Katalog

Hücre yaşlanması İnsan bedeninde yalnızca zamanla yok olabilen değil, kendini yenileyebilen maddeler de var: Canlı hücreler. 0 zaman, hücreleri yenileyerek sonsuz yaşama ulaşamaz mıyız? Kanserle savaşın bedeli: Küresel Glokom Ödülü Yeni Hasan Yücel'e Kanadada St Mıchael Hastanesı büım adamlarrnın bır Turk doktorun hderlı ğınde yuruttugu çalışma Internatıonal Glaucoma Revıew (IGR) 2001 Yılı Ma kale Odulunu kazandı Kanadalı bılım adarrüan bu saygırı odulu ılk kez kaza nryor ABD Asya Avustralya ve Yenı Zelanda Kanada Çın Avrupa ulkelerı Hındıstan japonya Latın Amerıka Arap ulkelerı ve Guney Afrıka glokom der neklerını temsıl eden uyeler soz konusu araşrırmayı bu alanda gerçekleştırıl mıs en onemlı çalışma olarak değerlendırdıler Odul çalışmayı yoneten Dr Yeni Hasan Yflcel e sunuldu Dr Yucel St Mıcheal Hastanesı'nde patalog ve araştırma gorevlısı olarak çahşırken aynı za manda Tbronto Uruversıtesı Tıp Fakul tesı Oftalmolojı ve Gorme Bılımlen Bolumu nde de gorevmı surdurmektedır 19 Ekım 2002 tarıhınde Orlandoda Amerıkan Oftalmolojı Akademısı tarafrndan duzenlenen odul torenmde Dr Yucel e verılen 10 000 dolarlık para odulu bılım adamlarımn arzusu uzerıne St Mıchael Hastanesı nde yapılmakta olan yenı laboratuvar ıçın kullanılacak Glokom korluğe yol açan en onemlı ne denlerden bırı ve dunyada 67 mılyon kışıyı etküıyor Hastalık rıskı herkes ıçın mevcut olmakla bırlıkte yaşh zencı ve aüe fertlerınde glokom gorulen kışıler ıçm daha yuksektır Dıger rısk faktorlerı şeker hastalığı yuksek tansıyon ve mı yopıdır Oyle goruluyor kı beyındekı renk ve harekete duyarlı smır hucrelerı glokom durumunda kuçulur dıye konuşan St Mıchael Hastanesı Glokom Unıtesı Yorıetıcısı Dr Neeru Gupta, Bu bul gu sınır hucrelerını korumak ıçın gelıştırüen yenı tedavı stratejılerıne temel oluşturdu dıyor Toronto Uruversıtesı ve St Mıchael Has tanesı nın yonlendırdığı bu uluslararası çalışmada Wısconsın Unıversıtesı nden Dr Paul Kaufman ve San Dıegodakı Kdlıfornıya Unıveısıtesı'nden Dı Robert Weinreb de yer aldı Çalışmayı şu kuruluşlar destekledı E A Baker Korlugu Onleme Vakfı Kanada Ulusal Korler Enstıtusu (Tbronto ON) Kanada Glo kom Araştırma Derneğı (Toronto ON) Glokom Vakfı (New York) Amerıkan Goz Enstıtusu (Bethesda MD) Lıons Kulup (Toronto ON) ve St Mıchael has tanesı Gonulluler Dernegı (Toronto ON) Makalenin yazazlan: YH Yucel 0 Zhang R N VVeınreb PL Kaufman ve N Gupta Makalenin adı: Atrophy of relay neurons ın magno and parvocellular layers of the lateral genıculate nucleus ın glaucoma Yayınlandığı yayın organı: Inves , tıgatıve Ophtrıalmology and Vısual Scıence 42 32163^222 2001 Bilgi için: wwwglaucom com E vrım bıyologlarına gore doğal ayık lanma ükesı uzun yaşam sağlayacak qenlerden çok çoğalmayı garantı edecek genlere onrelık tanıyor Yaşam su resını doğurganlıkla uzun yaşam arasındakı uzlaşma behrlıyor Teksaslı bır bıyoloğun getırdığı daha farklı bır açıklamaya gore ISP yaşldnma da ha uzun yaşayabılnıenıızı sağlıyor Hous tonda Baylor Tıp Okulu ndan Dr Lawxence A. Donehower kanserı yenmek ıçm yaş landığımızı soyluyor Hucrelerın kanser ol mamak ıçın ıntıharı seçmesı yaşlanmanın gunde ortaya çıktıcjı anlaşılıyor Kanseı ulay laıının yansında p53 gerunın DNAsı bır de ğışıme ugrayarak zarar goruyor ve bu pro teın hıçbıı ışe yaramıyor p53 un zarar gor medığı kanser olaylarında ıse çevresındeta büeşenleı zaıar goruyor ve p53 un ışlevlen ra yenne getırmesını dolaylı olarak engellı yor I lucre yapısı ınsanlarınkme benzedıgı ıçın faıelerle yuruttugu araştırmalarda Dr Donehovver 1992 de bır grup farenın p53 unu ışlevsız kıldı ve bu farelenn genç yaşta kanserden oldugunu gordu Daha son ra kanserlı ın sanlarda go rulen ve p53 genını etkısız Tumorlere karsı savunma aprevını usllenen p53 proteını, mutant hucrelennı kendı kılacak tek bır kendılerını yok etmelerı ıçın tetıkler sımdı bılım odamları bu proteının yaslanma mekanızmasını da tetıkledığını duiunuyor degışıklık ya Normal hucreterde çok az mıktarda p53 vardır çunku bu proteın antogonıst parak farelerı MDM2 tarahndan sureklı olarak bozulur Ancak hucre stres altına gırerse p53 ızledı Çalış duzeyı yukselır Hasar gormu> bır DNA molekulu, radyasyon ve kanser yapan genler farklı mekonızmalar uzennde ma arkadaşı p53 duzeyını yulcselhr Dr Stuart D. P53'ü harekete geçlrmek Tyner ve ekı DNA ıplıkçılerınde kopmalar j Mor ötesı ışığı stresj Kanser yapan genlerJ bıyle genç yaşta kanser , MDM2 y,basMa ca olmasını bekledığı farelenn kansere yakalanmadı P53'ü hücred* ne yapar? gını ama yaş landıklarını qordu KANSER VE YAŞLANMA: KRİTİK BİR PROTEİN ^ p 5 3 d e a r t l ş s r V Sonunda ya rattıkları yenı • Yaşlandırır fare turunun hurrelerınde p53 duzeyı yukjolınce, proteın DNA'dakı çe>ıt)ı noktalora boğlanır ve bırtakım çok sayıda ıçın emır genlerı harekete geçırır Bırtakım gen, hucreye buyumesını durdurması verır Bır dıgerı hucrenın kendını oldurmesı ıçın zorlar p53 bulundu Hucrelerın yuktek orandakı harabryeti dokuların yaslanmasına neden olur gunu goren Donehovver ekıbı fazla p53 un kanserı onledıgını anladı nedenlerınden bırı Ama yaşlanma belırtılerı gosteren fareleı Dr Donehovver ın Ndture dergısınde kemık yıtımı ve strese dayanıksızkk gıbı ne yayımlanan buluşu hucrelerın tumorlere denlerle uzun omurlu olamıyordu Bunun karşı kullandığı savunma etkenlerınden bırı yaşlanma mı yoksa bır hastalık mı oldugu uzeııne yaptığı araştırmaya dayanıyor Her tam olarak soylenemese de bırçok bıyolog hucrede bulunan bu proteın hucrenın dav bır yaşlanma duıumuyla karşı karşıya ol ranışlarını belırlıyor Ozellıkle hurre DNAsı duklarını duşunuyordu na zarar veren herhangı bır anormallık orta ya çıktığında bu etken hucrenın gelışımını Araştırmarun duşundurduğu bır baş durduruyor ya da bır ıntıhar eylemıyle kası ka olasıhksa yaşlanmanın bızı kanserden larak kendısmı yok ctmesını sağhyor koruyan doğal bır unlem olabılecegıydı In san ve farelerde sureklı olarak yıpranan ve pSJ olarak büınen bu etken 53 ağırlı yenı hucrelere qerek duyan kan derı ve mı gında bır proteın Canlı hucrenın genış kar de mukozası gıbı dokular var Kok hucre şılıklı Ptkıleşım agı ıçındekı erı onemlı mer denılen ozel bır hucre havuzu dokuların ye kezleıden bırı ve hucrenın çeşıtlı yonlerıyle nılenmesını sağhyor Bır hayvan gençken korunmasını sacjlayan devrelerın çogunu kok hücreler çok sayıda yenı hucre uretebı yonetıyor Bu devrelerden gelen bılgıyp go lıyor ve tumor tarayan pS3 dıi7enpgı kuijku re hurreye p53 un ujlevım değıştnen kuçuk lu hucrelerı ıntıhara zorlasa da yenılenme kımyasal maddeleı pklpnıp çıkarüabılıyor surecı aksamıyor Oysa hayvan yaşlandıkça Bu ağvn merkezındekı p53 de onemlı ışlev kok hucrelerının verımlüıgı azalıyor Fazla lerı yeııne getırebılmek ıçın farklı gen ta p53 daha çok hucrenın kendısını yok e t a e kımlarını harekete geçırebıüyor sıne yol açtıgından farelerı erkenden yaş Kanserın p53 sıstemı zarar gordu Büyümeyi yavaşlatır J Hücrelerin intihar etmesıne neden olur J Yeni kan dartıarı oluşumunu engeller landınyor VP dokuların ışlevlerını yerıne getırrnesıne engel oluyor Pekı bunun ınsan omrunun u/amasıy 9 la ne ılqısı var Bıyologlar p53 un kanserle savaşım o?ellıklerını koruyacak ama yaşlandırma etkısını azaltacak bır yontem gelıştırılebıle cegrru duşunuyor Dr Donehovver genlerın de fazla p53 bulunan 200 fareden yalnızca ıkısınm ne kanser ne de yaşlılrk behrtısı gosterdıgını ve kımı şanslı ınsarun da kanser ya da yaşlılrk çıkmazma gırmesını engelle yen dogal bır duzenege sahıp olabılecegını soyluyor Massachusetts Teknolojı Enstıtusu nde yaşlanma genetıgı uzmanı Dr Leonard Guarente sır2 adlı bır genın p53 un ptkınlıgım degıştırebüeceğını duşunuyor Sır 2 dozu artınlan maya ve yuvarlak kurtların yaşamı uzadı Fare hucrelerındekı p53 un etkmlıklennı engelleyen sır2 ıle pSI un belb bır dengede tutulması Guaren te ye gore yaşlanmaya bağlı hucre olumunu azaltırken kanserın gelışımıru de durdurabılrr Dr Donehovver ın araştırması ger çekte tasarlanmış bır deney olmayıp farelenn bır rastlantı sonucu aşırı p53 gehştırmesı sonucu ortaya çıktıgından bu deneyı yıne lemekguç Ikıncısı farelerdekı yaşlılık behr tüerının gerçekten yaşlılık mı yoksa bır hastalık mı oldugunu kesın olarak belırlemek guç Yıne de bu rastlantı bılrm ınsanlanru yaşlanmayla p53 ılışkısını duşunmeye yo nelttı Cold Spnng Harbordan Dr Lowe a gore Makalp daha once duşunmedıgırruz bırçok konuda yenı baglantılar kurmamızı sagladıgı ıçın bence çok onemlı Guneş ışı gmın cudı neden yaşlandırdığmı bu açıdan duşunducfurnuzde yanıt tam olarak bılınme mekle bırlıkte moıotesı ışmların bır hucredekı pS3 u harekete geçıren ışaretlerden bı n oldugu ve p53 un artmasıyla cıldm daha hızlı yaşlandıCfi soylenebılır Dr LOWP p53 e dokunmadan yaşlan ma etkriermı dogrudan gıderecek ılaçlar gelıştırme olasıüğını da gozden uzak tutma mak gerektığını belrrtıyor p53 un rolunu an layarak yaşlanma bılmecesının ancak ku çuk bır bolumunu çozmuş olabılırız rumunu degü Doğada bır farenın uç yıl bır füınse 70 yıl yaşamasıru sağlayan daha derın ve keşfedümeyı bekleyen bır gpnetık duzenek var Yaşlanma luzmı metabolızmanın hızıyla bırleştıren bu duzenek yıyecegın kıt oldugu donemlerde metabolızmayı yavaşlatarak canlıyı daha sonra uremek uzere yaşatmayı amaçlayan evıımsel bıı ustunluk Duşuk kalorüı bır beslenmenın fare lerde yaşamı ° o50 oranmda uzarması da bu duzenekten kaynaklamyor Ama Dr Gu arente bır turun doğal omrunu ayrı bır sıstemın belırledığmı duşunuyor 817/7