Katalog

dörtköşe Üniversitelerde harç sorunu Pıref. H. Okkeş Matematikçiler 29 Eylul 200? tarıhlı Mıllıyet Gdzete sı nde Melıh Asık m 'Açık Penccıe" adlı koşesı nın dlıntısını Condorcet ten yapmış "Fılozofla rın aydmldtdmddığı toplurnlan şarlatanlar al datır" Aynı koşede "Matematikçiler" başlıklı bıı de yazı yayımlamış Melıh Asık "Pans ın cadde bulvar ve meydanlarına 100den fdzla matematıkçının ddldrı verılmıstır Nevvton Gdlüeo gıbı Frdnsız olmayan matematıkçılenn adlarmd da rastlaya büırsmız" dedıkten sonra 'Turkıye toprakları dunyaca unlu 22 matemalıkçının dogum yerı dır Bunldr Anexogoıas Anthemıus Apollonı us Autolycus Callıppus Chrysıppus Dmg has Eudoxus, Heıaclıdes Hıpparchus Leucıppus Menaechus Phılon Proclus Kadızade Sı uplucıous, Sporus Thdbıt Tlidles Theodosıus Theon, Xenocrates'tır" dıye eklemış Ayrıca dunydcd unlu tek Tuık matema tıkçı nın Cdhıt Arf oldugunu onun dd do^urn yerınm Seldnık oldugunu yazmış Turkıyede tek bır sokak ya da caddenın unlu bır matematıkçının adıru tdşımddıqını bekrten ydzaı bua kın sokak adını unıversıtelerıne bıle bıhmd damlarının adının verılmedığınden yakmmış Suleyman Demirel Adnan Mpnderes Sutçu Imam unıversıtelermm ddlannı karşı oınek gosteı mış Melıh Aşık'ın sozunu ettıgı unlu matenıa tıkçımız Cahıt Arf Atdturk donemınde seçılıp yurtdışına gonderılen oc^rencılerden bındıı 1910 yılındd Selamk te doqaı Balkıin Savaşı sı rasmda aüesı Istanbul a goçer ardın dan Izmır'e yerleşırleı Cahıt Arf Iz mu Atatuık Lısesı'nın orta kasmını bıtırdıkten sonra lıse ogıenınn ıçın Fransa ya gonderılıı Unıversıteyı Soıboımeda bıtırıp yenıden yapüandu ılan lstanbul Unıversıtesı nde bır sure gorev alır Doktora çalışmasını Almanya'da yapan Cahıt Arf 1939 yılında doktorasını tanidmldyıp Fen Fakultesı'ne doner ve ılerkı yıllarda oıdı naryus profesor olur Bır ard Robert Kolej'de rridtemdük dersleıı veıır Oıtadogu Teknık Unıversıtesı kuruluncd Arıkdra yd gıdeı ODTU'de onemlı çalışmalar yapar TUBrTAK ın ku ruluşunda yer alır Emeklı olduktan sonıa ls tanbul'd yerleşu ve TUBITAK Temel Büunleı Araşhrma Enstıtusunde çalışmalarını surdurur Bırçok bılım ınsanı yetıştını Cahıt Arfın en onemlı buluşlarından bınsı "Arf Degışmezı okrdk ddldiıdıııldn cebıı sahdsmda yapılmış bır buluştur Bu buluşu ıle Cahıt Arf mdtemdtı gm topoloji ddlındd bazı klasık ve çozulmerruş problemlenn çozulmesmı olanaklı kılar Cdtııt Hocd yı TUBITAK td çdlı^tığı yıllaı da tanıma şansma erışen bın olarak ona pr mış' gozuyle bdkıldıgmd şalııt oldunı Cdhıt Hoca büım ve matematıklp bırlıktp mızah ve esprıyı de çok severdı Keşke Cahıt Hoca ve onun gıbı hocalar bugun de varolabüseydı Keşke Melıh Aşık m dd yazısmda behrtıldıgı gıbı bır "Cahıt Art Unıversıtesı" veya en azınddn 'Cahıt Arf Mdtemdtık Enstıtusu" kurulabılseydı (Intenıet enşıını olctn okuılanmın Cahıt Arfamsma duzenlenmış sıteye uğramalannı tavsıye edenm http llwwwbu tek tubıtak gov trldergı/ozellarf!) H temı tasarlamak duzenlemek ve yaşama qearç resmı ışleıde devlete odenen Üniversite öğrencileri, çumek ıçın tum gereklı onlernleıı almdlıdır kuçuk tutardakı para dnlamınd gelıı "harç kavramı" sınırlan lar Bu pardiun tutaı ının o lesmı hızme içinde harç ödemelidirler. YOK yuksekogretımde şu an ortdldina 100 tı dlrıidyd ynycl olmayarak spmbolık değeı (ogrendo olması qerekıı Ydiu lıeı yuıttaş bunu ra Harçtaki amaç, öğrenci dolar (160 rrulyon TL) olan harçlann vurgula cı katka payı) çok du.şuk olduqunu hdtçd veıebümelıdıı lerde kamu hizmetlerine yıp bunun 450 dolaıa (720 mılyon TL) çıkallaıç hutun yuki>ekoCpetım yasalann karşı sorumluluk duygu nlmasıru ıstemektedır Ustelık ıkılı ogretımde dd yer aldı 1973 yıhndakj yasdda harç Aııa en az uç kat olarak ongorulmekteyasa Mahkemesı'nın üqılı maddeyı 1975 yısunu geliştirmektir. Harcın bu ucretbaşına duşen ulusal qeluuı 2 000 do dıı Kışı luıdd ıptal etmesıyle 1975 1981 yılkn dia yükseköğretime konuş lar du7Pyınde olduqu ulkemızde kamu unısında alınmadı Harç 6 Kasım 1981 tanhh versıtelerını malı kıskaçtan koırtarnıak ıçın nedeni budur. Yuksekoğretım yasasına da gırdı Harç az ogrenrılerden alındn haıç ucretlerını arttırpaıa anlamına qeldıqı ve YOK yorıetımı de manın cgıtını hakkma haksızlık olduqunu çok para almak ıstedıgı ıçın 1992 yılında yasanın ılgılı maddesı soylemeye qerek var mP Kışı başına duşen ulusal gelırın 20 000 dogıştırıldı ve harç yerıne "Cdiı Hızmet Odenegı" kullanüdı doları aştıgı bazı Avrupa Bırlıgı ulkelerının kamu unıversıteleBoylelıkle paıalı unıversıteyp ılk adım düldı Ustelık bu uyguld rınde ogrencüerden ya sembolık duzeyde ucretler alınıyor ya ma 1982 Anayasası'nın 130 maddesıne ("yuksekogretımde dlıda hıçbır urret ıstenmıyor Bununla ılgılı bazı ornekler şoyledır ndrdk hdiçlaı kanunla duzenlpmr") aykındır Almanya: ucretsız yalnız kayıl ıçuı 100 mark (70 mılyon Butun yasa ve luzuklerdc harç rutan gerçek anlamlarıyla TL) alınıyor çok kuçuk tutuldu Oğrencıler bunu kolayca odedücr Harçlaıa Fransa: ucretsız yalnı? saglık quvencesı ıçm 1000 frank karşı tepkılenn en yuksek boyutta oldugu donem şuphesız kı (?,00 mılyon TL) dlınıyoı YOK donemıdıı Çunkıı YOK donemınde harç harç olmaktan îsveç: ucıetsız kayıt ıçın çok duşuk ucıet alınıyor çıktı Ogrencılerın çogunlugu harçlan ya çok 7or oder ya dd Finlandiya: ucıetsız kayıt ıçm çok duşuk ucret alınıyor odeyemcz duruma duştu Bırçok unıversıtede ıkılı oğretını adı îspanya: ucretsız kayıt ıçın çok duşuk ucret alınıyoı Yuvprüen bır oqretım ydpümaktadu Ikılı oğretımı duzenleyen 1992 nanistan: ucretsız kayıt ıçm çok duşuk ucret alınıyor tarırı ve 3843 sayıh yasanın 7 maddesınde oğrencıleıden'oğıo ttalya: ogıencılerın gelır duzeylerme qore degısen oran nım urretı" alınacdqı ydzılıı Buıadakı ogrenım ucrptı ne harç ne laıda harç alınıyor de can hızmet odenegıdır Bunun ıçın bu rnddde hem Yukse tsviçre: bolumlere gore 400700 Isvıçıe udiıkı (400 700 kogretım yasasına hem de Anayasa'ya aykındır mılyon TL) urret dlınıyor Yukspkogretım yasasının 50 rnaddesmm L bendı şoyle Kamu karşılamalı Unıvcrsıtelerm egıtım ogretım veınıek ardştırma yaparak bıl qı uretmek ve bılgıyı topluma yaymak gıbı ışlevlerı vardıı Ulke mızdekı unıveısıtele ıın bu ışlevlerı etkın ve veıımlı bır şekılde yerıne getırdıkleıını soylemek zordur Unı versıtelerın etkınhk kdzdnmaları toplum ıçın çok onemlıdu Çunku uruversıteler toplumun ısığıdıı, onunu açaı, aydınlatır Yuksekogretım ılke olaıak kamu parasıyla ya dd butçedeıı ayıüacak kaynaklarla saglanmdlıdıı Hdrçucıetlerınıaıtıraıak unıversıtelerı kâr dmdçh kurumlara çevırmeye çalışmdk, fırsdt ve olanak eşıtsızlıgını de rınleştırerek, toplumun yeleceğının karartümasıdır dır "Lısansustu ogrenım yapan oqı> n ık ıden harç ahnmaz" < Anrak bu kddaı açık bu ıfadeye karşın lısansustu ogrenırrı yd pan ogrennlprdpn dp harç karşılıqı qosterılerek can hızmet odeneqı alınmaktddıı Uyyulama tamamen yukspkogretım ya sasına aykındır Oğretım Uyeleıı Deıneğı'nın 1990 yılında toplanan ? Ku rultayı'nda zamanın Dogru Yol Pdrtısı Genel Başkdrıı Süleyman Demirel şunldrı soyledı 'Şımdı de bır parah egıtım çıkdrdıkr Turkıye ınn buyuk çogunlugu 350 dolar gelır duzeyındedıı Kım kı bu ulkede paidlı egıtım dıye bu çocuklara pgıtım yolunu kapatırsa ben onu ıhanetle ıtham edenm Buııdan ddha buyuk bır ayıp olmaz (,'ogu okula gıdecek ntobus parası bulamıyor" Sayın Demııel mu halpfetteyken boyle soylemıştır Ama başbakan ve cumhurbdşkanı olduktan sonra YOK un onerdıgı yukaek ucıetleıı ondylddı Vakıf Üniversiteleri Devlet hdrcdnidlaımdan kı&ıntıya gıdılmesınm ongoruldugu 2002 yılı butçesınde oğrencılerden b10 bın doldr (10 rnılyar 1fimılyar TL) ogrenım ucretı dlan bazı vakıf (paralı) unıversıtelet ıne 17 trılyon TL devlet yardımı yapılacaöı açıkldndı Kamu unı versıtelerıne ıse Hdzmede pdia yok denılıyor ve ogrencüerden dlındn hdiç ucretlerı artırümaya çalışılıyor Devletın açıklaı ı heı zaman oldugu gıbı yoksul hdlkuı sıı tına yuklenılmek ısterayor Uruversıtelenmız yenı egıtım oqretım donemıne yme bırçok sorunkrla bdşlıyoı Unıveısıtc gençlere yalnızca bılgı verendeğü yaşamda dogru davranış yolunu bulnidyd alıştıı an bu amaç ıçın de duşunme alışkdiılıqı veıen kuruluştur Egıtım gpnçlere dunyayı toplumu ve msanları anlamalarını saojlamıyorsa neye yarar Egıtım hdkkını gençlerden esugeyen toplumların sonu karanlıkur Suay Karaman Tum Oğretun Uyelen D e ı n e g ı (TUMOD) Gen Sek Yardımcısı suaykdrdmdn@hotmaıl com Kaynak Hatıboglu M hhır Tuıkıyp Unıversıte Tarıhı ?. Baskı Selvı Yayın lan ?000 Lima Bildirgesi 610Eylul 1988tarıhuıde Dunya Unıversıtplpr ServiM nın Peıu'nun başkentı Lımada 68 Genel Kuı ulu toplandı Lıma Bü dırqesmde unıversıte ozerklıgı 1 maddede şoyle tanımlandı Ozerklık, yuksek ogretım kurumlarının ıç ışleyışlerıne malı ışle rme ve yonetımlerıne ılışkın kaıarlaı almada ve egıtım araştırrnd dışa yonelık çalışmalar ve dığer ılgılı etkınlıklerde kendı po lıtıkalarrnı oluşturmada devlet vc toplumun tum dığer guçlerı karşısındakı bağımsızlıkları anlamına gelır Aynı bıldırgenın 11 maddesı ıse şoyledır Devletler tum orta ogretım mezunlan ve ya yuksekogıetım duzeyınde ogrenımlerını surdurebıleceklerını kanıtlayarak dıqer kışıleı ıçm ucretsız bır yuksekogıetım sıs 817/13