda ortaya çıkan hasa tazmın edecegı konusunda daha kesm aı alınnuş değıl 3 getırıyor Ohıo State Unıversıtesı'nden Lonnıe Thompson a gore And Dağları boyunca Kolombıyadan guney Şüı'ye kadar uzanan bol gede, buzullaım ortadan kalkması hıdroelektrık enerjısı ve su kayndklaı ının yok olması an lamına gelıyoı Antısana Dağları'ndakı buzulların sularıyla beslenen Ekvador Cumhuııye tı'nın başkentı Ouıto son 40 yıldır sulann uçte bır azalmasıyla elektrık sıkııılısı çekryor Pe ru'nun bdşkentı Lıma da benzer bır sorunla karşı karşıya Hımalayalarda da durum aynı Ornegın Ganj Nehn'run doğdugu bolgedekı Gangortı buzulu yüda 30 metre kadar gerı çeküıyor Buzullar yok olmaya başladıkça nehırlerın sulan gıdeıek azalacak ve su sıkmtısı başlayacak Javvaharlal Nehru Unıversıtesı'nden Syed Hasnain'e gore gelecek 30 yü ıçınde Hırnalayalardakı buzullar yok olacak Ren Pu ve Tuna gıbı Avrupa nın buyuk nehırlerı de yaz aylarmdakı su sevıyelerını buzullaıın erımesı sonucu sağladıkları sulara borçlu Uzmanldr bu yıhn başlaıında Oıta Avrupa ulkeletınde gorulen sellerın sağanak yagmurların dışında hızla erıyen buzullardan gelen sulardan kaynaklandıgını ılerı suruyor Ancak Salford Unıversıtesı nden David Collins buzulldrın gelecegı konusunda şu tahmırüerde bulunuyor "Butun buzullar eııyınce netuıleı tumuyle yağan yagmurlardan beslenecek Kuresel ısınmanın soz konusu oldugu bır dunyada guney Avrupa'ya duşecek yagmur suyu mıktanrurı duşecegmı soyleyebılı nz" Alplerde buzul eı ımesının turızmı olum suz yonde etkıledıgını soyleyebılırız Aralaıuı da Zell am See ve Kıtzbuhel gıbı merkezlerın de oldugu Avusturya kayak merkezlerı yeteısız kar nedenıyle yalnızlıga terk edıüyor Isvıçre de St Mo rıtz ve Hosters gıbı merkezler yakmda alt pıstleı ı ni kaybedıyor Bazı kayak merkezlerı şımdıden ka pılannı kapatmış durumda Bazılannda kayak mevsımı gıderek kısalıyor Hedef felaketleri önlemek Dogal olarak butun bunların nedenı kuıesel ısınma Kuresel ısınma surpcı tersıne çevrılmedıgı surece bu merkezlerın kapanması kdçmılmaz Ancak Reynolds buzul erımesının olumsuz sonuçlaıının bu deıcceye kadar azaltmanın mumkun olabılecegıne ışaret edıyor Potansıyel tehlıke ıçeren goller, uygun bır mu dahale ıle encıjı ve su kaynagı halıne donuşturulebılır Sozgelımı Electroperu son 10 yıldır sağlam olmayan buzultaşlann yerıne beton barajlar ınşa ederek pek çok tehlıkelı golu gu venlı ekonomık zengınlıkler halıne getırmeyı bdşdidı üzet olaıak dunyarun donmuş su kulelerı bu şekılde rezervuarlara donuşebılır Dogru ve yeı ınde uygulanırsa glasıyoloAvrupa Alplerindekl buzullar 1850 den bu yana yüzde 50 hacım yltlrdl Kafkasya dakl buzullar son yüzyılda kütlesinin yüzde SO'sinl yltlrdl )i (buzulbılım) ıstenmeyen surprızlerı pngelle nebılır Reynolds bu konuda şoyle konuşuyor "Buzul golleıının taşmasının olumlere yol açmaması ıçın gereklı bılgı bırıkımıne sahıbız Ancak burada sorun zamanıda mudahale etmek Her gun yenı bır felaket habeı ı gelecek dıye koıkuyla beklıyorum" Reyhan Oksay New Scıentıst, ?. Kasım ?.00?. ümetler bazında m Dunyada hukumetleı yavaş iaglarda gezınen tehlıke kola bılınçlenıyor Ancak onna konusunda ısteklı olsalar eşıf çalışmalarının buyukluumptlprın gozlerını koıkutu onyada hıçbır ulke Peru kayuk bır tehlıke altında degıl buyuk yerleşım alanları po• bır patlama odagı halmdel erın akış yonlerı uzerınde Peru'rıun resmı hıdroelekt etı Electroperu son 50 yılda iar golun suyunu boşalttı jıyla 1972 yüından bu yana pdtldyan gol vakdsı yaşan \ncak ozelleştırmeyle bırlıksektorun ehne geçen şuket ıf çalışmalanna son verınce, >rı yılldida gıderek aıtmaya Buzul erimesl: Dünyada ÖÜtÜn buZUİIar kÜtle olarak küçülüyor Montana Buzulu Ulusal Parkı'ndakl 150 buzu lun 1OO taneii 1850 yılından bu yana tümüyle eridi. Geriye kalanlann 50 yıl dayanacağı düfünülüyor. İspanya'nın 27 buzu lundan 14ü 1980 den bu yana yok oldu Peru, Andlannın Çu elc caya Buzulu 1970lerde yılda 3 metre küfülürken 1990larda yılda İO~ metre küçülmeye basladı Arjantln'dekl Unınla Burulıı son 60 yılda 60 metre kadar küçülüyor. Crlme hızı glderek büyüyor Alatkamn B lu 13km. kadar geri çeklldl Bölgedekl 14 buzul daha küçülüyor. »"> iumbiya '982 den berl Ko Tlen fan Dağlan'ndakl buzullar, son 40 yılda haclmlerlnln yüzde 22'slnl yltlrdl Çln'de Ulan Ula Dağlan'ndakl Duosuogang Tepesl ndekl buzullar 1970den bu yana 60km küçüldü. Çln de Ulan Ula Dağları 'ndakl Duosuogang Tepesl'ndekl buzullar 1970den bu yana 60km küçüldü. Doğu Hlmalayalardakl 2000 kadar buzul son yüzyılda tümüyle yok oldu Yenl Zelanda 'dakl Tasmat Buzulu 1970'den bu yana ortalama 200 metre Inceldl ır tek tehlike değil 3uzullann erımesı sellerden tehhkelerı de berdberuıde Kllmanja Dağı'ndak buıullaı 18001 yılların son larından bu yana yüzde 70 oranında küçuldü Kenya Dağı'nm «h bUyük buı ılu 18001(1 yıllann son Hlnt lanndan bu Hlmalayalarındakl yana kütlesl Plndarl Buzulu, yılda In yüzde 135 metre küçülüyor 92'slnl yltlrdl 817/9